Buổi sáng mùa thu 1966.

Một cô gái có khuôn mặt đẹp, đuôi mắt kéo dài ra như vẽ hơi ngước nhìn lên người thanh niên đi cạnh cô. Người con gái khẽ mỉm cười để lộ ra hàm răng trắng đều như những cánh lan, ẩn trong cặp môi chin mịn. Cô gái níu tay bạn trai của mình bước đi nhún nhảy như con chim chích đang chuyền cành. Miệng nói những gì nghe không rõ, rồi kéo người con trai chạy theo.

Họ dừng lại dưới chân một ngọn núi nhỏ, gọi là Núi Nùng ở công viên Bách Thảo. Cô gái rời tay khỏi người con trai, chạy ngược lên núi. Đến lưng chừng dường như đã mệt, cô phải cúi gập người xuống dùng hai tay mà đi như một con thú. Người con trai đuổi theo rồi nắm lấy tay bạn gái, cả hai cùng tiến lên đỉnh.

Cỏ xanh rờn trên mặt núi phẳng. Đến một gốc cây, cô kéo người bạn trai ngồi soài lên bãi cỏ. Miệng vẫn còn thở hổn hển nhưng đôi mắt sáng long lanh, trong nụ cười tinh nghịch.

- Cũng nhanh thật Hoàng nhỉ? Thế là chúng ta đã chấm dứt quãng đời học trò.

Mắt mơ màng nhìn xuống phía hồ nước dưới chân núi, cô nói tiếp: “Khi còn đang đi học thì cứ mong cho chóng xong. Giờ ngoảnh lại, Thu thấy nó qua nhanh như một giấc mơ vậy.”.

- Nhưng Thu và các bạn thì vẫn tiếp tục học đại học, còn cả quãng đời sinh viên cơ mà?

Người con trai có tên gọi là Hoàng nói vậy.

- Cũng biết vẫn còn tiếp tục học đại học. Bắt đầu bước vào cuộc đời một sinh viên, nhưng Thu lại thấy như mình sắp bước sang một trang đời khác, không giống thưở là học trò nữa.

Cô dừng lại, đưa mắt nhìn Hoàng vẻ căn vặn: “Nhưng việc từ bỏ đại học để lên đường nhập ngũ đi chiến đấu, là quyết định của Hoàng cơ mà? Có ai ép Hoàng đâu?”.

- Ừ, đó là quyết định của Hoàng!

Anh nói vậy rồi im lặng, trầm ngâm như đang nghĩ đến một điều gì mông lung lắm. Lát sau anh nói tiếp:

- Hôm qua Hoàng gặp Thanh, nó báo tin là đã nhận được giấy gọi đi học ở Nga.

- Thật ra thì danh sách đi học nước ngoài, lớp cũng đã có tin báo từ trong năm. Chỉ có bộ phận học sinh đi du học ở Trung Quốc, vì có cuộc “cách mạng văn hóa” nên đình lại. Thu và số bạn có tên trong danh sách đó, chưa biết trên Bộ giáo dục sẽ phân bổ vào trường đại học nào?

Hoàng nhìn người bạn gái rồi nói:

- Hoàng thấy tiếc cho Thu.

- Không! Thế là may đấy. Không những Thu không tiếc mà còn vui nữa, Hoàng ạ!

- Sao thế?

- Thu vẫn muốn theo học trường đại học sư phạm. Hơn nữa, sang học ở Trung Quốc, Thu cũng chẳng thích.

- Gia đình Thu có gien sư phạm mà...

Hoàng tiếp tục nói: "Cả gia đình là nhà giáo. Hồi đang đi học, Hoàng cứ nghĩ là Thu sẽ theo một ngành khác cơ đấy?".

- Thế, Hoàng muốn Thu theo ngành gì?

- “Y” chẳng hạn, nếu Thu thích. Thu khéo léo, mềm mại, hợp với ngành ấy!

Anh dừng lại giây lát: "Gia đình mà có một người làm bác sĩ cũng tốt!".

Hoàng cầm lấy tay bạn gái, vuốt nhẹ. Cô để nguyên tay mình trong tay anh. Đôi mắt Thu, khi ánh sáng chiếu qua làn nước mỏng như tơ, càng thêm trong. Họ xích lại gần nhau thêm, Thu nói nhỏ:

- Hoàng tưởng thế, Thu không khéo lắm đâu. Cứ nhìn thấy máu là Thu sợ chết khiếp, chân tay bủn rủn. Thế mà Hoàng bảo "y" hợp với Thu?

Rồi cô kết luận: "Thu sẽ làm cô giáo!".

Tiếng nói của một đứa trẻ làm đứt quãng câu chuyện của họ. Cậu bé trạc sáu, bảy tuổi. Đầu đội chiếc mũ ca-lô màu xanh, đang theo cha mẹ leo lên núi. Cha của cậu là một người đàn ông trẻ, hơi xương mặt. Anh đeo cặp kính trắng, dáng trí thức của một nhà giáo hay cán bộ nghiên cứu gì đó? Khi gần đến đỉnh núi, cậu bé lao lên chạy trước, níu lấy tay của người cha chạy theo. Như thể ngọn núi này cũng giống một cái thang trượt, mà một buổi nào đó cậu đã gặp trong cung thiếu niên.

Mẹ của cậu bé, một phụ nữ khoảng ba mươi tuổi, người mảnh khảnh, tóc phi-dê. Chị xách chiếc làn nhựa, bên trong chắc là đựng đồ ăn, kẹo bánh và vài thứ lặt vặt.

- Từ từ kẻo mệt, con!

Người cha nói. Cậu nhảy thêm một bậc, rồi quay lại nói với cha:

- Bố mẹ đi chầm chậm là... Con nhảy phốc ba bước là lên đến đỉnh!

Như để chứng minh cho câu nói, nó cúi xuống lấy thế khuỳnh tay ngai, người vặn sang phải nhảy phắt lên bậc cuối cùng. Rồi nó cúi người chạy vào giữa đỉnh núi, vừa chạy vừa kêu vù... vù... vù... như chiếc máy bay chuồn chuồn. Cậu ta lượn vòng tròn quanh chòm núi nhỏ, vút qua chỗ Hoàng và Thu đang ngồi. Người cha chạy lại giữ con. Bà mẹ thì mắng:

- Ông tướng ạ! Ngã bây giờ đấy!

Cậu bé hơi xịu mặt xuống, rồi lại líu ríu chạy theo cha. Đến chỗ có bóng cây mát phía bên kia đỉnh núi, họ trải ni lông ngồi xuống. Cậu bé cũng chỉ ngồi yên được một tí. Chân tay nó cứ liên tục động đậy, như thể có kiến cắn. Nó kéo chiếc mũ ca-lô lệch hẳn về một bên, nhảy tới ngắt một đám cỏ gà. Có con chuòn chuồn đỏ đang bay chấp chới, hạ cánh đậu lên một bông cỏ đã vươn cao. Bông cỏ không chịu nổi sức nặng nhỏ bé của con chuồn chuồn, cong xuống. Con chuồn chuồn bay lên rồi lại từ từ đậu xuống. Cứ như thế dăm, bảy lượt. Cậu ta tiến đến chộp con chuồn chuồn. Con chuồn chuồn trong tay cậu, nó cố quẫy nhưng bất lực.

- Trông thằng bé đáng yêu quá!

Thu buột miệng nói. Tâm lý "làm mẹ" vốn sẵn hình thành trong bản chất người phụ nữ, dù người phụ nữ đó mới chỉ là một cô gái mười tám tuổi. Tâm lý ấy lúc này như chất men được kích thích, rạo rực. Tình yêu giống như một bông hoa đang nở, nó xòe những cánh hoa thơm sắc tỏa ngào ngạt dưới những tia nắng của niềm hy vọng. Chất men say của bông hoa như những giọt rượu mới cất, rưới lên tâm hồn cô. Trong mơ hồ cái cảm giác làm mẹ... chưa trở thành nỗi khao khát như một trái cây đã đủ chín, nhưng từ đó nó làm cho trái tim cô xốn xang. Nó là chất hương mà cô đang đón nhận trong bước đi ban đầu, mời chào của tuổi thanh xuân.

Hoàng nghĩ về chiến tranh! Anh nhìn cậu bé lò dò đến chộp lấy con chuồn chuồn đỏ. Cái màu đỏ của con vật bé nhỏ, thân hình yếu ớt đang quẫy đạp, cố thoát khỏi tay kẻ đang nắm giữ nó? Hòa trong cái màu đỏ của nắng đã lên cao, chan chứa trên mặt Núi Nùng. Cái mầu đỏ... đỏ rựng lên trong mắt Hoàng, như máu.

Màu đỏ ấy giống như cái đuôi một ngôi sao chổi khổng lồ quét lên thành phố, lên những mái nhà, chùm lên màu xanh của những cây cổ thụ. Những lá vàng trong cơn gió mùa thu bứt nó ra khỏi cành, tơi tả bay trong màu đỏ tràn ngập khắp nơi. Cả cơn gió kia cũng nhuốm màu đỏ ấy...Thiên nhiên vẫn vô tư tràn ngập trong đôi mắt trẻ thơ của cậu bé. Những thân thể trắng ngần đang thỏa thê tắm ở hồ nước trong dưới kia, như thể chúng muốn khẳng định cái thanh bình của thành phố quê hương anh... đáng lý phải thuộc về vĩnh cửu!? Thế mà lại có chiến tranh.

Thành phố: "Con người vẫn thanh thản tiếp nhận sự ngọt ngào của cả thiên nhiên và cuộc sống, vào trong tâm hồn mình" - Thoáng ý nghĩ ở trong Hoàng như vậy! Dù rằng, thành phố ấy chiến tranh đang đến. Đứa bé cứ hồn nhiên tồn tại, thật giản đơn. Nhưng sự sống vô tư đó của nó thì lại nói thật nhiều, mà những thế hệ cha anh nó phải suy ngẫm? Ngọn gió ào qua đang thôi thúc trong anh, hãy mang những ý nghĩ lớn lao hơn vượt lên trên cái riêng tư. Anh đang ngồi bên người bạn gái trong một buổi sáng đẹp trời, thấy như mình đã ra đi.

Tình yêu sẽ nói gì nhỉ? Thu nhìn anh yên lặng. Cô muốn biết người bạn trai của cô đang nghĩ gì?

Có tiếng máy bay ở xa vọng tới.

- Chiến tranh đấy!

Hoàng nói, giọng anh bình thản: "Chiến tranh đang đến gần Thủ đô. Không chỉ những trường phổ thông mà cả trường đại học cũng đang chuyển đến các vùng nông thôn và rừng núi".

Thu nói có vẻ hơi lo lắng:

- Chúng mình sẽ xa nhau lâu!

Thế là hết quãng đời niên thiếu. Cô thì đi học xa, anh sẽ bước vào cuộc đời người lính chiến. Khi biết được quyết định của Hoàng: Anh sẽ từ giã trường đại học Bách khoa, nơi anh đã nhận được giấy gọi vào học để nhập ngũ. Vui, buồn lẫn lộn ở trong cô. Không một lời can ngăn, nhưng cô vẫn cảm thấy tiêng tiếc thế nào ấy? Cô vẫn giữ thản nhiên, giộng nói nhè nhẹ:

- Nhớ viết thư về luôn cho Thu, Hoàng nhé!

Hoàng nhìn người bạn gái trìu mến. Tình yêu của Thu đã dành cho anh, anh biết. Tuy nhiên họ chưa nói với nhau điều đó. Từ mấy tháng nay, ngay khi bước vào kỳ thi cuối cấp, họ đã xích lại gần nhau hơn. Cả hai đều hiểu rằng: Một tình cảm lớn hơn, tốt đẹp hơn đã đến với họ.

Nghĩ về sự phải xa cách người yêu? Có lúc lòng Hoàng nhói lên, se lại. Nhưng rồi lý trí tuổi trẻ và những nóng bỏng của cuộc sống, giúp anh vượt qua nỗi trăn trở riêng tư.

Thực ra, khi nghĩ về chiến tranh: Sự háo hức ở trong Hoàng là được ra mặt trận - Vẫn còn là thứ tình cảm rất bồng bột tuổi xuân xanh. Chiến tranh là gian khổ, là đổ máu: ai mà chẳng nói như thế? Với một cậu thanh niên đang chập chững bước vào tuổi đôi mươi, trái tim như một bình nước đang sôi. Nếu có nghĩ về sự ác liệt, sự hy sinh... thì cũng giống như một kẻ đang giàu ước mơ, ham vọng bay cao!... Hoặc giả vẫn chỉ hiểu nghĩa về "cái chết" như một thứ lập luận. Bởi lẽ, nói đến chiến tranh không thể không lập luận về... "chết", và cũng chỉ mới dừng lại ở trong thứ lập luận có tính chất công thức mơ màng đó.

Dẫu chẳng phải giống chàng Anđrây Bôncônxki một thưở “ôm giấc mộng Tu Lông” như trong tiểu thuyết “chiến tranh và hòa bình” của Đại văn hào L.Tônxtôi, nhưng khát vọng tuổi trẻ sớm gieo trong anh những hình tượng anh hùng nhuốm màu sắc hiệp sĩ, thường có trong nhiều thanh niên Hà Nội vào những năm thập kỉ sáu mươi này. Anh không hiểu rằng: ở một người con gái khi đã yêu anh, cái “chết” không thể chỉ hiểu theo ý nghĩa về cái “đẹp”? Đó là một mô hình cuộc sống lý tưởng đang lấp lánh trong tâm hồn đầy mơ mộng của anh. Phải chăng trong niềm hạnh phúc của tình yêu kia, cũng đã chất đầy nỗi đau của sự chia ly mà người con gái vẫn im lặng chịu đựng.

Thu nhìn Hoàng không nói. Cô cúi xuống bứt một lá cỏ đưa lên mồm nhấm nháp. Vị chát và ngọt của cỏ tan ra trong lưỡi cô. Giọng Thu điềm đạm:

- Hoàng đã nghĩ kĩ chưa?

- Thu muốn nói…

Không chờ anh nói hết, cô tiếp:

- Không phải là Thu không tin Hoàng, nhưng Hoàng còn nghĩ về chiến tranh đơn giản quá!

- Chẳng lẽ Thu không muốn thế ư?

- Thu không nghĩ như thế!

Cái nhìn của Thu chiếu thẳng vào mắt Hoàng, và Hoàng hiểu ý của bạn gái mình: “Tôi không yếu đuối và ích kỷ như anh tưởng đâu? Anh bạn thân mến ạ! Chẳng cần bạn phải khuyên tôi điều đó.”.

Giọng Thu trầm xuống:

- Thu chỉ muốn Hoàng suy nghĩ cho chin.

Cô lại cúi xuống bứt những lá cỏ đưa lên miệng. Ở đầu kia đứa bé đã chán cảnh đuối bắt chuồn chuồn. Nó chạy lại kéo tay cha đòi đi. Núi Nùng ngập nắng. Thu đứng dậy kéo tay anh:

- Ta đi thôi!

Họ cùng nhau bước xuống dưới núi.

Mái tóc phớt nhạt màu hạt dẻ của Thu vẫn được cuốn bồng lên, để lộ ra chiếc gáy trắng nõn, vương lại ít sợi tóc ngắn như tơ. Họ dừng lại dưới một bóng cây bên hồ nước. Tán lá xòe xuống che lấy họ. Có một đôi trai gái cũng đang đi dạo ở mé hồ gần đó – Cô gái cầm một miếng gạch nhỏ và mỏng, ném thia lia trên mặt sóng. Miếng gạch nhảy lướt lên mặt nước kẻ một vạch dài, rồi mất hút ở giữa hồ.

Thu nghĩ tới việc ra đi của Hoàng, cũng giống như đường thia lia của miếng gạch kia: Cái bắt đầu là bước nhảy trong tầm mắt, rồi đến bước nhảy ngoài cuộc sống. Từ trong cuộc sống Hoàng sẽ ra đi! Cuộc sống là thật, còn ước mơ mới chỉ là ước muốn? Chiến tranh gần quá, nó không còn khoảng cách để dắn đo. Đôi khi thoáng sợ hãi nghĩ về cái không may có thể xẩy ra? Cô vội gạt đi. Đó là điều duy nhất, cô không thể đặt ra và cắt nghĩa nó.

Như một điệp khúc xáo trộn trong tâm trí Thu, khi thì nó chầm chậm tan ra như vị ngọt chát của lá cỏ, khi lại cồn cào nhảy lên như hòn thia lia. - Tuổi trẻ thường có những bước nhảy trong ý nghĩ, lướt trên bề mặt cuộc sống, nhưng cuộc sống đâu có phẳng lặng như mặt hồ? Thu nghĩ vậy.

Cô quay người lại kéo anh sát gần vào mình. Núi Nùng đứng dựng lên như thành quách, ngăn cách họ với những bề bộn của cuộc sống bên ngoài. Những cây cối cũng rùng rùng đứng dậy. Gió thổi vút qua những cành lá, sóng vỗ vào mạn bờ lép bép... Thu ôm lấy Hoàng. Đôi bàn tay nhỏ nhắn mềm mại của cô, ghì xuống đầu anh. Đôi trẻ tha thiết hôn nhau, những nụ hôn đầu tiên của cuộc đời. Như những đợt sóng táp lên mặt, lên trán rồi ướt đẫm đôi môi cô.

- Không bao giờ chúng ta quên nhau!

Thu bồi hồi nói trong hơi thở.

- Không bao giờ ta quên!

Hoàng đắm đuối nhìn vào mắt người yêu, khẽ nhắc lại.