Chiều muộn trời chuyển gió, cái lạnh từ phương Bắc tràn về len lỏi qua vùng đồi núi Vạn Yên rồi được tăng cường hơi ẩm bốc nghi ngút trên Lục Đầu giang phủ lên thái ấp Vạn Kiếp một bầu không khí u ám, tê cóng và ẩm thấp. Tòa An Quốc Đường, tư dinh của Hưng Đạo Vương vừa tiễn khách lúc trời còn tỏ rõ, vậy mà nửa canh giờ sau đã phải lên đèn khi bóng tối sầm sập đổ xuống, cùng với luồng gió lạnh chứa đầy hơi nước phả vào không gian trống vắng của đại sảnh sự nhớp nháp khó chịu.

Đứng trên hành lang An Quốc Đường, hướng mắt nhìn về triển sông mù mịt sương khói, Hưng Đạo đắm trong dòng suy tưởng về đối sách vệ quốc mà vẫn chưa ngã ngũ đường hướng phù hợp để giúp Quan gia lèo lái con thuyền Đại Việt vượt qua cơn dông bão từ phương Bắc đang đe dọa nhấn chìm một dải non sông bình yên.

Ban chiều ở sảnh đường ngài tiếp Hàn lâm viện học sĩ phụng chỉ Đinh Củng Viên được Nhân Tông Hoàng đế cử đến Vạn Kiếp bàn bạc phương cách trì hoãn chiến tranh với nước Nguyên, sau chuyến thương thuyết thất bại của sứ thần Trung phẩm Hoàng Lệnh và Nội thư gia Nguyễn Chương.

Củng Viên trình bày:

– Như ngài đã rõ, chuyến công du của Ư Lệnh không lay chuyển được ý chí của Nguyên triều, coi như việc thương thuyết không hiệu quả, chúng vẫn nhất quyết đánh ta, chỉ có sớm hay muộn mà thôi. Mới rồi Tĩnh Quốc Vương từ Diễn Châu báo tin quân Nguyên dừng cuộc chiến với Chiêm Thành, tụ quân ở biên giới Bố Chính, nhiều khả năng chuẩn bị đánh ta từ hướng nam. Quan gia rất lo ngại, không hiểu tình hình biên giới phía bắc thế nào, ngài có nắm được thông tin về kế hoạch động binh của giặc và có kế sách gì nhằm trì hoãn chiến tranh, giúp ta có thêm thời gian để tổ chức lực lượng?

Hưng Đạo trả lời:

– Việc quân Nguyên tập kết ở gần Bộ Chính ta mới được biết. Đây sẽ là đạo quân thứ ba của giặc từ phương nam đánh ra. Ta cũng vừa được báo tin quân Nguyên hội hơn vạn quân ở Vân Nam, như vậy hướng tây bắc không đáng ngại. Duy hướng đông bắc chúng huy động hàng chục vạn người ngựa nhưng cụ thể thế nào chưa rõ, thời điểm giặc động binh cũng chưa biết. Ngày đêm ta đang chờ tin tức gửi về, khi biết được thông tin ta sẽ cấp báo cho Quan gia và triều đình. Còn cách thức khiến chúng hoãn binh thì ta vẫn nghĩ tới, song dù có cách gì cũng phải nắm rõ về giặc thì mới áp dụng hiệu quả.

Củng Viên hỏi thêm:

– Ngài là Quốc công Tiết chế, nên Quan gia còn muốn biết nếu hoãn binh không thành thì trù liệu kế sách chống giặc ra sao?

Hưng Đạo trả lời:

– Xin lão đại thần về bẩm tấu với Quan gia, Quốc Tuấn nhận lãnh trọng trách thống lĩnh quân đội ắt phải vạch ra đường đi nước bước để tổ chức kháng chiến đánh đuổi ngoại xâm. Việc này ta đã bàn bạc với Thái sư Chiêu Minh Vương, nhưng cũng còn phân vân đôi chút. Vậy cho hẹn nội trong năm ngày ta sẽ lai kinh trình tấu với hoàng thượng kế sách cụ thể.

Giãi bày với Hàn lâm học sĩ Đinh Củng Viên như thế là Đại Vương đã dốc hết tâm can của ngài rồi. Tin tức của giặc ở hướng đông bắc thì ngài đang mòn mỏi trông ngóng mà thám tử vẫn không thấy đâu. Đã trễ hẹn nhiều ngày nhưng người đưa tin do Lương Bình mới cử về cho biết chưa có động tĩnh gì về anh em Thế Quang. Họ là những chiến binh tài trí và quả cảm, không lẽ đã thọ nạn ở đất giặc? Ý nghĩ này từng đôi lần xuất hiện trong đầu, nhưng Đại Vương nhanh chóng gạt bỏ, dự cảm của ngài không chấp nhận như thế, mà cho rằng ở bên kia có biến động lớn, người của ta đang nỗ lực thu thập tin tức rồi tất cả đào thoát về nước một lần. Nếu đúng vậy thì lớn chuyện rồi, giặc sẽ động binh một ngày không xa, tông miếu xã tắc lại một lần bị vó ngựa Nguyên Mông giày xéo. Huynh đệ Thế Quang sớm muộn sẽ về, ngài không suy giảm niềm tin ở họ.

Nhóm thám báo của Thế Quang là niềm hy vọng còn lại của Đại Vương về thông tin động binh của giặc mà người cầm quân như ngài thừa biết giá trị của nó có thể sánh bằng xương máu của một binh đoàn. Mấy năm trước, ngài cử ba toán gián điệp sang Đại Nguyên; toán vượt biển thì biệt vô âm tín từ đó; toán đột nhập Vân Nam vẫn bình an, nhưng đây không phải là hướng tấn công chính của giặc; duy toán của Thế Quang là lợi hại nhất, mỗi năm đều cho người về nước báo cáo tình hình đối phương, vậy sao đến giờ họ vẫn bóng chim tăm cá, trong khi nước nhà cần biết về lực lượng và kế hoạch tiến đánh của kẻ địch biết nhường nào? Dựa vào kinh nghiệm lịch sử và sự phân tích thông tin tình báo, Vương biết rõ địa bàn hoạt động của anh em Thế Quang là nơi tập trung binh lực quân Nguyên, trở thành hướng chính trong mưu đồ xâm lược Đại Việt của chúng.

Lúc tiếp chuyện với Củng Viên về đối sách hoãn binh và kế hoạch chống giặc, Đại Vương không muốn bàn sâu và cũng không đưa ra một phương án cụ thể, chỉ hẹn sẽ trả lời Quan gia trong thời gian sớm nhất. Chủ ý của ngài xuất phát từ lý do nội tình hoàng tộc và triều thần không phải ai cũng đồng lòng quyết chiến, nếu đưa ra không đúng thời điểm dễ sinh gièm pha, dị nghị mà hỏng việc. Theo quan điểm của Vương, thế giặc mạnh như thác lũ còn lực của ta thua sút hơn hẳn, nên điều gì có ích cho công cuộc chống giặc thì phải tận dụng cho dù xưa nay chưa ai làm, miễn sao không trái phép quân thần, không phi luân vô đạo. Nhưng ngay đến người triệt để chống giặc là Thái sư khi nghe Vương trình bày chủ kiến còn băn khoăn do dự huống hồ mấy kẻ hoàng tộc và quan viên chỉ quen ngồi khoanh chân thu vén lợi lộc mà không thích xông pha khói lửa sa trường, giặc chưa vào đến cửa thì hồn vía bay lên mây cả.

– Ngoài trời sương gió mù mịt, đứng ở đây dễ cảm lạnh lắm. Gia nhân đã chuẩn bị xong bữa tối, ông vào nhà ăn cơm với tôi.

Thiên Thành phu nhân đến sau lưng mà ngài không hay biết. Bị vợ làm gián đoạn suy tưởng, Vương đành cùng bà ngồi vào bàn ăn khi trong bụng chứa đầy ưu tư toan tính, nên việc ăn uống trở thành bất đắc dĩ.

– Ban nãy Hương sang hỏi thăm tin tức của chồng, nó bảo năm nay không phải kỳ Thế Quang về phép, nhưng đã sang đông mà không thấy Đỗ Thành hay Phạm Thái trở về nên chẳng hay biết bọn họ ra sao. Thấy nó lo nghĩ mà tội nghiệp, vắng chồng mấy năm rồi còn gì.

Từ sáng đến giờ mới có dịp trò chuyện với Vương, phu nhân tranh thủ dò hỏi, biết đâu ngài có thể hé lộ đôi chút tin tức về mấy thủ tục thân tín đang biền biệt xứ người. Quốc Tuấn buông đũa, ngài trầm ngâm hồi lâu rồi nói với vợ:

– Ta cũng lo nghĩ lắm vì chưa có thông tin gì về họ. Thân là chủ soái ba quân, sai thuộc hạ sang đất kẻ thù làm gián điệp mà nay họ chưa về nên cứ bứt rứt trong lòng. Nhưng ta tin sớm muộn sẽ có người về, chờ thêm ít ngày nữa xem sao? Phu nhân giúp ta lựa lời trấn an vợ con Thế Quang.

– Thủ hạ của Vương đều là người trung tín, tuy mang thân phận tầm thường nhưng tông miếu xã tắc này được bền vững cũng có phần công sức của họ, vậy mà muôn thuở họ chỉ là những kẻ vô danh. – Thiên Thành bày tỏ suy nghĩ với chồng.

– Phu nhân nói chí phải. Trăm họ tụ họp, giúp vua dựng nước. Đế nghiệp ngàn năm, công dân chẳng tính.Bách tính hợp quần, phù vương lập quốc. Đế nghiệp thiên thu, dân bất chi công. Ta hiểu lắm chứ, nhưng xưa nay đã vậy rồi nên thiên hạ vẫn nghĩ như thế là hợp lẽ trời. – Đại Vương chia sẻ với vợ mà trong lòng lại nhớ đến một chuyện cũ vào mùa đông năm Thiệu Bảo thứ tư (1282) ở bến Bình Than.