Tôi tỉnh dậy sau một cơn chính biến, một cuộc đào thoát bất thành và một cơn mê để thấy mình đã mất cho đến tận cái tên, chỉ còn là Tùy nữ - một trong những “cỗ tử cung có chân” của chính quyền Gilead.

Giữa Nước Cộng hòa Gilead – nhà nước thần quyền cực đoan dựng lên trên nền Hợp chủng quốc Hoa Kỳ xưa, nơi các Martha cặm cụi việc nhà, các Dì rao giảng đạo đức chính thống, các Phu nhân khóc ròng mỗi đêm Lễ tháng, các Tùy nữ tuyệt vọng tìm cách sinh con để khỏi phải ra quét chất thải phóng xạ trên đảo hoang, và không ai biết lúc nào tới lượt mình được “cứu chuộc” trên dây treo cổ – có một người đàn bà vừa tìm cách bám lấy sự sống nhờ mưu mẹo sắc bén và những hồi ức vỗ về từ “thời trước”, vừa cố gắng khám phá để kể lại chuyện mình cho các thế hệ về sau.

Cuốn tiểu thuyết phản-địa đàng (dystopia) này là một câu chuyện cảnh tỉnh để trả lời làn sóng chống nữ quyền và sự trỗi dậy của các thế lực tôn giáo bảo thủ ở nước Mỹ những năm 1980, nhưng trên hết là một cuốn sách viết sắc sảo và lôi cuốn đã được ấn hành ở gần 30 quốc gia. Đây là một trong năm tiểu thuyết đề cử Booker của nữ tiểu thuyết gia Canada danh tiếng Margaret Atwood và là cuốn sách đầu tiên của bà được giới thiệu ở Việt Nam.

Dành tặng Mary Webster và Perry Miller

Margaret Atwood sinh năm 1939 ở Ottawa, lớn lên tại miền Bắc Ontario, Quebec và Toronto, lấy bằng cử nhân Đại học Toronto và bằng thạc sĩ Havard. Dù ban đầu nổi tiếng ở quê nhà qua tác phẩm khảo sát-nghiên cứu Survival: A Thematic Guide to Canadian Literature (“Sống sót: Tiếp cận văn học Canada theo hướng chủ đề”, 1972), bà lại chinh phục công chúng văn học Anh ngữ trước hết bằng thơ ca, và sau này, bằng những tiểu thuyết dày dặn và độc đáo.

Tuổi thơ trong những cánh rừng Canada với người cha là một nhà côn trùng học, niềm ham thích từ nhỏ đối với thần thoại và cổ tích, cộng với tâm thế một “người đàn bà-trí thức” lớn lên cùng thời kỳ với làn sóng nữ quyền thứ hai, tất cả đã để lại dấu ấn trong cách lựa chọn chủ đề của Atwood. Nhưng lối viết sắc bén mà hóm hình hấp dẫn là tài sản của riêng bà. Trong số 13 cuốn tiểu thuyết đã và sắp xuất bản của bà, 5 cuốn đã từng được để cử Booker: The Handmaid’s Tale (“Chuyện người Tùy nữ’, 1985), Cat’s Eye (“Mắt mèo”, 1988), Alias Grace (“Còn gọi là Grace”, 1996), The Blind Assassin (“Tay sát thủ mù”, Booker 2000), Oryx and Crake (“Linh dương và gà nước”, 2003). Tính tổng thể các giải thưởng từng nhận được, Atwood đứng đầu các tiểu thuyết gia được tôn vinh theo ước tính của Awardannals.com.

Chuyện người Tùy nữ là tác phẩm được biết đến rộng rãi nhất của Margaret Atwood, đã dịch ra gần 30 thứ tiếng, được đưa lên màn ảnh năm 1990 (kịch bản Harold Pinter, đạo diễn Volker Schlondorff) và sân khấu opera năm 2000 nhờ nhà soạn nhạc Đan Mạch Poul Ruders. Được coi là một trong những sách kinh điển của văn học hiện đại và là tác phẩm bắt buộc trong nhiều trường phổ thông Âu-Mỹ, cuốn sách cũng đồng thời không ngớt gây ra tranh cãi do ngôn từ táo bạo, cốt truyện nhiều ẩn ý và sự tấn công trực diện vào một số hệ giá trị đã bắt rễ sâu xa.

Khi bà Rachel thấy mình không sinh con cho ông Jacob thì ghen với chị và nói với ông Jacob: “Cho tôi có con đi, không thì tôi chết mất!”

Ông Jacob nổi nóng với bà Rachel và nói: “Tôi đâu có thay quyền Thiên chúa là Đấng đã không cho bà sinh đẻ!”

Bà nói: “Đây Bilhah, nữ tỳ của tôi, ông hãy đi lại với nó, để nó sinh con trên đầu gối tôi, và nhờ nó mà cả tôi nữa, cũng có con.”

Sáng thế ký 30:1-3

Nhưng về phần tôi, đã mòn mỏi tháng năm đề xuất những ý tưởng ngông cuồng, vô lý, vẩn vơ, và rốt cuộc đã tuyệt vọng không mong chờ thành công nữa, tôi chợt may mắn tìm ra kiến nghị này...

Jonathan Swift, Kiến nghị khiêm nhường

Trong sa mạc đâu có dấu hiệu rằng, Ngươi không được ăn đá.

Ngạn ngữ Sufi