Nếu bạn dành chút thời gian đọc lời nói đầu của cuốn sách này, chúng tôi tin rằng bạn sẽ cảm thấy hứng thú với nó hoặc ít nhất là cuộc sống của bạn sẽ có những thay đổi.

Lời răn cho con người

Bạn đã nhìn thấy đồng tiền của thời Thanh chưa? - Một đồng tiền nho nhỏ hình tròn, có một cái lỗ vuông ở giữa. Đó là lời răn của một ông già đã trải qua bao thăng trầm của cuộc đời, mang trong mình một hoài bão lớn đối với sự nghiệp của tôi, tặng cho tôi trước khi đi Thâm Quyến.

Khi đó tôi không thể hiểu được, nhưng những hiện thực trong cuộc sống khiến tôi bị gục ngã, khi bắt đầu phải đối mặt với sự gian khổ của con người, cảm thấy cuộc sống không phải dễ dàng chế ngự được, tôi lại lấy cái đồng tiền ấy ra, lúc đó tôi chợt hiểu đạo lý hàm chứa trong đồng tiền khô khan đó mà tìm lại được ý nghĩa của cuộc sống. Thì ra tất cả những thất bại của tôi, những gian khổ của tôi đều là do tôi không hiểu được cái ý nghĩa sâu xa của đạo lý trong đồng tiền kia. Cái đạo lý mà đồng tiền kia muốn nói lên là đạo lý làm người phải ngoài tròn, trong vuông. Vuông chính là cái chính khí, các phẩm chất của đạo làm người. Tròn đó chính là sự lão luyện, thông hiểu cuộc đời. Cũng giống như con người đi trên đường, nếu không thể đi thẳng được thì phải tìm cách đi vòng. Một người nếu như chỉ biết vuông thì sẽ cứng nhắc như một thanh thép, nếu tìm cách uốn, có thể nó sẽ gãy, nhưng nếu một con người mà các mặt đều tròn, trơn trượt chỉ muốn phần hơn về mình, phần thiệt về người khác thì chẳng ai muốn làm bạn với. Con người như vậy cũng thường là những người thất bại trong cuộc đời, làm người phải có vuông có tròn.

Ngoài tròn trong vuông cần phải trở thành “lời răn” cho mỗi con người. Đó cũng chính là những điều mà cuốn sách này muốn mang đến cho bạn đọc.

1. Vuông - chính là nền tảng của đạo làm người.

Chúng ta từ nhỏ sống trong gia đình và nhà trường đều được giáo dục là làm người phải lương thiện, chính trực nhưng khi chúng ta bước ra ngoài xã hội thì lại phát hiện thấy rằng cuộc đời không như ta vẫn nghĩ, vậy nên trong ta đổ vỡ tất cả, chúng ta do dự, bàng hoàng, thậm chí hoài nghi những gì chúng ta được giáo dục, nghi ngờ rằng làm người mà phải “vuông” là ngu ngốc.

Trên thực tế, vuông chính là nền tảng của đạo làm người, là nền tảng của đạo làm người chân chính. Trên thế gian này được yêu mến nhất chính là những người như vậy chứ không phải là chỉ có cái linh hồn vuông đơn thuần. Một trong những nguyên nhân mà tiểu thuyết Võ Đả (truyện chưởng) có thể được hoan nghênh như vậy là nó đã ca tụng tinh thần nghĩa hiệp. Người không có cái “vuông” ấy thì sẽ không được xã hội chấp nhận, sẽ không thể đạt những thành công lớn lao. Nhưng con người mà chỉ có vuông thôi thì chưa đủ, cần phải có “tròn”, cần phải biết những kỹ xảo đối nhân xử thế mới tránh được những hoàn cảnh bất lợi cho mình.

Nhưng kỹ xảo đơn thuần thì mới chỉ là ở bậc thấp, một cuốn sách nếu chỉ ca ngợi cái kỹ xảo mà không ca ngợi cái phẩm chất của con người thì cuốn sách ấy cũng chỉ ở bậc thấp mà thôi; một con người nếu chỉ nhắm mắt lao vào học, rèn luyện cái kỹ xảo đó mà không chú ý đến tu dưỡng phẩm chất thì con người đó cũng chỉ ở bậc thấp mà thôi. Chúng ta không thể vì kỹ xảo mà “kỹ xảo”, mục đích chủ yếu của việc học tập cái kỹ xảo đó là nắm được phương pháp, tu dưỡng phẩm chất.

Bên ngoài của một con người là sự phản ánh cái bên trong của con người đó, bên trong không có cái gì cả thì cũng không thể có cái gì thể hiện ra bên ngoài được, bên trong có thì tự nhiên sẽ biểu lộ ra bên ngoài. Con người có tâm linh kiệt xuất, hành vi kiệt xuất, nội tâm cao đẹp thì khí chất mới tốt đẹp được. Khí chất, năng lực của con người chính là do phẩm chất bên trong con người quyết định. Ví như trong quân đội, người làm công tác tham mưu chỉ cần có mưu kế, còn quyết định là Tư lệnh. Đối với con người mà nói, kỹ xảo chỉ là phương pháp và cách thức, quyết định sự thành bại lại là phẩm chất.

“Vĩ nhân” sở dĩ có thể trở thành vĩ nhân, về cơ bản họ không khác những người bình thường, chỉ có khác là họ có một phẩm chất vĩ đại. Lý Bạch đã nói: “Trời sinh ra ta có tài tất phải hữu dụng”. Cái tài ở đây không phải là tài hoa mà là phẩm chất, một người có phẩm chất ưu tú, cho dù có ở trong hoàn cảnh nào, điều kiện như thế nào đều có thể vượt qua người bình thường khác. Hoàn cảnh điều kiện chỉ có thể ảnh hưởng tới mức độ của thành công chứ không thể ngăn cản người đó đi tới thành công.

Một con người nếu như muốn thành sự nghiệp, cần phải hiểu được quy tắc đối nhân xử thế, cần phải có niềm tin, và quan trọng nhất là phải có một phẩm chất tốt. Trên thực tế thì chúng ta ai mà chẳng muốn có một khí chất, phẩm chất tốt, một sức hút, một sự thành thục mà tất cả những cái đó thể hiện trên một trình độ cao chính là phẩm chất.

Nhưng phẩm chất, khí chất và sức hút lại là những thứ rất trừu tượng, vì trừu tượng nên con người thường là không nhìn thấy nó, không sờ thấy nó. Cuốn sách này giới thiệu đến bạn đọc với một cố gắng nhằm cụ thể hoá nó hơn, làm cho bạn đọc có thể nhìn thấy nó, cảm nhận nó, hiểu được cần phải nỗ lực ra sao, làm như thế nào. Tôi có một tham vọng là sau khi đọc xong cuốn sách này có thể làm cho khí chất, phẩm chất, năng lực của các bạn có ít nhiều tiến bộ.

2. Tròn - chính là đạo xử thế ở đời.

Một danh ca nổi tiếng của Hồng Kông tên là Khâu Mỹ Vân đã từng là Á hậu thứ hai, trong cuộc thi hoa hậu, một phóng viên có nêu một câu hỏi khiếm nhã rằng: “Khi cô đi học, thành tích học tập rất tồi, phải chăng đó là một vấn đề rất gai góc đối với cô”. Nhưng câu trả lời của Mỹ Vân lại khiến cho chúng ta phải suy nghĩ: “Các anh có để ý không, những người có thành tích học tập đứng hàng đầu sau khi tốt nghiệp họ làm gì? Có thể trở thành kỹ sư xây dựng, luật sư, bác sĩ, còn những người có thành tích học tập chỉ ở hàng thứ hai thì sao, đa số họ trở thành những ông chủ trong các ngành đó”.

Người có thành tích học tập đứng đầu thì làm công nhân, kẻ học tập chỉ đứng hàng thứ hai thì làm ông chủ, nhìn lại các bạn học của tôi thời đại học, trung học, thậm chí tiểu học, những người nổi tiếng nhất thì lại là những người học tập chỉ đứng hàng thứ hai, thậm chí là hàng thứ ba, còn những người học tập đứng hàng đầu thì khi ra xã hội lại không hề xuất chúng, vì sao vậy? Chính là vì những người học tập giỏi ấy quá chú trọng vào chuyên môn nghiệp vụ, mà quên rằng làm người thì phải có cái “tròn”, và trong cuộc sống con người cần phải hiểu điều đó.

Sự thành công của một con người chủ yếu dựa vào cái gì? Bạn hãy quan sát những người xung quanh bạn, những giám đốc, quản đốc thành công, thậm chí là những kỹ sư, luật sư, bác sĩ là những người mà công việc của họ có tính chuyên môn rất cao, thành công của họ có phải là do trình độ chuyên môn kỹ thuật của họ cao hay không? Đáp án là không phải hoàn toàn như vậy. Thành công của họ, phần lớn là do họ giỏi về giao tiếp, biết cách mở mang quan hệ. Cũng như hạnh phúc gia đình không chỉ đơn thuần là dựa vào nhan sắc của người vợ hay là vẻ anh tuấn hào hoa của người chồng, một gia đình hạnh phúc là một gia đình mà hai bên quan tâm chăm sóc nhau, hoà hợp và hiểu nhau. Một nhà ngoại giao nổi tiếng của Mỹ đã từng nói: “Sự thành công của một con người chỉ có 15% là dựa vào trình độ khoa học chuyên môn nghiệp vụ, 85% là dựa vào sự giao tiếp và các mối quan hệ, tài ăn nói và bản lĩnh của người đó”. Nhưng sự giáo dục của chúng ta lại quá chú trọng đến cái 15% đó mà không hề coi trọng cái 85% kia, trên thực tế, 85% đó có vai trò vô cùng quan trọng đối với chúng ta.

Xin lấy một ví dụ đơn giản minh họa, nếu như bạn nói với người láng giềng là: “Nhà tôi có một chậu hoa, anh tỉa nó giúp tôi được chứ?”, thì người hàng xóm sẽ không bao giờ muốn giúp bạn, ngược lại nếu như bạn nói: “Tôi nghe nói các chậu hoa nhà anh tỉa rất đẹp, trong lĩnh vực này anh quả là có tay nghề cao, nhà tôi cũng có một chậu hoa, anh có thể hướng dẫn tôi làm như thế nào cho đẹp được không?”, như vậy anh ta nhất định sẽ rất vui lòng giúp đỡ bạn. Tương tự, cách nói không giống nhau thì kết quả mang lại cũng không giống nhau, đó chính là tác dụng của kỹ xảo.

Năm 1924, đoàn giảng viên của trường đại học Harvard của Mỹ đã tiến hành một thực nghiệm “Làm thế nào để tăng sản lượng” tại một nhà máy ở Chicago lần đầu tiên cho thấy, mấu chốt là ở chỗ quan hệ giữa con người với con người. Từ đó về sau, mọi người đều nhận thấy rằng thành công trong sự nghiệp, hạnh phúc gia đình, niềm vui trong cuộc sống đều có mối quan hệ chặt chẽ với việc quan hệ giữa con người với con người mà kỹ năng trong quan hệ giao tiếp làm cho bạn trong quá trình giao tiếp với người khác như cá gặp nước, là một thứ vũ khí lợi hại trong thực tế cuộc sống của chính bạn. Cuốn sách này muốn bạn trên cơ sở cái “vuông” mà sử dụng cái “tròn” một cách linh hoạt, nắm vững được kỹ xảo trong quan hệ giao tiếp.

3. Nắm được nhân tính là nguồn gốc vạn cái “tròn”

Con người sống trong xã hội không thể không giao tiếp với mọi người, không thể không coi trọng vấn đề quan hệ giao tiếp, mà kỹ xảo trong quan hệ giao tiếp chính là một thứ dầu bôi trơn cho quan hệ và giao tiếp. Nhưng có thể nói rằng, kỹ xảo quan hệ giao tiếp lại thiên biến vạn hoá, vậy chúng ta làm thế nào để vận dụng nó đây?

Tôi đã từng gặp một quý cô viết một dòng như sau trên báo: “Hiểu trái tim đàn ông như mò kim đáy bể”, nhưng thật kỳ lạ lại có một quý ông nói với tôi rằng: “Hiểu trái tim đàn bà như mò kim đáy bể”, chẳng lẽ khó có thể hiểu được trái tim của con người như vậy sao? Bạn hãy quan sát những người thành công trong xã hội này, đàn ông hay đàn bà, phương pháp của họ tuy rằng thiên biến vạn hoá, mỗi người một vẻ nhưng vạn biến không bỏ cái gốc, họ đều vận dụng rất giỏi cơ sở tâm lý con người.

Loài người là do động vật tiến hoá mà nên, cùng sống trong cái thế gian này, điều đó đã quyết định cái bản tính chung của con người tức là nhân tính. Hiểu được nhân tính, vận dụng nhân tính chính là kỹ xảo, là nguồn gốc của phương pháp.

Nhân tính là cái gì? Hưu Mạc nói: “Nhân tính chính là sự tự tư” nhưng đối với vấn đề nhân tính; sự phân tích mổ xẻ có hệ thống nhất có lẽ là của một nhà tâm lý nhân bản Mỹ.

Ông ta cho rằng, loài người sống trong xã hội với rất nhiều động cơ khác nhau đều có nguồn gốc do di truyền, do nhu cầu của bản năng.

Ông chia nhu cầu cơ bản của con người thành 5 loại như sau:

A. Nhu cầu sinh lý: ăn uống, ngủ, đời sống tình dục.

B. Nhu cầu an toàn: sinh mạng, tài sản.

C. Nhu cầu tình cảm: cho và nhận tình yêu.

D. Nhu cầu được tôn trọng: tôn trọng bản thân và người khác.

E. Nhu cầu được làm việc.

Nhu cầu cao cấp phải có cơ sở là nhu cầu bậc thấp, khi một nhu cầu nào đó được đáp ứng thì người đó càng có nhu cầu cao hơn bởi vì nhu cầu điều kiện hoàn cảnh xã hội ngày càng phát triển cao đóng vai trò chủ đạo. Đó chính là nhân tính và cũng là căn cứ tâm lý học của cuốn sách này.

Hiểu rõ về nhân tính, biết tận dụng nhân tính sẽ giúp cho bạn luôn thành công.

TÁC GIẢ