Đây là một câu chuyện có tính cách chống đối chiến tranh và mô tả sự khao khát sống của con người rất phong phú và sâu sắc nhất của nhà văn Damon Knight.

Những nhân vật đề ra trong truyện đều là những người đã chết, chết vì chiến tranh chết vì lửa loạn... ấy thế mà họ cứ ngỡ mình hiện đang còn sống với những niềm ưu tư không lối thoát, hẵn cho ta nhiều cảm giác lạ... Chúng tôi xin dịch in và chọn làm nhan đề cho toàn tập sách này hầu bạn, mong rằng nó sẽ không mang cho bạn một tác dụng nguy hại mạnh mẽ nào để khiến bạn phải băn khoăn, nhàm chán, nôn mửa cuộc đời, đúng theo ý nghĩa sâu rộng của nó...

NHỮNG NGỌN ĐỒI ÂM U VÀ HOANG VẮNG trên xa kia đã dần dần tối lại phủ vây thành phố. Chiều tàn theo bóng hoàng hôn. Gió đêm quyện thổi nhẹ nhàng qua cành cây kẻ lá. Giun dế gào nhau trổi giọng, từng con rồi lại từng con tiếp nối.

Ánh đèn hai bên khu phố nhỏ đã bắt đầu chiếu hắt ra làm tím đỏ từng đoạn những lòng đường dài khúc khuỹu một cách mơ hồ và quái đản. Những vệt sáng đỏ bầm hư ảo ấy nhòe nhoẹt lê đi cùng khắp mặt đường, cùng khắp những ổ gà lở loang đầy bụi bậm.

Chiếc biển bằng vải của một hiệu buôn treo trước cửa, bay phơ phất, đánh tạt vào nhau nhẹ nhàng, nghe thích thú. Điệu nhạc vui từ trong cửa hàng chợt vọng ra ngoài phố, tiếp theo là giọng hát giòn tan của một gã đàn ông.

Trong lúc đó, trên vĩa hè, một người đàn bà mặc váy đang nhẹ bước. Hình dángmảnh mai của bà ta thấp thoáng màu kem và vàng bệch của y phục. Gương mặt bà xanh xao, tóc vàng hoe như màu áo. Bất chợt bà khẽ gọi:

- Ken ơi l Lại đây, em đây!

Sau tiếng gọi, một người đàn ông hiện ra từ bên kia cánh cửa tò vò đối diện, ông ta dáng người đô vật nhưng có vẽ mềm mỏng và nhũn nhặn, khẻ lên tiếng đáp:

- Lorna! Chúng ta còn sống!... Và họ những kẻ xăm lăng ấy, đã cút đi hết cả rồi!...

Tiếng cười của người đàn bà chợt vang lên ròn tan như làn sóng nhấp nhô và vui nhộn:

- Ồ lạ nhỉ! Sung sướng nhỉ!...

Thế rồi người đàn ông nhanh chân chạy về phía người đàn bà, hỏi líu lo:

- À em, còn Murray đâu? Cô Louise đâu?

- Đây!

- Đây!

Một người đàn ông mập mạp có đôi má hồng hào và một người đàn bà xúng xính trong bộ áo dài lấp lánh màu xanh nhạt, cùng hiện ra khẽ mỉm cười thích thú.

Họ gặp lại nhau ở giữa lòng đường. Hai gã đàn ông thì siết chặt tay nhau rồi cùng tíu tít vỗ mạnh tay lên vai ra chìu hoan hỉ. Hai người đàn bà thì ôm chầm lấy nhau hôn hít, biểu lộ một niềm sung sướng vô biên.

- Chúng ta còn sống! Và những kẻ xâm lăng đã cút biệt rồi!

- Sống! chúng ta còn sống!

Trong vòng ánh sáng vàng nhạt, bập bùng ấy, gương mặt họ dường ngây ngất, mắt họ sáng rực lên, răng lấp lánh. Người đàn bà tên Louise khẽ gật đầu làm rung rinh mái tóc nâu huyền búi cao xinh xắn, đôi chân cô ta bắt đầu nhảy múa nhịp nhàng: ‘‘Thật là huyền diệu!... Vui sướng quá!... Tôi không thể đứng yên được!... Tôi phải khiêu vũ..’’ Rồi cô ta nắm lấy tay Murray kéo lê đi, mặc những lời từ chối của người này, theo bước chân cuồng loạn của cô và không ngớt quay sang bên này, vượt sang bên kia qua điệu nhạc dập dồn. Trong khi đó, hai người còn lại nhìn họ, phá lên cười, cười sặc sụa, cười rộn rã làm rã nước mắt:

- Ô Murray!... Thật là buồn cười, nếu anh được nhìn thấy hình dáng anh nhảy nhỏt thế kia!...

Murray thở hổn hển, khó nhọc đáp:

- Tôi... tôi chưa bao giờ biết... nhảy như thế!..

Bổng nhiên, họ dừng cả lại, im lặng lắng nghe...

Điệu nhạc trong cửa hàng đã dứt hẳn, chỉ còn có tiếng gió lướt nhẹ trên mặt đường khuya vắng.

Bất chợt Murray khẽ nói:

- Này các bạn ơi, chúng ta hãy đi I Chúng ta cần phải cầu nguyện đêm nay cho xong, vì chúng ta còn nhiều nơi phải đến và nhiều việc phải làm đấy, các bạn ạ!

Trên từng bậc đỉnh lầu chuông nhà thờ, ánh đèn quặc quà uốn theo chiều gió trông giống hình những con rắn có màu da xanh nhạt. Những chiếc nến bừng ngọn lên cao một cách hí hửng như đang thỏ thẻ nhau gì. Mào đạn xa xa bay văng tung tóe; nổ tia ra giữa ngàn sao rồi rơi xuống mờ dần.

- Ô kìa, lầu chuông kia rồi! Lorna chợt kêu lên:

- Ừ; trước khi đến đó, chúng ta hãy ghé lại hàng rượu đã chứ.- Murray tiếp:

Và, chuỗi cười của họ tan dòn trong khu phố vắng...

- Tôi là nhà thông thái nhất đời!

Murray vừa nói vừa nhìn lên nóc nhà cao.

- Và tôi, người nữ ca sĩ trứ danh! Lorna phụ họa.

- Còn tôi, nhà đô vật đại tài! Tiếng của Ken.

- Và tôi, người kỳ nữ khả ải nhất! Lời Louise.

- Ừ, thế nghĩa là bây giờ chỉ có bốn chúng ta... Murray kết thúc sự cao rêu ấy để rồi đứng yên, nghe ngóng...

Sự im lặng kéo dài, buồn tênh và trống rỗng...

Bất chợt Louise đưa cao cốc rượu hô to:

- Chỉ có bốn chúng ta!

- Chỉ có bốn chúng ta!

- Vạn tuế chúng ta!

Và họ thi nhau uống. Trên nóc nhà cao, qua kẻ hở, gió đêm lùa xuống nhẹ nhàng làm lung lay tóc họ.

- Tại sao chỉ có bốn chúng ta? Lorna thì thầm hỏi Ken - Tại sao Murray lại nói thế? Có thật vậy chăng?

Ken đáp:

- Thật đấy! Chúng ta là những người bạn cũ đồng cảnh ngộ, không gì có thể so sánh được với chúng ta, chỉ có thế. Và em hãy tưởng tượng xem nếu bây giờ trên đời này mà không có ông bạn Murray, thì cuộc diện chúng ta sẽ ra sao, còn có gì thích thú?

Nàng xoa nhẹ bàn tay lên mái tóc Ken, âu yếm:

- Em yêu anh mãi mãi!

- Vâng, anh hiểu... Bây giờ anh đã hiểu em rồi, thật thế đấy, Lorna ạ! Và như vậy, có nghĩa là anh muốn nói: Chỉ bây giờ chúng ta mới thực yêu nhau! Chúng ta còn sống! Kìa, em xem trên trời cao, ngàn sao đang lấp lánh. Em có nghe? Chúng ta còn sống!...

Tiếng họ tản mác qua nóc nhà vọi cao im vắng; rồi lịm dần hút biệt trong đêm. Murray tiến lại gần đồng bạn hơn, khẻ thốt:

- Chỉ còn có bốn chúng ta trong muôn ngàn người vì tôi biết rằng chúng ta là những kẻ sau cùng...

- Đừng nên nói thế chứ Murray! Louise ngắt lời người yêu.

- Ồ, thế nhưng mà, chúng ta đã chẳng từng thấy những chiếc tàu ngầm của kẻ xâm lăng trôi bồng bềnh trên bể cả, giữa trời cao, từng hàng, từng hàng giăng giăng tiến tới, tiến tới mãi hay sao? Chúng ta đã từng chống chỏi với những kẽ xâm lăng bạo ác rồi. Và bây giờ không ai còn sống cả, chỉ có bốn chúng ta!

Louise mơ màng nhìn Murray:

-Ừ, chỉ có bốn chúng ta!Thế cũng đủ, phải không anh?

- Đúng thế đấy, em ạ!

Và chàng quay sang phía nàng, mở rộng vòng tay... Lorna chợt đứng dậy:

- Nào, bây giờ chúng ta hãy ca hát, hãy nhảy múa nữa đi, các bạn ơi!

Tiếng nhạc lại nổi lên dồn dập và ánh sáng càng rực rở hơn...

Giọng cười của họ ồn vang trong không. Người họ cứ quay cuồng.

Họ uống từng ngụm rượu rồi từng ngụm rượu, vẫn không hề say.

Họ cứ hát, hát mãi mà không thấy mệt, không hề mõn hơi.

Đêm khuya tàn lụn, bóng đêm lùi dần, hút sâu vào rừng núi. Bình minh rạng ửng chân trời.

Âm nhạc đã ngừng vang tiết điệu, chỉ còn có dế giun tản mát ngoài xa. Bỗng nhiên Lorna khẻ kêu lên:

- Chao ơi, lạnh! Ở đây tôi cảm thấy lạnh quá rồi, chúng la hãy đi thôi! Và, khi họ rời khỏi quán rượu, giọng Murray chợt mơ hồ và xa xôi:

- Bốn người trong ức triệu người! Ừ, thế nhưng mà tại sao chúng ta có thể thất bại vì họ nhỉ? Tại sao? Tại sao? Tôi không còn nhớ gì nữa! Và tại sao chúng ta lại ở cả nơi đây?

Ken đáp:

- Chúng ta đang đi trên xe mà!

Louise hùa theo:

- Ồ, phải rồi đấy! Chúng ta đang đi trên xe trong đêm tối. Và đã có rất nhiều kẻ xâm lăng ở giữa lưng trời dòm ngó chúng ta, theo dõi chúng ta... tôi nhớ thế. Chúng ta đã vượt qua sa mạc và bây giờ, bây giờ... Đến đây, giọng Louise chợt nhỏ dần rồi im hẳn.

- Tôi không còn có thể hồi tưởng lại những sự việc đớ! Lorna nói, vẻ buồn rầu và chán nản.

- Không, đấy chỉ là giấc mộng, chỉ là bóng đêm và... Bây giờ chúng còn đang mơ!

- Ô kìa, hiện chúng ta đang còn sống! Các bạn muốn nói gì, tôi không hiểu? Chúng ta còn sống cả đây mà!

- Ừ nhỉ, giá tất cả con người trên thế gian này đều đã bị giết cả, giá quả địa cầu này không còn quay nữa, thì...

- Đừng nên nói thế!

- Không I Tôi đang nghĩ đến muôn ngàn ức triệu người đã chết, thây chồng chất bừa bãi lên nhau mà trong một đêm tối nào đó, họ đã nghĩ và đã mơ thấy...

- Đừng nên nói thế!

- Không! Nhưng mà... họ đã có nằm mơ thật không? Chẳng ai còn sống để mà giải thích, để mà mổ xẻ được vấn đề, chắc chắn như thế! Chỉ có người chết mới mơ thấy đêm cuối cùng của họ và của muôn ngàn chuyện...

Lorna chợt run bắn người lên, lắp bắp:

- Ồ, một cơn ác mộng!

- Vâng đúng đấy! Murray tán thành một cách hăng hái.- Thật là một đêm kinh khủng. Sung sướng thay cho chúng ta, chúng ta đã không cùng chung số kiếp với họ! Sa mạc đã che chở chúng ta! Tất cả những người đã chết kia, giấc mơ cuối cũng của họ hẳn lắm tự do... nhưng chỉ là tự do cùng chết! Chao ôi, một giấc mơ đầy dẫy sự liên tục, từng đoàn, từng đoàn tiếp nối! Đêm cuối cùng thật là kinh khủng cho ức triệu người đã tắt nghỉ vì...

Bất chợt họ nín lặng, đứng yên lắng tai nghe một chuỗi dài tiếng vọng mơ hồ vang ra từ trong lòng rừng núi điệp trùng: ‘‘Tôi là một đại.. Tôi đã chinh phục được... Người ta đã sùng bái nhan sắc tôi…- Tôi là vua của - Ồ không, tôi…Hãy nghe tôi…’’

Họ rùng mình, Lorna chợt hoảng hốt:

- Tại sao chúng ta lại đi vào lối nầy?

Trước mặt họ, bên cạnh một ngã tư thị xã, một chiếc ô tô lật úp gần hông một đền đài kỷ niệm danh dự cũ kỹ cho những người chết mà nơi đó có bức tượng một người lính luôn luôn bồng súng đứng gác.

Chiếc ca-bô che đầu máy đã chúc rả hẳn xuống. Khung kính chắn gió bể tan tành. Một thi thể nằm duỗi dài, nghiêng ngữa trong lòng xe.

- Tôi đã nhìn thấy hắn ở lầu chuồng nhà thờ, Murray lẩm bẩm một cách buồn thảm.

- Ta đừng nên đến gần nữa!

- Ồ có sao đâu! Trời đêm như đã sắp sáng...

Ánh lửa nhoẹt nhoè của những ngọn đèn trên quãng đường dài đã nhạt dần sắc đỏ. Phương đông, bình minh rạng ửng chân trời.

Ken thì thầm:

- Hắn là một người trong chúng ta?

Họ tiến lại gần xe hơn, từng người một và nắm chặt tay nhau.

- Nhưng ai mới được chứ?

Họ đưa mắt nhìn nhau...

Ken chợt co rút người lại, mơ hồ nói một cách man dại: ‘‘Tôi thật đấy! Tôi thật đấy. Tôi …’’ Và hắn đấm mạnh bàn tay vào ngực, nhưng cái đấm đó không vang được một tiếng động bé nhỏ nào?

- Chao ôi, tôi có đang mơ nhìn thấy các người? - Lorna ngờ vực - có thể là tôi. Ừ, để tôi thử làm chiếc xe... tôi thử lái chạy trốn... Ồ, tôi đã xuyên qua sa mạc và... và tôi đã bị tai nạn?...

Giọng nàng lịm hẳn. Ánh sáng ban mai chao rợp qua người Lorna, mờ cả cơ thể nàng.

- Tất cả đều chết? Tất cả đều chết? Chao ơi…Giọng Murray dường như kinh hải và người hắn bỗng xám dần như vệt khói. Tất cả đều thế. Rồi họ lần lượt tiến về ngôi đền kỷ niệm. Họ dừng lại xung quanh xác chết trong xe đầy mãnh vụn.

- Tôi là người thông thái nhất thế gian! Murray vừa nói vừa biến lặng vào cõi hư không.

- Tôi là nhà đô vật đại tài! Tiếng vọng của Ken, và hắn không còn thấy đâu nữa.

- Tôi là người kỳ nữ khả ải nhất. Giọng nói yếu ớt của Louise loãng sâu trong làn gió, luôn cả người nàng.

- Tôi là người nữ ca sĩ trứ danh! Lorna lầm thầm, hút dần trong hoang tịch.

Tất cả bốn người đều tiêu biến hẵn. Chỉ còn lại một thi thể duỗi dài, thi thể của một người đàn ông trẻ tuổi, đã chết tự bao giờ, máu loang đầy đặc trên vuông áo vét tông, chiếc mặt suy tư của hắn nghiêng chúc về hướng có những vì sao muộn buổi ban mai. Một tư tưởng cuối cùng còn sót lại, giờ cũng đã bắt đầu tan biến hẵn: ‘‘Và tôi, tôi không là gì cả! …’’

(La nuit des mensonges)