Sáu rảo bước khi thấy ngọn cây cao hơn rặng dừa vươn lên trời xanh. Nó biết đó là cây me của nhà bà Ngoại. Nhà bà có hai cây me. Một trồng ở vườn trước gần đường cái và con rạch; còn cây me ở vườn sau gần mương dừa đôi thì cao lớn hơn. Mỗi lần về thăm Ngoại, khi thấy ngọn cây me là nó biết sắp tới nhà của bà. Người ta bảo Nội gần mà Ngoại xa. Trật lất. Đối với nó thì ngược lại. Nó thương Ngoại nhiều hơn Nội dù bà Nội ở gần hơn. Về nhà Ngoại nó như là người trong nhà, được ngoại thương yêu, cưng chiều và săn sóc đủ điều. Với lại bà Ngoại nghèo tiền song lại giàu tình thương hơn bà Nội. Hồi còn nhỏ nhít cho tới tuổi 12 như hiện nay, mỗi lần vào thăm Nội nó phải khoanh tay, cúi đầu và phải nói câu ” Dạ… Con chào bà Nội…”. Trong bụng nó hổng có ưa cái cung cách ” trưởng giả học làm sang ” của nhà bà Nội.

Trong khi về thăm Ngoại, nó không phải khoanh tay cúi đầu và phải nói câu ” Dạ… Con chào bà Ngoại…”. Mỗi lần về thăm Ngoại, nó ôm lấy bà, dụi đầu vào ngực bà như để tỏ lộ rằng nó thương bà và được bà ôm ấp, vuốt tóc rồi cười ứa nước mắt vì cảm động và sung sướng. Kề cận bên Ngoại hoài mà Sáu chưa hề nghe bà nói câu ” Ngoại thương con…”. Tình thương của bà bàng bạc khắp không gian, bằng cử chỉ và hành động hơn là lời nói. Tình thương của bà rộng tới độ thương cả người xấu xa, kẻ độc ác, tha thứ và giúp đỡ cho bất cứ ai dù người đó đã đối xử tệ bạc với bà.

Đi chưa tới gần mà Sáu đã ngửi được mùi thơm của bông me thoảng đưa theo cơn gió. Hít hơi dài nó lẩm bẩm.

– Bông me thơm quá… Mình phải năn nỉ với Ngoại nấu canh chua bông me với tép bạc ăn cho đã…

Nó cảm thấy nước miếng ứa ra trong miệng khi nghĩ tới cái vị chua chua ngọt ngọt của tô canh chua bông me còn nóng bốc lên mùi dìu dịu. Bông me chua mà hổng chua giống như giấm hay chanh. Nó hổng có chanh chua như chanh mà cũng hổng có chua hổn hào như giấm. Nó chua dịu dàng và đằm thắm như tình người ở làng quê.

Dừng lại dưới tàn cây me trắng xóa bông và xanh mơn mởn của lá non, Sáu hít liên tiếp ba hơi thật dài như muốn đem cái mùi thoang thoảng cùng với không khí trong lành vào tận trong phổi của mình. Đó là thứ mà nó không có được ở tỉnh lỵ với chút ồn ào, bụi bặm và mùi săng nhớt của xe cộ. Ở đây chỉ có tiếng gió ru cành lá me rì rào hòa lẫn trong tiếng lá dừa xạc xào nhè nhẹ.

– Ngoại ơi… Ngoại…

Vừa bước vào cửa Sáu kêu om xòm. Tuy nhiên không có tiếng bà Ngoại của nó trả lời.

– Chắc Ngoại ở ngoài vườn…

Lẩm bẩm nó đi ra nhà sau. Bà Sáu cũng hổng có trong nhà bếp, giang sơn của bả nữa. Bỏ cái túi quần áo của mình xuống, Sáu chạy ra vườn. Khu vườn dừa im vắng. Không có gì thay đổi. Có chăng là bông mù u nở trắng xen lẫn với bông bình linh màu hồng nhạt. Hương hoa mù u sực nức. Nó không biết rừng mù u này có từ đời nào mà cây nào cây nấy cao trật ót và nó vòng tay ôm cũng hổng hết. Vừa đi hết ba mương dừa Sáu thấy dáng bà Ngoại từ ngoài xa đi vào. Ngày nào cũng giống nhau, thức dậy lúc 5 giờ sáng, uống hết bình nước trà rồi ăn sáng xong xuôi bà thay bộ quần áo cũ để ra vườn làm một mạch tới đứng bóng mới trở vào nhà ăn cơm trưa và nghỉ ngơi rồi lại trở ra vườn làm cho tới xế chiều lại trở vào nhà cơm nước tắm rửa và lên giường lúc 8 giờ tối.

– Ngoại… ngoại…

Sáu la lớn từ xa đoạn chạy nhanh tới. Bà ngoại cười mở rộng vòng tay ôm đứa cháu mà bà biết thương mình nhất.

– Con dìa một mình hả con?

– Dạ… Má con với chị năm và Sơn lên Sài Gòn…

– Sao con không lên Sài Gòn vui hơn…

Sáu ngước lên cười. Nó thấy Ngoại cũng cúi xuống nhìn mình và mỉm cười. Dường như Ngoại biết lý do mà không muốn nói ra.

– Con thích về ở với Ngoại hơn… Vui hơn…

Sáu cảm thấy có cái gì dịu nhẹ khi được bà ngoại vuốt tóc và mân mê khuôn mặt mình.

– Má con có mua trà cho Ngoại…

Ngoại cười gật đầu.

– Thôi vào nhà đi con… tối rồi… Ở ngoài này muỗi cắn con…

Tối hôm đầu tiên về nhà Ngoại, Sáu đi ngủ cùng lúc với bà vì mệt và nó muốn được hưởng cái thú ngủ chung giường với Ngoại nghe bà kể những chuyện đời xưa và những câu chuyện kỳ lạ xảy ra trong dòng họ.

*****

Đang ngồi ăn sáng Sáu nghe tiếng người la lối, cười nói ồn ào ở trên đường trước cửa nhà Ngoại. Không hiểu chuyện gì nó đi nhanh ra đường. Dân làng, với trai tráng, đàn ông, đàn bà, con nít đang lũ lượt kéo nhau đi. Đàn ông thì vác chày, xách nơm, còn đàn bà và con gái thì cầm rổ, mang đục đi về phía Châu Hòa. Nhìn xuống con rạch cạn nước chỉ còn ít hơn một phần ba nó biết chuyện gì xảy ra. Hàng năm, vào một ngày nước rút xuống thấp nhất mà dân làng gọi là con nước kém thì khúc rạch lớn chảy xuyên qua làng chỉ còn sâu cở đầu gối thôi. Lợi dụng lúc ít nước, dân làng rủ nhau đi xuống rạch quậy cho nước đục ngầu làm cho tôm tép và cá bị cay mắt phải nổi lên mặt nước. Còn những con cá nào lớn như cá trê, cá chẻm, cá bóng cát thì đàn ông sẽ dùng chày hoặc nơm để bắt. Đây là một trò chơi vừa vui lại bắt được cá tôm nên người ta đều ngưng làm việc để kéo nhau đi bắt cá. Mừng rỡ Sáu chạy ra vườn nói cho Ngoại biết xong về xách cái đục rộng tép theo dân làng xuống rạch giỡn cho vui. Thấy Sáu, người trắng trẻo và lạ mặt, một người đàn bà cười hỏi.

– Cậu là ai. Nhà cậu ở đâu vậy cậu?

Sáu chưa kịp trả lời, một ông già đang nơm cá ở gần lên tiếng.

– Con tư mày hỏi lạ… Cháu đó là con của cô ba Đầm, cháu ngoại bà Hai đó…

Người đàn bà cười ngỏn nghẻn với Sáu.

– Mèng đét ơi… Con của chị Ba mà tui hổng biết… Cháu thứ mấy dậy?

– Dạ thứ sáu… mà cũng tên là Sáu…

– Má của cháu có về hông?

– Dạ hông… má cháu đi Sài Gòn…

– Vậy hả. Dì tên Mến. Còn đây là con gái út của dì đó…

Sáu nhìn con nhỏ mà người đàn bà xưng tên Mến vừa chỉ cho mình. Con nhỏ chắc cở tuổi nó, mặc bộ bà đen, tóc dài. Tuy là con gái nhà quê song nó lại có khuôn mặt trái soan sáng láng và xinh xắn. Nét xinh xắn của nó còn được tô thêm bằng cái răng lòi sĩ ở hàm trên phía bên trái và đồng tiền hai bên má. Liếc nhanh đứa con gái đang cúi gầm mặt xuống có lẽ vì mắc cỡ, Sáu nghĩ thầm.

– Ai mà lấy con nhỏ này thì sướng vì hai đồng tiền của nó ăn cả đời cũng hổng hết…

Nghĩ tới đó nó muốn bật cười song rán dằn lại bằng cách ngồi thụp xuống nước làm như muốn mò bắt cá. Thấy con nhỏ ngồ ngộ mà ít nói, Sáu hỏi dò.

– Dì có bà con với cháu hông?

– Dì năm với cháu hổng có bà con, mà nếu có bà con thì cũng xa súng cà nông bắn hổng tới. Dì là bạn với má cháu hồi còn con gái…

Thấy con nhỏ lén liếc mình Sáu làm bộ ngó qua chỗ khác rồi bất thình lình ngó trở lại để bắt gặp con nhỏ đang ngó mình. Bị Sáu bắt gặp mình ngó trộm, con nhỏ đỏ mặt cười làm cho hai má lún sâu cái đồng tiền.

– Em tên gì?

– Dạ tên Miên…

– Em mấy tuổi?

– Dạ 11. Còn anh?

– 12 tuổi…

– Em có đi học hông?

– Dạ có… Em học ở trường ngoài quận…

Nhìn Sáu, Miên cười hỏi.

– Anh ở Sài Gòn hả?

– Hông… Ở trên tỉnh…

– Em thích ở trên tỉnh…

– Sao vậy?

– Dạ ở trên tỉnh vui hơn. Em xin má cho lên tỉnh học mà má nói hổng có tiền…

Miên nói với giọng buồn buồn. Im lặng giây lát Sáu mới nói lời an ủi Miên.

– Coi vậy chứ ở hoài em sẽ thấy hổng vui. Anh thấy ở Châu Bình vui hơn…

– Dạ… Châu Bình đâu có gì vui?

– Có chứ… anh đang vui nè…

Sáu cười hắc hắc nhìn Miên. Hiểu ý Sáu, Miên đỏ mặt cười. Nhìn thấy Sáu cứ trầm mình dưới nước, Miên hỏi.

– Anh làm gì vậy?

– Mò bắt cá…

Miên bật cười hăng hắc.

– Anh mò cá gì kỳ vậy. Để em chỉ cho anh… mà anh muốn bắt cá nào…

Sáu cười cười.

– Anh đâu biết… Cá ở dưới nước mình có thấy đâu mà biết cá nào với cá nào… mò trúng con gì thì bắt con đó… hơi sức đâu mà lựa…

Miên bật cười. Con nhỏ nắm lấy tay Sáu rồi bảo nó khép mười ngón tay lại sát với nhau xong ấn dài dài trên mặt đất.

– Anh làm như vậy đó…

Nhìn Sáu, con nhỏ cười phô hàm răng trắng và nói giỡn.

– Anh mà bắt được cá phải chia cho em phân nửa nghen… Công em chỉ cho anh…

Ấn ấn hai bàn tay của mình xuống đất, Sáu cười hắc hắc.

– Bắt được anh sẽ cho em hết…

Hai đứa vừa cười đùa vừa bắt cá. Vì còn nhỏ thêm con gái nên Miên dùng rổ hớt mấy con tép, cá lòng tong, cá chốt và thỉnh thoảng nó cũng vớt được vài con tôm lóng bị cay mắt phải nổi lên trên mặt nước. Nó ré lên cười vui vẻ khi thấy Sáu đưa lên cao con cá bóng cát bự bằng cườm tay của nó.

– Cho em nè… Nhờ em chỉ anh mới bắt được…

Con Miên vui vẻ đưa cái giỏ đựng cá cho Sáu bỏ vào. Thấy Miên vui Sáu cũng vui lây. Thật ra thì nó rành bắt cá lắm nhưng làm bộ hổng biết để con Miên dạy cho mình bắt cá rồi kiếm cớ làm quen. Mấy người lớn đi nhanh nên lần lần bỏ hai đứa nhỏ ở đằng sau. Thấy con Miên dầm nước lâu đánh bò cạp và mặt mày tái mét nên Sáu rủ nó lên bờ ngồi dang nắng cho ấm.

– Nhà em ở đâu?

– Dạ đằng kia… ở bên phải rạch có hàng cây cau trước nhà… Anh đi lên một đổi, hỏi nhà má em thì ai cũng biết…

Sáu gật đầu nói nhỏ.

– Anh ở tới hết hè mới đi lận…

Nghe Sáu nói, con Miên biết ý bèn lỏn lẻn cười duyên.

– Vậy mai anh lên nhà em chơi nghen… Xung quanh nhà em hổng có ai chơi với em… buồn ghê…

Sáu nghe buồn buồn vì nó cũng bị như vậy. Thương Ngoại, nhớ Ngoại, nó muốn về thăm bà, nhưng ở suốt ba tháng hè ở Châu Bình thì cũng buồn. Cái làng quê mùa, ít dân ở với lại nhà bà ngoại lại xa chợ thành ra càng buồn và lẻ loi hơn. Bên cạnh nó chỉ có hai bà già lớn tuổi hơn nó nhiều mà một bà thì suốt ngày làm lụng ở ngoài vườn rồi gà gáy đã lên giường. Còn một bà thì khật khùng, suốt ngày cười nói ngu ngơ thì bảo sao nó không buồn chán. May mà nó còn có cái thú mê đọc sách mà nhà Ngoại lại có nhiều sách báo nên nó tha hồ đọc. Đọc báo Phong Hóa, Ngày Nay chán và mệt, nó bèn đổi gió bằng cách đọc các cuốn tiểu thuyết lãng mạn mà chính ra ở tuổi 11 thì nó không nên đọc. Tuy nhiên chẳng có ai ở gần để kiểm soát nó vì vậy mà nó cứ đọc cái gì nó thích. Dù không hiểu hết, nó cứ đọc bừa đi Nửa Chừng Xuân, Trống Mái của Khái Hưng, Bướm Trắng, Đôi Bạn của Nhất Linh, Số Đỏ, Giông Tố của Vũ Trọng Phụng. Thần Hổ của Tycha. Tuy nhiên truyện mà nó thích nhất chính là Dế Mèn Phiêu Lưu Ký, O Chuột của Tô Hoài, Quê Mẹ với Chị và Em của Thanh Tịnh.

– Mình xuống nước chưa anh?

Con Miên nhỏ nhẹ hỏi vì thấy người bạn mới đang im lặng.

– Ừ… Hai đứa mình phải bắt thật nhiều cá để mai anh lên nhà em nấu canh chua lá me nghen… ngon lắm…

Con Miên gật đầu cười lội xuống nước. Nước rút xuống tới mức thấp nhất. Chỗ nào cạn chỉ tới ngang đầu gối của Sáu. Tôm tép, cá lìm kìm, lòng tong, cá chốt, cá úc và bóng cát nổi lên mặt nhiều hơn vì nước đục ngầu. Hai đứa mải mê vớt cá nên cũng ít nói chuyện với nhau. Nhờ vậy cái đục đựng cá của con Miên đầy nhóc khiến cho Sáu bảo nó bỏ vào cái đục của mình. Khi nước những lớn thì hai đứa thôi không bắt nữa mà lên bờ ngồi nghỉ mệt. Trút cá trong đục ra đất, Sáu chỉ lấy ba con cá bóng cát còn bao nhiêu nó cười nói với con Miên.

– Anh cho em hết…

Mừng rỡ con Miên nói.

– Mai em theo má em đem cá ra chợ bán lấy tiền mua sách học…

Cá nhiều quá con Miên mang không hết vì vậy Sáu phải mang phụ nó về nhà, sẵn đó biết nhà luôn. Ba má và anh chị của con Miên khi biết gia thế của Sáu thì đối đãi rất tử tế.

Đang nằm đọc quyển Cái Hột Mận của Lan Khai, Sáu vội bỏ quyển sách xuống khi nghe tiếng con Miên ơi ới ngoài sân.

– Anh Sáu ơi… Anh Sáu à… Anh đâu rồi cà…

Liền theo câu nói là giọng cười hắc hắc của nó. Con nhỏ thật lạ. Hổng biết giống ai mà nó có giọng cười trong suốt. Bước ra sân trước Sáu thấy con Miên đội nón lá đứng cười trong nắng trưa mùa hè. Hôm nay nó diện bảnh bằng chiếc áo bà ba màu xanh lá mạ và chiếc quần đen mới.

– Em ra chợ bán cá xong bây giờ mới về. Má cho em ghé nhà anh chơi… mà chiều anh nhớ đưa em về nghen…

Sáu gật đầu cười. Đọc sách mệt rồi nên nó định ra vườn hái dừa xiêm uống. Bây giờ con Miên ghé nhà nó rũ con nhỏ ra vườn chặt dừa xiêm cho Miên uống, hái ổi cho nó ăn khiến con nhỏ khoái quá trời. Cười nhe hàm răng lòi xỉ nó nói.

– Anh sướng quá… nhà ngoại anh cái gì cũng có…

Được con bạn mới khen Sáu khoái chí dẫn nó vào chái nhà bên tay mặt. Con Miên trố mắt nhìn mấy cái tủ cao lớn bày bề bộn sách vở, báo chí đủ loại.

– Em đọc được hông anh Sáu?

Nghe câu hỏi đầy dịu dàng và đầy năn nỉ của con Miên thì Sáu làm sao có thể nói không được.

– Em muốn đọc cái gì thì đọc… Anh đọc đã rồi…

Có lẽ sợ dơ cái quần mới của mình nên con Miên ngồi chồm hổm đọc quyển Quê Mẹ của nhà văn Thanh Tịnh. Lát sau chắc mỏi chân và mê đọc nên nó ngồi phệt xuống đất. Hai đứa con nít ngồi cạnh nhau trong chái nhà nhỏ có cửa sổ ngó ra sân phơi dừa đằng trước nhà im lặng đọc sách mà không đứa nào nói chuyện chỉ thỉnh thoảng nhìn nhau cười. Tới trưa nghe bà Ngoại kêu ơi ới ăn cơm, hai đứa mới chịu bỏ sách xuống đi ăn cơm. Thấy con Miên, Ngoại biết nó là con nhà ai liền nên hỏi chuyện huyên thiên. Chơi tới chạng vạng Sáu mới đưa con Miên về nhà. Từ đó hai đứa cặp kè với nhau. Biết nhà con Miên nghèo mà nó cần tiền mua sách vở giấy mực để đi học nên Sáu tìm đủ mọi cách giúp con nhỏ như câu cua, câu cá bóng dừa, cá bóng cát. Nhà Ngoại có cái vó cũ mà Ngoại mướn người ta làm để bắt cá trên rạch nhưng sau đó thì Ngoại già mà bà Sáu cũng không biết vó cá nên bỏ không. Nó với con Miên ngày nào cũng ra vó bắt cá đem ra chợ bán cho chú ba có tiệm tạp hoá. Vó cá mệt mà lại chẳng bắt được nhiều, Sáu rủ con Miên đi câu cua vì cua biển hiếm quí nên mang ra chợ dễ bán mà lại được nhiều tiền hơn. Cần câu cua đã có sẵn chỉ cần mồi thôi, mà mồi làm bằng cá nóc nói thì cũng dễ kiếm. Đi dài dài theo mương dừa chừng một lát, nó bắn chết mấy chục con cá nóc nói. Cần câu cua rất giản dị. Khúc bình linh dài hơn sải tay, một đầu buộc nhợ câu, đầu nhợ câu nối với khúc dây kẽm xỏ một con cá nóc nói, thế là xong. Sáu chỉ cho con Miên đem cần câu xếp dài dài theo mương dừa, chờ khi nước những lớn hai đứa bắt đầu đi cắm câu. Từ lúc nước những lớn cho tới khi nước đứng là thời gian cua ở trong hang bò ra để kiếm mồi. Sáu dặn con Miên đi dài dài hể thấy cần nào có dây bị cua kéo thì réo nó tới. Khi con cua kẹp mồi thì kéo nhè nhẹ cho nó nổi lên. Tham ăn mồi con của sẽ phải nổi lên gần mặt nước và nó dùng vợt vớt lên bờ. Thấy Sáu vớt một lúc ba con cua kình, con Miên mừng quá la hét nhảy choi choi.

– Anh cho em vớt thử nghen anh…

Con Miên năn nỉ. Sáu cười đưa cái vợt cho nó đoạn chỉ cách bắt cua. Nghe theo lời chỉ dẫn của Sáu, con Miên vớt được con cua lớn ơi là lớn. Mừng quá nó nắm tay Sáu dặc dặc để cám ơn. Ngày ngày hai đứa lang thang hết vườn dừa này sang vườn dừa khác để câu cua, câu cá bóng dừa hay dọc sình bắt cá kèo rồi đem ra chợ bán lấy tiền mua bánh kẹo ăn.

Lật bật rồi mùa hè cũng qua nhanh. Con Miên ứa nước mắt sụt sùi chia tay Sáu. Hai đứa hẹn hè năm sau sẽ gặp lại vào lúc con nước kém để theo dân làng phá rạch bắt cá và sau đó đi câu cua. Tuy nhiên mùa hè tới mà con Miên chờ hoài cũng không thấy Sáu trở lại đành lủi thủi đi bắt cá một mình. Hỏi Ngoại thì bà cho nó biết Sáu đã dọn lên Sài Gòn. Hằng năm cứ tới mùa con nước kém Con Miên mõi mòn chờ hoài mà Sáu không bao giờ trở lại.

Năm 1967, sau khi làng Châu Bình trở thành khu giải phóng, Ngoại bỏ quê lên Sài Gòn để tránh bom đạn của cả hai bên. Gặp Sáu, bà nói cho nó biết con Miên đã đi theo giải phóng. Dù biết Ngoại nói thật nhưng Sáu vẫn không tin một đứa con gái hiền hậu và thật thà như con Miên lại thích tham dự vào trò chơi giết người. Nó vẫn nuôi hi vọng ngày nào đó gặp lại con nhỏ có cái răng lòi xỉ và hai đồng tiền xài cả đời hổng hết.

chu sa lan