Gửi tặng mẹ,

người đã cho con khoảnh khắc Beatrice nhận ra mẹ cô bé

mạnh mẽ như thế nào, và tự hỏi sao mãi đến giờ

mình mới nhận ra điều đó.

NHÀ TÔI CÓ một cái gương. Nó nằm đằng sau tấm bảng trượt ở hành lang trên lầu. Phái chúng tôi cho phép tôi soi cái gương đó ba tháng một lần vào ngày thứ hai của quý, đó cũng là ngày mà mẹ cắt tóc cho tôi.

Tôi ngồi trên một chiếc ghế đầu, còn mẹ thì đứng đằng sau cầm kéo tỉa tóc cho tôi. Những lọn tóc vàng xỉn, xơ xác cứ thế rơi đầy xuống sàn.

Cắt xong, mẹ túm hết đám tóc đang che mặt tôi rồi búi lại thành một búi sau đầu. Tôi để ý cách bà trông thật điềm tĩnh và tập trung. Bà quả rất thành thục nghệ thuật giấu đi cái tôi. Tôi thì không như vậy.

Tranh thủ lúc mẹ không để ý, tôi lén dòm một phát vào hình ảnh phản chiếu của mình trong gương - không phải vì tự sướng mà vì tò mò. Diện mạo con người ta có thể thay đổi một tá thứ trong vòng ba tháng.

Trong gương, tôi thấy một gương mặt hẹp, đôi mắt to, tròn và một cái mũi cao, ốm nhách - nhìn tôi vẫn giống một đứa con nít dù đâu đó mấy tháng trước tôi đã bước qua tuổi mười sáu rồi. Mấy phái kia có tổ chức sinh nhật, nhưng phái của tôi thì không. Làm vậy thì bê tha quá.

“Rồi,” mẹ nói khi đã túm gọn được cái búi tóc. Mắt bà bắt gập ánh mát tôi trong gương. Đã quá trễ để nhìn lơ đi chỗ khác rồi, nhưng thay vì mắng tôi thì bà lại cười với hình ảnh phản chiếu của cả hai chúng tôi. Tôi hơi cau mày. Tại sao bà không la tôi cái tội dám nhìn mình trong gương?

“Hôm nay là một ngày trọng đại”, mẹ nói.

“Vâng”, tôi trả lời.

“Con có hồi hộp không?”

Tôi nhìn chằm chằm vào mắt mình một chút. Hôm nay là ngày tôi phải tham gia bài kiểm tra tư cách xem tôi thuộc về phái nào trong năm phái. Và ngày mai, tại buổi Lễ Chọn, tôi sẽ quyết định chọn phái; tôi sẽ quyết định toàn bộ phần đời còn lại của mình; tôi sẽ quyết đinh ở lại với gia đình hay từ bỏ họ mãi mãi.

“Dạ không”, tôi nói. “Bài kiểm tra không làm thay đổi sự lựa chọn của chúng ta.”

“Đúng vậy.” Bà mỉm cười. “Đi ăn sáng nào.”

“Cảm ơn mẹ đã cắt tóc cho con.”

Mẹ hôn vào má tôi và kéo tấm bảng trượt, che cái gương lại. Tôi nghĩ mẹ có thể rất xinh đẹp, trong một thế giới khác. Dưới lớp áo thụng màu xám, mẹ có một thân hình mảnh mai. Mẹ có đôi gò má cao, lông mi dài, và mái tóc dài lượn sóng trên vai mỗi khi bà thả bung chúng vào buổi tối. Nhưng bà phải che giấu vẻ đẹp đó khi là thành viên của phái Abnegation.

Chúng tôi cùng đi xuống nhà bếp. Những buổi sáng như thế này, anh tôi thường làm bữa sáng, ba thì lùa tay xoa đầu tôi, còn mẹ thì vừa lau bàn vừa ngân nga một bài hát gì đấy - chính những buổi sáng như thế này khiến tôi cảm thấy có lỗi nhất vì muốn rời xa họ.

Xe buýt bốc mùi mệt mỏi. Mỗi lần nó lao lên cái vỉa hè gồ ghề nào là tôi lại bị xỏ từ bên này qua bên kia, bất kể tôi đã cố bám lấy cái ghế để có thề ngồi yên.

Anh tôi - Caleb – đứng giữa lối đi và đang nỗ lực níu lấy tay vịn trên đầu để đứng vững, chúng tôi nhìn không giống nhau. Anh ấy thừa hưởng mái tóc sẫm màu và cái mũi khoằm từ ba, cặp mắt xanh lục và hai cái lúm đồng tiền từ mẹ. Hồi nhỏ, tập hợp các đặc điểm đó nhìn hơi kì lạ nhưng giờ hóa lại hợp với ảnh. Nếu anh tôi không thuộc phái Abnegation thì tôi dám cá là mọi đứa con gái ở trường đều sẽ “chiếu tướng” ảnh cho mà xem.

Caleb cũng thừa hưởng tài năng về lòng vị tha của mẹ. Anh ấy đã nhường ghế cho một ông già cáu kình phái Candor trên xe mà không cần đắn đo.

Ông già Candor mặc một bộ vét đen với cà vạt trắng – đồng phục “chuẩn” của phái Candor. Phái của họ quý trọng sự chân thật và xem không gì chân thật bằng màu trắng và đen, vậy nên họ toàn mặc hai màu này.

Khoảng cách giữa các tòa nhà thu hẹp dần và đường êm hơn khi chúng tôi đến gần trung tâm thành phố. Tòa nhà một thời được đặt tên là Tòa Tháp Già Cỗi - mà chúng tôi gọi là Trung Tâm - hiện lên trong sương mù, như một cái cột đen vươn thẳng lén bầu trời. Xe buýt chạy xuyên dưới những đường ray cao ngất bên trên. Tôi chưa đi tàu lửa bao giờ, mặc dù chúng hoạt động cả ngày lẫn đêm và đường ray có mặt khắp mọi nơi. Chỉ có phái Dauntless mới đi tàu thôi.

Cách đây năm năm, những công nhân tình nguyện của phái Abnegation đã lát lại một số con đường. Họ bắt đầu từ trung tâm thành phố và lát dần ra ngoại ô cho đến khi hết nhẵn vật liệu. Mấy con đường chỗ tôi ở vẫn còn nứt nẻ và chằng chịt ổ gà, lái xe trên đường không an toàn chút nào. Mà đằng nào thì chúng tôi cũng chẳng có xe hơi.

Caleb trông vẫn điềm tĩnh khi chiếc xe buýt cứ lắc lư và xóc nảy trên đường. Ống tay chiếc áo chùng xám rũ xuống khi anh chụp lấy cái cột để giữ thăng bằng. Cái nhìn trong cặp mắt ảnh tố cáo với tôi rằng ảnh đang quan sát những người xung quanh - cố gắng chỉ nhìn thấy họ và quên đi bản thân mình. Phái Candor quý trọng sự chân thật, nhưng phái Abnegation chúng tôi lại tô vinh tinh thần vị tha.

Xe buýt dừng trước trường và tôi đứng dậy, lỉnh lẹ qua ông già Candor. Tôi vô tình vấp phải giày của ông già và quáng quàng chụp lấy cánh tay của Caleb. Ống quần tôi quá xá dài và tôi thì chưa bao giờ là một tiểu thư duyên dáng cả.

Hạng Ưu là ngôi trường cũ nhất trong ba trường học của thành phố: Hạng Thường, Hạng Trung và Hạng Ưu. Giống y như tất cả các tòa nhà hàng xóm, nó được xây bằng kính và thép. Đằng trước có một bức tượng to bự bằng kim loại mà tụi Dauntless hay trèo lên sau giờ học, thách nhau coi đứa nào trèo cao hơn. Năm ngoái một đứa tụi nó té chổng vó và bị gãy chân. Tôi chính là cái đứa chạy đi gọi y tá.

“Hôm nay là kiểm tra tư cách rồi hen,” tôi nói. Caleb lớn hơn tôi chưa đầy một tuổi nên chúng tôi học cùng một khối ở trường.

Anh gật đầu khi chúng tôi đi qua cửa trước. Cơ bắp trên người tôi càng hết lên ngay khi chúng tôi bước vào. Bầu không khí dường như đói ngấu, như thể mọi đứa mười sáu tuổi ở đáy đang cố tiêu hóa nhiều thức ăn nhất có thể vào cái ngày cuối cùng này. Rất có khả năng là chúng tôi sẽ không còn sải bước trên những dãy hành lang này nữa sau buổi Lễ chọn - một khi chúng tôi đã chọn lựa xong, phái mới của chúng tôi sẽ chịu trách nhiệm hoàn thành nốt cái sự học của chúng tôi.

Thời gian các tiết học hôm nay đều được rút ngắn còn một nửa để chúng tôi có thể tham dự đủ các lớp, trước bài kiểm tra tư cách sau giờ ăn trưa. Chưa gì mà tim tôi đã đập loạn xạ lên rồi.

“Anh không lo lắng chút nào về những gì người ta sẽ nói với anh sao?” tôi hỏi Caleb.

Chúng tôi dừng lại tại một ngã ba, anh sẽ đi một đường đến lớp Toán Cao Cấp, còn tôi rẽ hướng còn lại đến lớp Lịch Sử.

Caleb nhướng mày: “Em lo không?”

Tôi có thể nói với ảnh là tôi đã lo sốt vó suốt những tuần lễ vừa qua về những điều bài kiểm tra sẽ phán về tôi - Abnegation, Candor, Erudite, Amity, hay Dauntless?

Thay vì vậy, tôi cười và nói: “Không hẳn.”

Anh cười lại: “Vậy thì... Chúc một ngày tốt lành.”

Tôi đi đến lớp Lịch Sử Môn Phái, vừa đi vừa cắn muốn tét môi dưới. Caleb đã không trả lời câu hỏi của tôi.

Các hành lang đều chật cứng, dù ánh sáng từ cửa sổ đã tạo ra một ảo giác vẻ không gian; đây là một trong vài nơi ít ỏi mà người ở độ tuổi chúng tôi của các phái trộn lẫn với nhau. Hôm nay đám đông có một thứ năng lượng mới, hội chứng kích động ngày cuối cùng.

Một đứa con gái tóc xoăn hét lên ngay sát lỗ tai tôi: “Ê!” và vẫy tay rối rít một đứa bạn đằng xa. Một ống tay áo khoác đập vào má tôi. Sau đó một thằng phái Eruđite mặc áo len màu xanh dương xô tôi một cái. Mất thăng bằng, tôi té cái rắm xuống sàn.

“Tránh đường coi, Cứng Đơ,” nó nạt và đi tiếp.

Hai má tóí nóng lên. Tôi đứng dậy, phủi bụi. Vài người dừng lại khi tôi té nhưng tuyệt nhiên không một ai tỏ ra chút thiện chí muốn giúp tôi. Họ chỉ dõi mắt theo tôi tới cuối hành lang. Mấy chuyện kiểu như vậy đã xảy đến cho những đứa phái chúng tôi cả mấy tháng nay - tụi Erudite đã truyền bá vài bài báo sặc mùi thù địch về phái Abnegation, và nó bắt đầu ảnh hưởng đến các mối quan hệ của chúng tôi ở trường. Quần áo màu xám, tóc tai đơn giản và thái độ khiêm tốn của phái chúng tôi đáng lý ra phải giúp tôi dễ quên đi bản thân mình hơn và khiến những người khác ít để ý đến tôi hơn. Nhưng giờ đây họ lại biến tôi thành mục tiêu.

Tôi dừng lại bên cạnh một cửa sổ ở cánh phía Đông tòa nhà và đợi tụi Dauntless tới. Sáng nào tôi cũng làm vậy. Đúng bảy giờ hai mươi lăm, tụi Dauntless sẽ chứng minh lòng dũng cảm của tụi nó bằng cách nhảy xuống từ một cái tàu đang chạy.

Ba tôi gọi phái Dauntless là tụi “nổi loạn.” Họ xỏ lỗ tai, xăm mình và mặc toàn đồ đen. Mục tiêu tối thượng của họ là bảo vệ hàng rào bao quanh thành phố. Còn bảo vệ khỏi cái gì thì tôi chịu.

Đáng lẽ họ phải làm tôi lúng túng mới phải. Đáng lẽ tôi phải thắc mắc sự dũng cảm - đức tính họ xem trọng nhất - thì liên quan gì tới cái vòng kim loại bấm ở lỗ mũi. Thay vì vậy, mắt tôi cứ dán dính vào họ bất kể họ ở đâu.

Có tiếng còi tàu hú, tiếng còi dộng ầm ầm trong ngực tôi. Chiếc đèn gắn trước đầu tàu tắt bật liên hồi khi con tàu lao vun vút ngang qua ngôi trường, để lại những tiếng kêu rít vang rền trên đường ray sắt. Khi một vài toa tàu cuối cùng lướt qua, một đám “di dân” bự gồm cả nam lẫn nữ, tất cả đều mặc đồ đen, quăng mình khỏi những toa tàu đang chạy, vài đứa té lăn cù, những đứa còn lại loạng choạng mất mấy bước mới lấy lại được thăng bằng. Một thằng choàng tay qua vai một đứa con gái rồi cười sảng khoái.

Đứng nhìn tụi nó hoài coi bộ hơi khùng khùng. Tôi quay người khỏi cánh cửa sổ, hòa vào đám đông để đi đến lớp Lịch Sử Môn Phái.