Lâm ườn oài trên giường:

– Nhỏ ơi!

Như ngựa lồng, thằng nhỏ vừa chạy lên thang gác, vừa dạ rối rít.

– Mày đã lau giầy, xếp quần áo cho tao chưa?

– Thưa cậu đã, con để kia.

Ngoảnh nhìn bộ quần áo treo ngay đầu giường, Lâm thốt ra:

– Ờ, thế mà tao không trông thấy. Hôm nay, tao như mất hồn thể nào ấy. Thằng bếp nó làm gì cho tao ăn sáng đấy?

– Thưa cậu, anh ấy không làm gì cả. Anh ấy bảo tối qua cậu đi chơi khuya, chắc hôm nay cậu dậy trưa, làm bỏ phí đi.

– À, nó hà tiện cho tao. Nhưng tao không cần hà tiện, bảo nó làm trứng và đi mua bánh tây lên đây.

– Thưa cậu, mười giờ hơn rồi sắp đến bữa cơm. Cậu xơi quà sáng bây giờ chốc lại không ăn được cơm.

– Ồ, lại thằng oắt này nữa, ông lại đạp chết bây giờ. Tao thích ăn bây giờ thì tao ăn. Cơm tao no, tao không ăn được thì đổ đi.

Thằng nhỏ quay đi. Lâm lại gọi giật lại:

– Hay thôi. Mà mày nghĩ cũng phải. Ăn bây giờ, chốc ăn không ngon miệng nữa. À, thằng bếp nó làm gì ăn đấy?

– Thưa cậu cá trứng với…

– Ồ, cái thằng khỉ, tao đã bảo tao không ăn cá cơ mà. Gọi nó lên đây.

Thằng bếp lên, Lâm mắng luôn ngay:

– Cái thằng đầu to như đít voi kia, tao đã bảo, tao rất ghét cá, sao mày cứ làm?

– Thưa cậu, cậu dặn con…

– Ồ tao dặn mày bao giờ …

Thằng nhỏ, thằng Bếp mỉm cười nhìn nhau.

– Nhỏ, dọn buồng tắm cho tao tắm. Hôm nay giời nóng mà mày vẫn cho tao mặc quần áo dạ ư? Ổ cái thằng này ngu hơn con lợn. Lần sau thấy giời thế này, phải lấy quần áo « tropical » hay demi-saison cho tao mặc. Đi đổi mau lên. Lấy đôi giày đơ cu-lơ (deux couleurs:hai màu), lấy cái mũ dạ mùi ghi (gris: màu xám).

Sau bao nhiêu đêm trác táng, sáng hôm ấy, Lâm bừng mắt dậy thấy cơ thể mỏi mệt, chán nản và bực dọc thế nào. Thì ra chàng đã cảm thấy cái trống rỗng của lòng, những cuộc vui mà Hà-thành dành cho những thiếu niên vừa trẻ, vừa khỏe mạnh, vừa sẵn tiền, chàng chẳng những không thiết tha nữa, mà nghĩ đến, chàng lại thấy nó lạnh lòng thế nào ấy. Gái mãi, rượu mãi, á-phiện mãi, xi-nê mãi, nói nhảm mãi, rồi nó thành không nghĩa. Thói quen đã làm cho chúng không còn đủ gia-vị để đánh thức những tì-vị của một cơ thể đã bị mỏi mệt bởi những cuộc hành-lạc no đến bạng mỡ, ứ đến mang tai.

Nằm ngửa trong cái bồn tắm để cho thằng nhỏ vò đầu và kỳ cọ chàng nghĩ đến ngày mai. Chàng thấy nó phẳng lì, vô vị. Chàng thấy mình không còn muốn ao ước một thứ gì, hi-vọng một cái gì. Chàng chỉ thấy buồn, buồn rười rượi, buồn một cái buồn không căn cớ gây nên bởi một cuộc đời toàn vật chất không có một hoài bão cao siêu gì để làm chấn động những giây tinh thần.

– Coi chừng xà-phòng vào mắt ông đấy.

– Thưa cậu không.

– Ừ cứ nói không, nhỡ vào thì ông khoét mắt mày.

Thằng nhỏ chúm chím cười.

– Mày cười cái gì?

– Thưa cậu không.

– Đồ chó chết này, ông chặt lưỡi bây giờ, mày vừa mới cười mà ông hỏi mày, mày lại bảo không.

Rồi Lâm vớ lấy tai thằng nhỏ vặn.

– Á, con lạy cậu!

– Mày phải nói thực. Tại làm sao mày cười?

– Ái, ái, lạy cậu, tại… tại… tại…

– Tại làm sao? nói mau!

– Tại con nhớ đến một câu của anh bếp nói với con sen

– Nó nói gì?

– Anh ấy bảo ai ở được với cậu ít nhất cũng phải có một nghìn tai và một nghìn mắt …

– Tại làm sao?

– Tại một ngày cậu dọa cắt và khoét không biết mấy lần. Nếu ít thì hết mất…

Lâm phì cười, buông tai thằng nhỏ.

Lâm choàng chiếc áo tắm.

– À nhỏ, mày có bao giờ buồn không?

– Thưa cậu không, con chả biết buồn là gì bao giờ.

– Thế bao giờ mày cũng vui?

– Vâng.

– Thế ngày ngày mày làm gì mà mày vui luôn được?

– Con hầu hạ cậu, con xếp quần áo cho cậu, lâu lâu cậu cho năm ba xu một hào, con lại đi xem chèo.

– Thế lương mày, mày để làm gì?

– Con gửi về quê cho U con để dành…

– Để dành cưới vợ cho mày, chứ?

– Thưa cậu không. Con còn ít tuổi, góp nhặt để mua một vài sào ruộng

– Mỗi năm mười tám đồng thì bao giờ mua được ruộng?

– Thưa cậu, ruộng làng con rẻ, chỉ hơn một năm công là mua được một hai sào. U con gom góp thêm vào đấy nữa.

– Thế ba năm nay, mày ở với tao, mày đã tậu được sào ruộng nào chưa!

– Thưa cậu chưa. Nhưng U con hôm nọ ra bảo giá có mười lăm đồng nữa thêm vào thì tậu được một thửa ruộng bốn sào ở ngay đầu cổng nhà con.

– Thế U mày có bao nhiêu rồi?

– U con mới có bốn chục của con gửi về được trong ba năm nay.

– Thế mày gửi tiền về mà U mày không tiêu một xu nào?

– Không. Giá con có mười lăm đồng nữa, con tậu thửa ruộng ấy thì sau này con dễ lấy vợ lắm.

– Lấy vợ ở nhà quê cũng phải cần có ruộng à? Tao ngỡ chỉ ở tỉnh mới ăn mày thế cần phải có nhà có đất…

– Thưa cậu ở nhà quê cũng thế. Mình có ruộng thì con gái nó mới thích lấy mình.

– Ủa, thế ra giống nhau, thế ra một lũ ăn mày cả. Này tao hỏi: « Giá tao cho mày mười lăm đồng mày tậu ruộng thì mày nghĩ sao? »

Thằng nhỏ nghe Lâm nói thế mừng quá, đỏ mặt, nghẹn ngào không nói được. Lâm nhìn thấy cái vẻ mặt quá vui mừng của nó, băn khoăn tự hỏi sao chỉ mười lăm đồng bạc mà người ta có thể vui được đến thế. Rồi chàng lại đem nó so sánh với mình. Mình thì giá có ai cho ngay một nghìn, một vạn cũng dửng-dừng-dưng thế thôi. Chàng bỗng cảm thấy rằng những kẻ giàu như chàng đều là những kẻ bất hạnh vì chẳng còn gì để ao ước nữa.

– Thế nào, nói mau.

Tiếng nói của thằng nhỏ ở cổ bật ra như một tiếng reo dài:

– Nếu thế … rồi sau này, con ở với cậu vài năm nữa lấy một cái vốn để chạy một ngôi nhiêu thì con là một người có vai vế ở làng con. Thế thì cậu thật là… của con.

Thấy thằng nhỏ mừng rỡ reo lên như thế, Lâm mới nhận ra rằng sự vui mừng của người ta không phải ở của cải mà nó chính là ở những ao ước, những thành tựu của hi vọng mình.

Nhưng chàng thì chẳng còn ao ước gì, chẳng còn muốn hi vọng gì. Vợ đẹp và giầu? Chàng không thích. Chàng chán đàn bà rồi. Những bữa tiệc ngon? Chàng ăn nhiều rồi! Những chầu hát linh-đình? Thì đêm nào chàng không đi hát! Hút thuốc phiện, uống rượu? Thì lúc uống, lúc hút cũng hơi thú đấy Nhưng coi chừng sáng mai trở dậy, nhức đầu và mệt mỏi đến thế nào.

Vì mấy câu nói thực thà của thằng nhỏ chàng mới nhận ra rằng: Con người ta bất cứ ở cảnh ngộ nào, cũng có thể sung sướng, miễn là mình có một mục đích cho đời mình. Cái mục-đích ấy bất cứ cao hay thấp, to hay nhỏ, miễn là có mục đích. Nhưng chàng chẳng còn thấy thiết tha một cái gì thì còn biết đặt mục đích vào đâu!

Cha mẹ mất đi, để cho một cái gia-tài hơn mười vạn, cứ tiền nhà cho thuê tháng năm sáu trăm đồng cũng tha hồ phong lưu. Chẳng phải lo ăn, chẳng phải lo mặc, và chẳng biết làm một việc gì, ngày ngày thả theo cuộc ăn chơi, chàng thấy chán tất cả.

Trước kia chàng định chán chơi thì lấy vợ. Nhưng gần đàn bà mãi, chàng thấy «con vợ» cũng không có nghĩa nữa. Ích gì? Thú gì? Thì bao nhiêu đàn bà quanh mình đấy, nào ai có thể giúp vui cho đời mình đâu. Hay họ chỉ làm cho mình chán đời thêm ra.

Vào đến buồng ngủ chàng mở tủ lấy ra tờ giấy hai mươi đồng đưa cho thằng nhỏ:

– Đây tao thưởng cái công mày ngoan ngoãn ở với tao trong ba bốn năm nay.

Sự quá vui mừng làm cho thằng nhỏ gần phát điên. Nó quên cả cám ơn, nó quên luôn rằng ông chủ đang đứng trước mặt. Cầm tờ giấy hai mươi đồng, nó chạy bay ngay xuống nhà khoe với thằng bếp và con sen.

Không hiểu sao cái sung sướng của thằng nhỏ như chuyền sang cho Lâm. Khi ngồi vào bàn ăn, chàng vui vẻ cho gọi thằng bếp với con sen lên…