Tại nhà của Gérard Lacase là nơi chúng tôi gặp lại nhau hồi tháng Tám 189…, Gérard Lacase hướng dẫn Francis Jammes và tôi đi viếng lâu đài Quartfourche chẳng bao lâu nữa sẽ chỉ còn lưu lại toàn đổ nát, và khuôn viên rộng lớn bị bỏ bê, nơi đây mùa hè kiêu sa phơi trải phiêu diêu. Không còn lại cái gì ngăn đón ngõ vào: Hào bị lấp kín nửa, bờ giậu thủng, luôn cả cổng sắt không còn niêm kín xiêu vẹo ngả nghiêng theo cái ấn vai đầu tiên của chúng tôi. Không còn lối đi vào; trên các bồn cỏ phủ phê dăm con bò thong dong gặm cỏ thừa thãi hoang dại, đôi con khác tìm bóng mát trong bộng các lùm cây cảnh bị phá thủng; may ra ta phân biệt ra đó đây, giữa cảnh trù phú hoang dã, cánh hoa hay vòm lá đặc dị nào đó, di vết gan lì của những vun trồng ngày xưa, hầu đã bị bóp chẹt vì những giống loại tầm thường hơn. Chúng tôi theo Gérard mà không lên tiếng, nghẹn lòng vì vẻ đẹp của nơi chốn, của mùa, của giờ khắc và bởi tại chúng tôi cảm nhận luôn tất cả những gì là hoang phế tang tóc được chôn giấu trong sự trù phú vô hạn này đây. Chúng tôi tới tận trước thềm lâu đài, những bực dưới cùng chìm vào trong cỏ, bực phía trên rã riêng và sứt mẻ; nhưng, trước mấy cái cửa sổ lớn sát đất, những cửa chớp bền bỉ làm chúng tôi dừng chân lại. Phải nhờ cửa sổ ở hầm nhà, chúng tôi mới vào, lách mình như kẻ cắp; một cái cầu thang dẫn lên mấy căn bếp; các cửa bên trong không có cái nào là đóng… Chúng tôi lần đi từng phòng, thận trọng vì sàn nhà nao núng nơi này nơi kia và như muốn gãy; đè ém tiếng bước chân, chẳng phải rằng như có ai ở đấy thì có thể nghe ra, nhưng trong cái im vắng mênh mang của ngôi nhà trống này, tiếng động tịnh của sự hiện diện chúng tôi vang dội sỗ sàng, dễ thường làm chúng tôi hãi sợ. Nơi mấy cửa sổ tầng trệt, nhiều ô cửa khuyết mất; giữa những lá cửa chắn gió mọc lên một cây tử oai, trong cái bóng tranh tối tranh sáng của phòng ăn, những thân cây bụ bẫm trắng mềm.

Gérard bỏ chúng tôi lại, chúng tôi nghĩ rằng anh muốn nhìn lại một mình cái nơi chốn này mà trước đó anh đã làm quen với người nhà, và chúng tôi tiếp tục cuộc thăm viếng không có anh. Chắc anh đã đi trước chúng tôi lên tầng nhất, qua cảnh đìu hiu của mấy căn buồng trống trơn: Trong một căn buồng một nhánh hoàng dương hãy còn lủng lẳng trên tường, đính vào một thứ kim kẹp bằng một dải lụa đã phai màu, hình như nó còn đong đưa yếu ớt ở đầu mút dây, và tôi chắc rằng Gérard vừa rồi khi ngang qua có ngắt một nhánh nhỏ.

Chúng tôi gặp lại anh ở tầng lầu thứ hai, gần bên chiếc cửa sổ không còn kính, nơi một hành lang, qua cửa sổ này người ta đã cuốn rút lên vào phía trong một sợi thừng ngã ra bên ngoài; đó là sợi thừng buộc chuông, và đang định kéo nó lên từ từ thì tôi cảm thấy tay tôi bị Gérard giữ lại; động tác của anh đã không can ngăn lại càng làm cho động tác của tôi vung rộng thêm, đột nhiên vang lên một tiếng chuông khàn, gần chúng tôi quá, dữ dội quá khiến chúng tôi giật mình khó xử; kế đó, khi im lặng tưởng đã khởi sự bít bùng trở lại, thì hai nốt âm thanh trong trẻo vẫn còn rơi rớt lại, cách quãng, đã thấy xa xôi. Tôi quay lại phía Gérard và tôi thấy đôi môi anh rung động.

- Mình đi thôi, - anh nói. - Tôi cần thở không khí khác mới được.

Vừa ra ngoài, anh đã xin lỗi vì không thể theo gót chúng tôi; anh quen biết một người ở vùng lân cận mà anh muốn đi lấy tin tức. Nghe điệu nói của anh, chúng tôi hiểu rằng nếu cứ đi theo anh thì có vẻ tọc mạch, chúng tôi ra về, Jammes và tôi không thôi, về đến R. Tối lại Gérard về đây gặp chúng tôi.

Jammes nói ngay với anh:

- Này cậu, cậu hãy hiểu rằng tôi quyết sẽ không kể thêm một chuyện nhỏ nào nữa đâu, trước khi cậu nói ra cái câu chuyện thấy canh cánh bên lòng cậu.

Là vì những chuyện kể của Jammes gây nhiều thú vị cho chúng tôi trước khi ngủ.

- Tôi sẵn lòng kể cho các anh nghe câu chuyện truyền kỳ mà ngôi nhà các anh vừa mới thấy là cái sân khấu, - Gérard mở đầu, - nhưng, ngoài việc trước đây khám phá hoặc là sắp xếp lại câu chuyện chỉ được một đôi phần, tôi sợ đem ra kể lại lớp lang chỉ còn cách thuật các biến cố gột bỏ cái vỏ hấp dẫn bí ẩn đã từng khoác lên tính hiếu kỳ của tôi ngày xưa.

Jammes tiếp lời:

- Cậu cứ việc đem vào câu chuyện đủ thứ lộn xộn tùy thích.

Tôi nói:

- Tại sao phải tìm cách làm lại sự kiện theo thứ tự trước sau, sao lại không trình bày sự kiện y như cậu khám phá ra?

- Thế thì các anh cho phép tôi nói nhiều về tôi nhé, - Gérard bảo.

- Mỗi chúng mình có khi nào làm khác thế đâu! - Jammes lại nói.

ĐÂY LÀ CÂU CHUYỆN GÉRARD KỂ LẠI.