Bị gọi lên phòng hiệu trưởng có việc gấp, chị Hảo phấp phỏng, chẳng hiểu có việc gì. Quãng đường từ lớp học lên nhà hiệu bộ chừng năm chục mét, đủ để chị đoán già đoán non: “Hay là thanh tra sở về cần gặp mình? Hay là hồ sơ sổ sách có vấn đề gì? Hay là phụ huynh học sinh có chuyện cần trao đổi?… Chịu, không đoán được, cứ gõ cửa. Cánh cửa phòng ông hiệu trưởng vừa mở ra, chị Hảo há hốc miệng kinh ngạc, bắt gặp mẹ chồng ngồi thu chân trên ghế sa lông. Vừa nhìn thấy con dâu, bà chỉ thẳng mặt chị, tru tréo:

– A! Chị đây rồi, trả tôi viên kim cương đi. Sao chị lấy trộm viên kim cương to bằng ngón chân cái của tôi. Tôi đã báo cáo với lãnh đạo của chị rồi.

Mặt chị Hảo tái mét trong giây lát, rồi máu nóng dồn lên tận óc. Tim chị đập thình thịch chỉ chực nhảy ra khỏi lồng ngực. Hiểu ra sự việc, chị kịp trấn tĩnh lại, nhẹ nhàng nói với mẹ chồng:

– Mẹ về nhà nghỉ đi! Tan trường con sẽ về tìm viên kim cương cho mẹ. Chắc mẹ để đâu chứ con không động vào.

– Thật không? Chị nói thật không? – Bà già hỏi giật giọng, mắt nhìn ông hiệu trưởng để nhận được câu trả lời. Trong tình thế ấy, ông hiệu trưởng gật đầu:

– Con dâu bác nói phải đấy.

Trước khi gọi tắc xi đưa mẹ chồng về, chị Hảo nói nhỏ với thầy hiệu trưởng:

– Anh thông cảm! Mẹ chồng em bị mắc bệnh hoang tưởng chứ mẹ em làm gì có viên kim cương nào to bằng ngón chân cái.

*

Sau bận mẹ tôi đến gặp thầy hiệu trưởng để “tố cáo“ chị dâu cả ăn cắp viên kim cương của bà, anh Tình quyết định họp gia đình vì vợ anh thúc giục: “Em không thể chịu đựng được nữa. Mẹ đã bệnh nặng đến nước này thì phải đưa đi viện thôi”.

Cuộc họp gia đình có vẻ căng thẳng vì ngoài vợ chồng anh Tình, không ai muốn đưa mẹ đi bệnh viện bởi mẹ đi viện thì phải chia nhau trông mẹ. Người nào cũng bận trăm công nghìn việc, trong khi bệnh của mẹ chưa đến mức trầm trọng. Hàng ngày mẹ vẫn ăn ngủ đều đặn, mỗi bữa hai lưng cơm, nửa buổi thì ăn trái cây và uống sữa. Da mẹ hồng hào, giọng nói đanh lắm, tiếng nào ra tiếng ấy. Mỗi tội, bệnh hoang tưởng của mẹ nếu ai không biết thì con cháu ở cùng cứ mang tiếng xấu, tiếng ác. Người ở được với mẹ lâu nhất chính là vợ chồng anh Tình. Tôi là con gái duy nhất của mẹ mà cũng phải phục chị dâu cả vì tôi chẳng thể chiều mẹ được như chị.

Từ lúc về làm dâu đến nay, đã 27 năm trôi qua, sáng nào chị Hảo cũng dậy sớm chuẩn bị bữa ăn cho cả nhà, dọn dẹp rồi mới tất bật đến trường. Biết mẹ thích ăn đồ mềm có nước nên chị thường nấu phở, nấu cháo để bà không bị nghẹn. Mỗi khi trái gió trở trời, mình mẩy đau nhức, các khớp tay khớp chân tê buốt, mẹ rên rỉ không ngớt: “Chỉ tại ngày xưa tôi đẻ các anh các chị chả được kiêng cữ ngày nào nên bây giờ khốn khổ thế này đây. Bây giờ các anh các chị đỏ da thắm thịt nên chả bận tâm đến bà già vô tích sự này nữa…”. Chỉ cần chị Hảo lấy chai rượu ngâm thuốc ra xoa bóp, dỗ dành là mẹ lại kể chuyện ngày xưa. Cái điệp khúc “ngày xưa” cứ trở đi trở lại mỗi lần mẹ đau ốm. Ngày xưa mẹ đẹp nhất làng. Ngày xưa mẹ được khối người mê. Lão Phú địa chủ nức tiếng giàu có phải thuê cả pháp sư làm bùa mà cũng chả cưới được mẹ cho con trai lão. Mẹ phải lòng ông ấy – Giọng mẹ trầm hẳn, xen vào tiếng thở dài. Mỗi lần nhắc đến “ông ấy”, mắt mẹ như mờ đục bởi một màn sương che phủ

Ông ấy là người chồng đầu tiên của mẹ. Cưới nhau được ba ngày thì ông ấy lên đường nhập ngũ. Chỉ có ba ngày ngắn ngủi nhưng mẹ cũng mang tiếng “một đời chồng”. Chỉ có ba ngày, hạnh phúc bằng một đốt ngón tay rồi mẹ trở thành vợ liệt sĩ. Vật vã, đau khổ một thời gian, như bát nước nguội dần, mẹ xin về nhà đẻ rồi đi bước nữa. Vì cha tôi có tính gia trưởng, hay ghen nên không bao giờ mẹ dám nhắc đến người chồng liệt sĩ của mình. Mỗi lần giỗ, tết mẹ chỉ thậm thụt, vụng trộm mang hoa lễ đến thắp hương. Cha mà biết thì kiểu gì nồi niêu bát đĩa cũng loảng xoảng bay khắp sân. Trước khi mất, cha tôi còn dặn lại: “Tôi chết rồi bà cũng không được trở về nhà bên kia mà ngửa tay xin chế độ vợ liệt sĩ đâu nhá”. Mẹ nghe lời cha nhưng từ đó mẹ công khai, đường hoàng đi lại hương khói vào ngày giỗ của “ông ấy”.

– Ý vợ chồng cô Thủy thế nào? – Anh Tình quay sang tôi.

Tôi ngập ngừng:

– Các anh các chị quyết thế nào thì vợ chồng em nghe theo.

Vợ chồng anh Nghĩa là bác sĩ nên biết rõ bệnh tình của mẹ. Anh phân trần:

– Bây giờ mà đưa mẹ đi viện, kiểu gì mẹ cũng phải điều trị ở khoa thần kinh hoặc được giới thiệu đến viện tâm thần. Mẹ nằm viện lâu dài thì lấy ai trông nom?

Anh Chung và chị Hà làm nghề kinh doanh nên càng eo hẹp về thời gian. Nghĩ đến chuyện phải trông nom mẹ ở bệnh viện tâm thần thì chị Hà giãy nảy lên:

– Em là em bị huyết áp cao, vào viện tâm thần chăm mẹ mà huyết áp của em nó bốc lên thì em cũng tâm thần mất.

Anh Chung bật cười làm mọi người cười theo. Anh Tình nghiêm mặt:

– Đến nước này mà chú thím còn cười được sao? Mẹ già lú lẫn là chuyện bình thường, ăn rồi bảo chưa được ăn cũng không sao nhưng chú thím thử sống trong cảnh ngày ngày mẹ kêu mất trộm: lúc thì tiền, lúc thì vàng, giờ là đến kim cương to bằng ngón chân cái, rồi lục tung nhà cửa lên, rồi đổ diệt cho con cháu lấy cắp, rồi đi khắp xóm kể lể, đến cả trường học xông vào phòng ông hiệu trưởng thì ai mà chịu được. Bệnh gì cũng phải có cách điều trị chứ, tự khỏi làm sao được.

Thấy giọng anh Tình gay gắt, chồng tôi nhẹ nhàng đưa ra phương án:

– Theo em, chúng ta nên hỏi mẹ xem ý mẹ thế nào.

Không ngờ, mới nhắc đến chuyện đưa mẹ đi viện khám thôi, mẹ đã nguây nguẩy, phủi mông quần đứng dậy, giọng rành rọt:

– Không đi viện là không đi viện. Con giai, con dâu làm bác sĩ, việc gì phải đi viện. Cho tôi sang nhà anh Nghĩa ở một thời gian với điều kiện chị Thu không được tiêm tôi đâu. Đau chết đi được, vẫn còn cục rắn như hòn bi ở tay tôi đây này – Mẹ vén tay áo, chìa ra chỗ ép xe vì tiêm nhiều hồi mẹ bị viêm phổi.

Anh Nghĩa nghệt mặt, chị Thu nhăn nhó nhưng không dám phản ứng. Từ trước đến nay, chị vẫn là người ít nói nhất trong ba nàng dâu của mẹ nhưng cũng là người đáo để nhất. Cái “đáo để” của chị trên tài cả chị Hảo giáo viên và chị Hà buôn bán. Hồi mới về làm dâu, mẹ cứ khen chị Thu khéo nhất, hiền nhất, hay nịnh mẹ nhất, chăm mua thuốc bổ cho mẹ nhất, làm tôi cũng phải ghen tị với những cái “nhất” của chị. Mẹ bắt đầu “giẫy” chị Hảo ra chỉ vì chị ép mẹ ăn ngủ đúng giờ, không cho mẹ xem ti vi thoải mái, không cho mẹ ăn trầu suốt cả ngày. Lấy cớ chị Hảo “lắm lời”, dám mắng con trước mặt mẹ nghĩa là không tôn trọng mẹ nên mẹ xách bọc quần áo sang ở với chị Thu. Được đúng bảy ngày, mẹ lại lò dò ôm bọc quần áo về, thẽ thọt với chị Hảo: “Con Thu nó tiêm mẹ đau lắm”. Kỳ thực, khi chị Hảo đun nồi nước lá tắm gội cho mẹ, mẹ cứ tồng tộc kể hết: “Thoải mái quá, cả tuần nay không được tắm gội. Chúng nó sạch sẽ lắm mày ạ. Nó nhốt mẹ vào phòng riêng, không cho đi lung tung trong nhà. Nó không cho mẹ dùng bô ban đêm, sợ mất vệ sinh. Thế là nhiều đêm mẹ phải nhịn, ngủ không yên. Thôi, từ nay tao cạch. À, nó còn vứt hết trầu cau của mẹ đi vì nó bảo mẹ nhổ bẩn. Đến bữa ăn, con Thu toàn lấy cớ để không phải ngồi cùng bà già này. Tao lạ gì. Tao có mắc bệnh hủi đâu mà nó cách li. Đồ giả tạo”. Chị Hảo vừa kỳ lưng cho mẹ vừa tủm tỉm, giúp mẹ “hạ hỏa”: “Mẹ đừng trách thím ấy, chẳng qua là bệnh nghề nghiệp thôi”.

Lần này, không hiểu sao mẹ lại quyết định đến ở với vợ chồng anh Nghĩa, chị Thu. Có lẽ mẹ quên hết mọi chuyện trước kia rồi. Trong đầu mẹ bây giờ chỉ ám ảnh chuyện mất viên kim cương to bằng ngón chân cái: “Rõ ràng trước khi đi đánh giặc, ông ấy để lại cho mẹ một viên kim cương to bằng ngần này cơ mà” – mẹ chỉ vào ngón chân cái. Mẹ cứ đổ diệt cho cái Hoàn, con lớn của chị Hảo lấy trộm giấu đi làm con bé khóc tu tu. Thấy thế, mẹ quay sang đổ cho chị Hảo, làm chị phải mở tung két sắt, hòm, tủ, va li, túi xách cho mẹ “khám” nhưng không có. Chị kết luận: “Mẹ bị bệnh hoang tưởng nặng quá rồi”. Anh Tình bực mẹ ra mặt: “Mẹ đổ cho cái Hoàn ăn cắp thì nó lấy chồng làm sao được. Mẹ làm gì thì cũng phải nói với con cái một câu chứ, tự ý đến cơ quan nhà con như thế là không được đâu”. Mẹ dỗi: “Ơ hay! Các anh các chị làm gì cũng có thèm nói với bà già này câu nào đâu mà đòi tôi phải báo cáo”. Có lẽ vì thế mà giờ đây mẹ nhất định không ở với anh Tình, chị Hảo nữa.

Chị Hà hớn hở:

– Chẳng gì bằng ở bên cạnh bác sĩ mà vẫn không phải ngửi mùi bệnh viện.

Anh Chung lườm vợ một cái khiến chị Hà im bặt. Từ khi cưới anh Chung, chị Hà gần như không phải làm dâu ngày nào. Ngay đêm tân hôn, hai người đã dắt nhau đi thuê nhà nghỉ với lý do nhà chật. Ba năm thuê nhà mặt phố để buôn bán, anh chị mua được nhà riêng. Hai chục năm lăn lộn trên thương trường, giờ đây anh chị có một chuỗi cửa hàng thời trang, tiền bạc rủng rỉnh nhất trong số các anh chị em. Chị Hà sắc sảo, khôn ngoan. Nhờ chị lo toan, gánh vác nên anh Chung nhẹ cả người. Có lần dỗi chị Hảo, mẹ xách bọc quần áo đến nhà chị Hà. Tưởng mẹ ở được lâu, ai ngờ đúng ba ngày sau, tắc xi đưa mẹ về tận cổng. Mẹ kể bô bô với anh Tình: “Con Hà còn lắm lời hơn con Hảo, nhức hết cả đầu. Ăn ngủ chả đâu vào đâu, sáng thì ấn vào tay mẹ ổ bánh mì hay hộp xôi, trưa nào nó cũng cho mẹ ăn cơm hộp, nuốt sao được. Nhà nó cả ngày chả ăn chung được một bữa. Thôi, từ nay mẹ chả phiền vợ chồng nó nữa”.

Cứ thế, mẹ đi “du lịch” khắp lượt nhà các con. Đến nhà tôi, cũng vì một lần dỗi anh Tình, mẹ mang theo đủ thứ lỉnh kỉnh: quần áo, thuốc bổ, trầu cau…Rút kinh nghiệm từ cách đối xử của chị Thu, chị Hà khiến mẹ cắp nón ra về, chồng tôi chiều mẹ lắm. Anh chuẩn bị cho mẹ nào bô đi vệ sinh ban đêm, nào chậu để nhổ bã trầu. Đến bữa cơm, anh gọi cả nhà quây quần để mẹ ăn ngon miệng. Thế mà, sáng hôm sau, vừa mở mắt ra tôi đã thấy mẹ sắp xếp tư trang chỉnh tề, chuẩn bị lên đường. Tôi ngạc nhiên: “Mẹ định đi đâu sao?”. Mẹ nhấp nhổm: “Mẹ về đây! Gọi tắc xi cho mẹ về mau lên”. Chồng tôi thắc mắc: “Sao mẹ bảo đến ở với chúng con một tháng cơ mà. Mới được một hôm mẹ đã đòi về là sao?”. Lúc ngồi trên xe, mẹ mới thì thào vào tai tôi: “Mẹ không ngủ được, chợp mắt thì cha mày gọi dậy, bắt phải về. Ông ấy bảo nhà có không ở sao lại đến đây ngủ nhờ. Thôi! Tao sợ lắm, chả dám trái lời ông ấy đâu”.

– Vậy cứ quyết như thế nhé – Anh Tình kết thúc buổi họp gia đình bằng một câu chắc nịch. Vợ chồng chú Nghĩa chữa trị cho mẹ một thời gian xem bệnh tình của mẹ có thuyên giảm không rồi mới tính đến chuyện đi viện.

Chị Thu mặt nặng như chì. Cái Hoàn từ phòng riêng đi ra, níu tay bà nội:

– Bà đi chơi mấy hôm rồi về với con nhé. Con nằm một mình khó ngủ lắm – Cái Hoàn ôm chặt cánh tay bà nội, làm như bà sắp đi xa không bằng.

*

A lô! Cô Thủy à? Chị vừa đưa mẹ vào viện, khoa thần kinh, phòng số 6 – Tiếng chị Thu oang oang trong điện thoại. – Cô sắp xếp công việc rồi vào ngay với mẹ nhé. Mẹ mong con gái lắm đấy – Không để tôi kịp hỏi câu gì, chị Thu tắt máy.

Tim tôi đập thình thịch, chân tay lóng ngóng, không dám lái xe mà phải gọi tắc xi. Lần nào đưa mẹ đi viện, các anh các chị cũng họp gia đình, không hiểu sao lần này chẳng cần họp hành gì cả. Hay là có chuyện gì…

Mẹ ngồi kia, tựa lưng vào bức tường trắng toát. Đôi mắt trũng xuống, thâm quầng vì mất ngủ. Chị Hảo đang bóp chân cho mẹ. Nhìn thấy tôi, chị đỡ mẹ nằm xuồng, rồi ghé tai tôi nói khẽ chỉ đủ tôi nghe thấy.

– Thím Thu bảo mẹ bị mộng du, đêm nào cũng tỉnh giấc lần sờ khắp nhà. Bao nhiêu thuốc thím ấy đưa cho, mẹ giấu đi vứt xuống gầm giường nên vợ chồng thím ấy đưa mẹ vào đây điều trị.

– Đứa nào bảo mẹ bị mộng du? Thuốc ngủ uống vào để hại người à? – Thì ra mẹ nghe thấy hết. Tai mẹ vẫn thính lắm

Thực ra thì thần kinh của mẹ có vấn đề. Gần đây mẹ không tự chủ được trong chuyện vệ sinh, đóng bỉm cho mẹ thì mẹ dứt ra. Nhà cửa, phòng ngủ bốc mùi khai khú nên anh Nghĩa không chịu được, nói ra mồm: “Mẹ hành chúng con vừa vừa thôi. Con đã dặn bao nhiêu lần mà mẹ không nghe. Nhà vệ sinh ở ngay cạnh phòng ngủ đấy thôi”. Mẹ chửi vống lên: “Cha bố anh! Hồi nhỏ, anh bị bệnh đường ruột, anh ỉa từ vai tôi anh ỉa xuống. Giờ anh làm bác sĩ, anh chê tôi già, tôi bẩn, phỏng?”.

Từ hôm đưa mẹ vào viện, vợ chồng anh Nghĩa, vợ chồng anh Chung chỉ tranh thủ đảo qua chốc lát vì còn bận việc. Tôi, chị Hảo và cái Hoàn thay nhau trông nom, săn sóc mẹ. Vậy mà cũng có lúc mẹ phải ở một mình, tôi không yên tâm nên dặn bà lão cùng phòng để mắt hộ.

Mang cháo vào viện cho mẹ ăn bữa tối, căn phòng số 6 khép hờ, điện vẫn bật sáng nhưng không thấy hai bà già đâu, tôi hốt hoảng chạy khắp các phòng bệnh nhân gõ cửa tìm kiếm nhưng không ai biết mẹ tôi và bà lão kia đi đâu. Huy động các bác sĩ, y tá lục tung cả bệnh viện lên cũng không thấy. Mọi người nháo nhác soi đèn pin khắp các ngõ ngách. Chợt ai đó thét lên:

– Có người chết đuối! Có người chết đuối!

Tôi chạy bổ nhào đến cái hồ nhỏ trong khuôn viên bệnh viện. Chân tay bủn rủn, đầu óc quay cuồng. Rồi ngất lịm.

Tỉnh lại, thấy đại gia đình có mặt đông đủ, giọng tôi lạc hẳn đi:

– Mẹ đâu? Mẹ đâu?

– Tỉnh rồi hả con? – Mẹ lấp phía sau anh Tình, lại gần nắm lấy bàn tay tôi. Tôi ôm ghì lấy mẹ, òa khóc như một đứa trẻ. Mẹ đưa bàn tay gầy guộc vuốt mái tóc tôi, dỗ dành như hồi tôi còn bé:

– Thôi! Nín đi! Mẹ thương. Tội nghiệp cái bà lão cô đơn, sinh ra trầm cảm, mê thì nhiều mà tỉnh thì ít. Con cháu một đàn nhưng phải ở viện có một thân một mình. Nghĩ quẩn thế nào lại đi tự tử. Mẹ mà phát hiện sớm thì đã không đến nỗi. Tìm mãi không thấy – Mẹ khẽ thở dài – Cũng xong một kiếp người.

Cả nhà mắt ai cũng đỏ hoe. Anh Tình, anh Nghĩa, anh Chung đứng lặng. Chị Thu, chị Hà lấy tay lau nước mắt. Chị Hảo thì một mực đòi đưa mẹ về nhà, chứ nhất định không để mẹ ở viện thêm một ngày nào nữa. Mẹ cứ mộng du cũng được, cứ hoang tưởng cũng được nhưng mẹ đừng bỏ chúng con, mẹ nhé!.

TRẦN THÚY LÀNH