Isabella không ổn đã mấy ngày qua: ăn ít, sốt hâm hâm, than ngứa ở lưng. Gia đình em bận bịu điều hành cửa hàng nên không có thì giờ chăm sóc em: “Chắc con bé đang thời kỳ phát triển,” mẹ em nói; bà bắt em ăn kiêng và dùng thuốc mỡ xoa lưng, nhưng Isabella thấy càng ngày càng ngứa đến nỗi không ngủ được; khi xoa thuốc cho con gái, bà mẹ nhận thấy chỗ da nham nhám bắt đầu mọc lông, dày, cứng, ngắn và trăng trắng. Thấy vậy bà đâm hoảng liền bàn bạc với bố con bé, và họ cho mời bác sĩ.

Bác sĩ đến khám cho cô bé còn trẻ măng và rất khả ái, Isabella ngạc nhiên nhận thấy lúc mới bắt đầu khám ông bác sĩ có vẻ lo lắng và bối rối, rồi dần dần chú tâm hơn và tỏ ra thích thú, cuối cùng thì hớn hở như thể vừa trúng số. Ông tuyên bố tình hình không có gì nghiêm trọng, nhưng nói phải tham khảo một vài quyển sách và sẽ trở lại hôm sau.

Hôm sau bác sĩ quay lại với một cái kính lúp, chỉ cho bố mẹ cô bé thấy mớ lông đang phân nhánh và có hình dẹt: không phải lông mao mà lông vũ đang mọc. Ông ta thậm chí còn tỏ ra hân hoan hơn cả ngày hôm trước.

“Thôi nào, Isabella,” ông bác sĩ nói. “Không có gì phải lo. Trong bốn tháng nữa em sẽ có thể bay.”

Quay sang bố mẹ cô bé, ông lúng túng đưa ra giải thích, tự nhủ lẽ nào họ chẳng biết gì? Họ không đọc báo hay sao? Họ cũng chẳng xem truyền hình ư? “Đây là một ca đột biến quan trọng, trường hợp đầu tiên ở Ý, đúng ra là ở khu vực chúng ta đang sống, trong cái thung lũng hẻo lánh này đây!” Đôi cánh sẽ từng bước hình thành mà không làm tổn hại gì đến các cơ quan khác, và có thể có vài trường hợp tương tự đã xảy ra trong khu phố, giữa đám nữ sinh cùng trường, vì thứ này lây lan.

“Nếu truyển nhiễm thì là bệnh rồi!” người bố nói.

“Truyền nhiễm, vì là vi khuẩn mà, nhưng không phải bệnh. Vì sao tất cả các ca nhiễm khuẩn đều có hại chứ? Bay được là một điều đẹp đẽ; chính tôi cũng thích như vậy, chỉ để bay đi thăm bệnh ở những xóm làng xa xôi. Đây là trường hợp đầu tiên ở Ý, như tôi đã có thưa với ông bà, tôi sẽ báo cáo với phòng y tế của tỉnh, nhưng hiện tuợng này đã từng được ghi nhận rồi: nhiều ca nhiễm đã bùng phát ở Canada, Thụy Điển, và Nhật Bản. Nghĩ mà xem, thật là may mắn cho gia đình ông bà và cho cả chính tôi!”

Isabella không cho đây là một điều may mắn. Lông mọc nhanh quá làm vướng víu khi em nằm trong giường, lại có thể nhìn thấy được qua áo cánh. Vào tháng ba cấu trúc xương mới đã hiện ra lồ lộ, và khoảng cuối tháng năm thì hai cánh tách đôi trên lưng đã gần như hoàn chỉnh.

Thế là phóng viên, nhà báo, tổ chức y khoa Ý và các hiệp hội y khoa thế giới ùa đến: Isabella thích lắm, cảm thấy mình quan trọng, nhưng em trả lời các câu hỏi hết sức đàng hoàng, dù gì thì cũng chỉ là những câu hỏi tào lao giống nhau. Em không dám bàn bạc với bố mẹ về một chuyện, vì không muốn làm họ sợ, nhưng em thì rất hoảng loạn: tốt, mình sẽ có cánh, nhưng rồi học bay ở đâu đây? Ở trường dạy lái xe của tỉnh? Hay ở phi trường Poggio Merli? Em đã rất muốn ông bác sĩ y tế công cộng dạy cho em bay; nhưng nếu ông ấy cũng mọc cánh thì sao, chẳng phải ông đã nói thứ này lây nhiễm ư? Vậy thì hai người sẽ cùng đến các làng mạc xa xôi để thăm bệnh; sẽ cùng bay lướt trên núi cao và biển rộng, khi nào cũng song song vỗ cánh, với cùng một nhịp đập.

Vào tháng sáu, cuối niên học, đôi cánh của Isabella hoàn toàn định hình và trông rất đẹp mắt. Chúng hợp với màu tóc vàng của em: về phía vai, lông có rải những chấm vàng nâu óng ánh, nhưng chóp cánh lại trắng như tuyết, sáng rực và mạnh mẽ. Một số tiền trợ cấp được chuyển đến từ Hội Đồng Nghiên Cứu Quốc Gia, một khoản tài trợ lớn từ UNICEF, lại có cả một nhà thể lý trị liệu người Thụy Điển: bà ấy tạm trú trong cái quán trọ duy nhất của làng, không biết tiếng Ý, không hài lòng về bất cứ thứ gì, và bắt Isabella tập một loạt các bài thể dục chán phè.

Ngán ngẩm và vô tích sự: Isabella cảm thấy các cơ mới được hình thành dường như đang chuyển động và dãn duỗi, em quan sát đường bay vững chãi của lũ chim én trên bầu trời mùa hè, cảm được rõ ràng trong em cái ao ước mãnh liệt muốn tự tập bay, tin chắc thực ra mình đã biết bay là như thế nào rồi: từ giờ trở đi trong giấc ngủ em chỉ thấy có mỗi điều đó. Bà thể lý trị liệu người Thụy Điển nghiêm khắc, nói thẳng cho Isabella biết bà cần chờ thêm ít lâu vì không muốn liều lĩnh, nhưng Isabella thì đang mong có cơ hội để thể hiện khả năng bay với bà. Khi ở một mình trên triền dốc của đồng cỏ hay trong căn phòng riêng đóng kín cửa, em cố gắng đập cánh, nghe thấy tiếng lào xào thô vụng của đôi cánh trong không khí, và nơi đôi vai nhỏ nhắn của tuổi thiếu niên em cảm nhận được một sức mạnh khiến em phát sợ. Trọng lực cơ thể trở nên đáng ghét; khi quạt cánh em có cảm tưởng như động tác này làm giảm sức nặng toàn thân và gần như – chỉ gần như thôi – làm triệt tiêu trọng lượng. Lực hút trái đất vẫn còn quá mạnh, một sự ràng buộc, một sợi dây trói

Dịp may đến vào giữa tháng tám. Bà Thụy Điển về xứ để nghỉ hè, còn bố mẹ lu bu ở cửa hàng bận phục vụ khách. Isabella men theo đường mòn Costalunga, băng qua dải đất hẹp để đến triền dốc bên kia của khu đồng cỏ, nơi không có ai lai vãng. Em chéo hai tay giống tư thế sắp phóng xuống nước, bung đôi cánh ra rồi bắt đầu chạy xuống đồi. Mỗi bước chân chạm trên mặt đất trở nên nhẹ dần cho đến khi không còn sự tiếp xúc giữa mặt đất và hai bàn chân nữa, Isabella cảm thấy thật an bình, nghe gió rít hai bên tai. Em dạng chân phía sau, lấy làm ân hận đã không mặc quần gin, váy áo tung bay trong gió làm vướng đường bay.

Cánh tay và bàn tay cũng gây trở ngại, em chắp chéo trước ngực, sau lại ghìm chặt dọc theo hai bên sườn. Ai nói là bay khó chứ? Trên đời không có gì dễ hơn là bay, em muốn cười to và hát vang. Nếu gia tăng độ nghiêng của cánh, đường bay sẽ chậm lại, thẳng đứng, nhưng chỉ một chốc thôi; tốc độ giảm hẳn khiến Isabella thấy nguy hiểm. Em cố gắng đập cánh, thấy vững hơn và mỗi cú vỗ cánh em lại vươn lên cao hơn một cách dễ dàng, không chút cố gắng.

Việc đổi hướng cũng dễ như chơi, tập được ngay thôi, chỉ cần vặn người về phía cánh phải là quanh ngay về phía đó. Thậm chí chẳng cần phải nghĩ ngợi gì, đôi cánh tự chúng thao tác, giống như hai bàn chân tự chúng đưa đường chỉ lối cho mình quẹo phải hay quẹo trái khi bước đi. Thình lình Isabella cảm thấy bụng dưới căng cương lên; em cảm nhận được sự ẩm ướt, đưa tay sờ thì thấy dính máu. Nhưng em biết đó là gì rồi, không chóng thì chầy có ngày chuyện này cũng phải xảy ra, và vì vậy chẳng lấy thế làm hốt hoảng.

Isabella thả người trên không đến cả giờ đồng hồ và biết được rằng luồng khí ấm bốc lên từ bãi đá Gravio giúp cho em dễ dàng đạt độ cao. Em men theo đường cao tốc của tỉnh và lượn vòng ngay trên ngôi làng của mình, ở độ cao khoảng 200 mét: em thấy một người đi đường dừng lại chỉ tay lên trời với một người khác; người thứ nhì nhìn lên đoạn chạy vào cửa hàng, thế là bố em, mẹ em và hai ba khách hàng cùng ùa ra. Chẳng bao lâu các con đường đều đông nghịt người. Isabella muốn đáp xuống quảng trường, nhưng đông người quá em lo là hạ cánh không ra gì chỉ thêm làm trò cười cho thiên hạ.

Cô bé để cho gió đưa mình đến một dòng suối phía sau một cối xay bên kia đồng cỏ. Em đáp xuống từ từ cho đến khi nhận ra những bông hoa màu hồng của đám cỏ ba lá. Hóa ra khi đáp xuống, đôi cánh có vẻ còn biết rõ hơn cả chính em: dường như chúng hiển nhiên biết phải xếp cánh theo chiều thẳng đứng rồi tung mạnh lên như thể để bay ngược; em hạ thấp hai cẳng chân và thấy mình đang đứng trên cỏ, chỉ có hụt hơi tí tẹo thôi. Em xếp cánh lại và đi về nhà.

Vào mùa thu có 4 người bạn cùng trường với Isabella mọc cánh, ba nam một nữ; vào những sáng chủ nhật, thật thú vị khi thấy bọn trẻ đuổi nhau trên không quanh tháp chuông nhà thờ. Vào tháng 12 cậu con trai của người đưa thư lại có cánh, và thế là cậu ngay lập tức thay cha làm công việc phát thư, thật tiện lợi cho tất cả mọi người. Năm tiếp theo ông bác sĩ mọc cánh, nhưng ông chẳng thèm để ý đến cô bé Isabella nữa mà lại hấp ta hấp tấp cưới một cô không cánh là dân thành phố.

Bố của Isabella mọc cánh khi ông đã qua ngũ tuần. Ông chẳng thấy có lợi lộc gì từ đôi cánh cả: ông chóng mặt và sợ chết khiếp khi con gái dạy cho ông bay, để rồi bị trật mắt cá chân khi đáp xuống. Hai cái cánh cũng không để yên cho ông ngủ, chúng choán cả giường nằm và mặt đất, mặc sơ-mi, áo khoác hay áo choàng đều khó khăn. Chúng cũng làm vướng víu khi ông đứng sau quầy hàng, thế là ông cắt phăng nó đi.

Trần Thị NgH chuyển ngữ từ nguyên tác tiếng Ý La Grande Mutazione