Hồi nhỏ khi muốn răn dạy con cái bớt tánh tự cao, tự đại, cho mình là hay hơn người, má tôi thường nói: “Bảy mươi chưa gọi là lành đâu con ạ!” Nghĩa là dầu tuổi đời có cao, cũng chưa chắc là mình hay, mình tốt hơn người. Vì điều gì cũng có thể xảy ra. Thí dụ như khi chúng tôi nói bà Bảy hàng xóm già rồi mà còn phấn son lòe loẹt. Hay con Mai đầu ngõ hay ăn cắp vặt, hay nói láo, vân vân, thì má tôi luôn kết luận, “Chớ nói người ta, hãy lo thân mình, bảy mươi chưa gọi là, đó con”.

Bây giờ câu đó vận vào tôi y khuôn. Nhớ khoảng mười năm trước, tôi có viết một bài về ăn chay. Về lý do tại sao tôi là người cư sĩ bao năm ăn mặn, giờ lại ăn chay trường. Khi viết bài ấy, tôi đã có 10 năm ăn chay trường. Hình như đã trải qua bao thử thách. Hình như đã chắc như đinh đóng cột là mình sẽ không bao giờ ‘ngã mặn’. (Ngay thuật ngữ này cũng đã gán cho việc ăn mặn là một sự sa ngã chăng?)

Những lúc tiệc tùng, khi mọi người quanh tôi đều thịt thà, tôm cá, riêng tôi ngồi bình thản chờ dĩa đậu hũ, dĩa mì rau của mình, lòng không hề rúng động. Những lúc gia đình họp mặt -mà tôi thường là kẻ ở xa về- ai cũng muốn tôi cũng chung vui bên nồi bún riêu, đầy tôm cua, cá thịt, nhưng tôi lạnh lùng quay đi trước những vẻ mặt thất vọng của người thân. Tôi chắc rằng tự trong thâm tâm, tự trong tầng sâu thẳm của tâm thức, tôi làm sao không cảm thấy có chút tự kiêu, chút thấy mình hay hơn bàn dân thiên hạ.

Tôi những tưởng mình có thể ăn chay trường mãi mãi.

Nhưng, lại chữ nhưng trớ trêu như trong các tiểu thuyết tình thường ở thế gian này.

Vừa qua ngưỡng cửa bảy mươi ít năm, vừa tưởng mình có thể thoát khỏi câu nói răn đe của má tôi, thì tôi ngã bệnh thập tử nhất sinh. Tưởng là đã không còn vướng bận chuyện trần thế nữa. Nhưng tôi vẫn còn ngồi đây để viết những dòng chữ này, có nghĩa là tôi đã thoát chết… nhưng dĩ nhiên với một cái giá phải trả. Trong khi, và sau khi hết bệnh, tôi thiếu máu, và thiếu chất sắt trầm trọng, bác sĩ khuyên phải ăn có ‘chất”. Và thế là tôi đã phải quay về ăn mặn.

Vậy việc ăn mặn bây giờ và trước kia có khác gì nhau không? Khác rất nhiều chứ. Trước kia tôi ăn thịt cá mà không hề mảy may động tâm. Giờ tôi tránh ăn thịt các con động vật lớn. Giờ tôi không tìm con cá, con tôm còn nhảy trong thau nước mới mua. Có một ‘giai thoại’ buồn cười về chuyện này: Trên một chuyến xe từ thiện, hai người tâm sự nhau. Một người nói, “Ngộ hén, sao mình đi phóng sanh cá tôm, mà khi đi chợ thì muốn mua mấy con còn nhảy, còn bơi trong thau?”. Cô bạn trả lời bằng sự im lặng. Một câu hỏi khó có câu trả lời.

Giờ khi ăn mặn trở lại, dầu tôi không bị khó khăn với mùi vị, nhưng cái đầu của tôi hình như hơi bị khó. Tôi không thể thưởng thức các món mặn như hồi xưa, mà cảm thấy ăn như để trả nợ cho căn bệnh đói, và luôn để ý xem mình có phạm vào luật ‘tam tịnh nhục’, dầu tôi không là tu sĩ.

Có câu chuyện về chú chó, sống trong ngôi chùa ăn chay bên một dòng sông. Bên kia sông một bữa dân làng có lễ hội, mùi thịt cá bay sang bờ sông bên này nồng nặc. Chú chó bơi qua sông theo tiếng gọi của mùi vị, nhưng đến giữa dòng thì mặc cảm tội lỗi trỗi lên, chú lại quay đầu, bơi trở về chùa. Nhưng rồi mùi thơm quyến rũ không tha chú, chú lại bơi trở lui. Trở qua, trở tới, chú chó cuối cùng đuối sức và chết giữa dòng sông.

Mong là số phận của tôi không giống chú chó không kiên định này.

Bài viết này, như một lời xin lỗi với những ai có đọc bài ăn chay của tôi trước đây, và bài ấy hình như có giọng điệu của kẻ nghĩ mình hay hơn người. Bài viết này như một lời sửa sai, một khẳng định rằng ‘Bảy mươi chưa gọi là!’.

Diệu Liên Lý Thu Linh

4.2021