Xã Linh Sơn như một cục bướu của huyện. Vùng đất này nép dưới chân núi Hột để tránh dòng sông Cái trước mặt. Muốn vào xã theo hướng thành phố, phải qua một con đê đắp toàn đá hộc.

Đang là cuối thu. Năm nay thời tiết biến đổi đến lạ kỳ. Nếu không có những bụi cây tróc lá, hẳn sẽ phải coi đây là hè. Tháng chín rồi mà vẫn nóng. Nóng như ngày tận thế. Đất Linh Sơn lại nhiều đá. Cái xã nhỏ nhoi này đụng một bước là đá. Ăn trên đá, ngủ trên đá, trồng trọt cũng trên đá. Đá tràn ra tận mép sông.

Tượng xốc lại chiếc ba lô và tấm bảng vẽ. Mồ hôi bết loang lổ trên lưng áo sơ mi xanh. Nắng xối từ đỉnh trời xuống, hơi đá bốc lên hầm hập. Đôi dép nhựa Hải Phòng nhão ra dưới bàn chân đỏ quạnh bụi của anh. Hai bên đường, những ô ruộng nửa xanh, nửa vàng trông ủ rũ và tàn tạ. Nhà thưa thớt. Một con chó lừ đừ lê qua mặt đường, lưỡi nó thè lè như cánh hoa dâm bụt. Mấy chiếc lò vôi nằm rải rác, lở loét, phả lên trời những sợi khói mỏng nhẹ.

Đến một cây khá to, Tượng vứt ba lô xuống và ngả cả thân mình vào bóng râm. Anh lật chiếc mũ bò xoa lên mặt. Mặt đường bốc những luồng khí run run như hồn đá.

Ta cô đơn tận máu. Mọi sự trên đất này đều vô nghĩa và đáng ghét. Ai đã từng bắt ta làm người? Ai đầu thai vào ta nhỉ? Sinh ra trong sự khổ đau, lớn lên và kiếm miếng ăn trong sự khổ đau, khi ngơi tay ngẩng lên thì đụng phải thần chết. Cuộc đời ta sao tủi nhục và hèn hạ đến thế!

— Ngày mai bác làm gì? — Xới cỏ. — Ngày mai anh làm gì? — Đi bán nốt chỗ rau cải. Nó sắp già hết rồi. — Ngày mai em làm gì? — Em phải lên vách đá lấy củi. Sắp mùa đông, củi khan lắm. Bố em bảo thế. — Còn mày? — Tao phải tìm thằng nào đập què chó nhà tao, nện cho nó một trận. Mẹ kiếp!

"Đấy là cuộc sống. Đấy là tiêu chí của cuộc sống. Ta muốn hét to cho vỡ bung tất cả. Ta muốn vứt bỏ…"

Một bóng người lảo đảo tiến về phía Tượng.

— Bác gì ơi! Cái bóng ngừng chuyển động, vươn cổ ra đằng trước: — Gì? — Bác cho cháu hỏi, đường đến làng Phan còn xa không ạ? Tượng lễ phép đứng dậy. — Làng Phan hả? Ha ha. Đấy là cõi khổ đau chứ đâu phải làng liếc gì. Giọng cái bóng như tiếng thú rừng. Tượng thoáng nổi da gà. Có lẽ lão say. Nhưng tuyệt nhiên không có mùi rượu. — Ừ, còn đoạn nữa - Cái bóng trầm ngâm - Chú mày đến đây làm gì? — Cháu đi về thực tế, nhân tiện tìm người nhà. — Đi một chập, đến đầu con đường đất tím, nơi có cây duối khổng lồ, rẽ trái là đến. Cạnh núi Hột. — Dạ cảm ơn bác.

Cái bóng tiếp tục lảo đảo và mất hút trên con đường ngùn ngụt nắng. Tượng uể oải xốc đồ đạc lên vai. Càng ngày chân Tượng càng mỏi rã rời. Đầu con đường đất tím có bụi duối vẫn chưa thấy. Hay là lão nói tầm phào? Có lẽ… mà thôi, cứ phó mặc theo lời lão. Tượng đã rút ra từ cuộc sống rằng khi đường cùng thì nhắm mắt theo, biết đâu đây là sự giải thoát. Ở đời này, con người chẳng bao giờ tin nhau, nhưng đôi khi vẫn bắt buộc phải tin. Chiều nguội dần.

Con đường loang lổ bóng đá. Gió bắt đầu cựa quậy, nắng đã tắt hẳn. Không khí chầm chậm thay đổi. Sương túa ra từ những bụi cây lúp xúp. Những mảng tối lởn vởn tiến lại quanh Tượng. Bí ẩn và huyền hoặc. Bụi duối chắn ngang đường làm Tượng giật mình. Những ngôi sao rõ dần và tiếng côn trùng ri rỉ cất lên trong các kẽ đá. Vài ba đốm lửa soi cánh đàn dơi chao nhoằng nhịt. Tiếng chó tru lên từng chặp. "Mình vào cõi gì đây?" Đầu gối Tượng muốn khụy xuống.