Nhà thờ và nhà cha xứ Bouqueval xây trên lưng chừng đồi, giữa một vườn trồng dẻ, ở đó có thể nhìn xuống thấy được cả làng. Marie và cha xứ đi vào một con đường gồ ghề dẫn đến nhà cha xứ qua con đường trũng cắt chéo ngọn đồi.

Mụ Vọ, lão Thầy Đồ và thằng Tập Tễnh nấp ở chỗ đường ngoẹo ấy, nhìn Marie và cha xứ đi xuống một cái thung và ra khỏi đó, qua một sườn dốc gồ ghề, nét mặt người con gái lấp sau chiếc mũ trùm của tấm áo choàng làm cho mụ Vọ không nhận ra được nạn nhân cũ của mình.

- Khẽ chứ, lão Trùm, - mụ Vọ nói với Thầy Đồ - đứa con gái và lão cố đạo vừa đi qua con đường trũng; đúng nó đấy, theo báo hiệu của ông quý tộc mặc tang phục: ăn mặc theo lối nông thôn, thân hình vừa phải, váy có sọc nâu, áo choàng len viền đen. Con Lỏi Con ngày nào cũng tiễn cha đạo về tận nhà lão và quay về một mình. Lát nữa, khi nó quay về, cần phải chộp ngay và bốc nó lên xe.

- Nhưng nếu nó kêu cứu thì sao? Trong trang trại người ta sẽ nghe thấy, mụ chẳng vừa nói có nhà ở gần đây sao! Chúng bay có mắt kia mà! - Thầy Đồ giọng khàn khàn, đùng đục nói.

Thằng Tập Tễnh liền đáp:

- Đúng là từ đây có thể thấy các dãy nhà rất gần, lúc nãy tôi đã trườn lên bờ dốc và nghe rõ tiếng người xà ích quát lũ ngựa trong sân đằng kia.

Sau một phút im lặng, Thầy Đồ bảo:

- Thế thì phải có cách: thằng Tập Tễnh sẽ nấp ở lối vào con đê; khi thấy con bé từ xa, nó sẽ đi tới trước mặt con bé lừa là có một bà già nghèo và khốn khổ ngã bị thương ở đoạn đường trũng, mong con bé tới cứu.

- Tao hiểu rồi, đại ca, bà già đáng thương sẽ là tao, mụ Vọ của đại ca - bố già lúc nào cũng là trùm nòng nọc*. Thế sau đó tao phải làm gì?

Người có trí nhớ, lắm mưu mẹo, quyết đoán.

- Mụ phải dẫn nó đi sâu vào con đường trũng về phía Cá Trê đang đợi bên chiếc xe. Tao sẽ nấp thật gần đấy; khi thằng Tập Tễnh dẫn con bé đến chỗ mụ, đến cái thung thì thôi trò rên rẩm, vồ ngay lấy nó, một tay nắm cổ, tay kia bịt miệng cho nó khỏi kêu la.

- Hiểu rồi, đại ca ạ! Giống như trường họp ở kênh đào Saint-Martin hôm chúng ta cho một con mụ “đi tàu lặn” sau khi cướp cái hòm bọc lụa đen… cũng miếng võ ấy, phải không?

- Đúng, cũng cái trò ấy… khi mụ đã tóm chặt con bé, thằng Tập Tễnh chạy tìm ta, chúng ta sẽ cuốn nó vào chiếc áo choàng của tao và vác nó ra xe của Cá Trê, rồi đưa nó đến cánh đồng Saint-Denis cho lão mặc đồ tang đang chờ ở đấy!

- Tuyệt! Chộp thế mới cừ chứ! Thấy không? Lão Trùm! Chẳng ai so được với đại ca! Đệ nhất! Nếu tao mà “có” ra, thì tao sẽ đốt pháo hoa trên đầu đại ca, và thắp đèn kính màu rọi sáng chào mừng suy tôn đại ca theo kiểu Saint-Charlot, thánh bản mệnh của bọn què-đi-nạng*, mày có hiểu không, hở nhóc? Nếu mày muốn trở thành đại bợm trứ danh, thì nhìn lão béo cho kĩ vào, thế mới là người thép chứ! Của tao đấy! - Mụ Vọ kiêu hãnh bảo với Tập Tễnh. Rồi nói với Thầy Đồ:

Tiếng lóng, chỉ đao phủ.

- Nhân tiện, lão không biết đâu, Cá Trê đang sợ gần chết bị truy tội ở tòa đại hình.

- Vì sao thế?

- Cách đây vài hôm, trong một cuộc đánh lộn, hắn đã “xơi” chồng chị bán sữa sáng nào cũng từ nông thôn kéo chiếc xe lừa lên khu Nội Thành bán sữa ở góc phố Vieille-Draperie, gần quán trọ Lapin-Blanc.

Thằng con trai lão Cánh Tay Đỏ không hiểu tiếng lóng, vừa tò mò vừa chán ngán lắng nghe mụ Vọ nói.

- Mày muốn biết chúng tao vừa nói gì phải không, thằng nhóc?

- Chu cha! Đúng thế.

- Nếu mày thật ngoan, tao sẽ dạy cho. Mày đã đến tuổi dùng thứ tiếng đó, đồng ý không, nhóc con?

- Ồ, tôi tin như thế, tôi thích ở với bà hơn là ở với lão lang băm để tán thuốc và chải lông ngựa, và nếu tôi biết lão ta giấu thuốc-chuột-dùng-cho-người ở đâu thì tôi sẽ bỏ vào xúp cho lão ăn để khỏi vất vả với lão.

Mụ Vọ bật cười, vừa nói vừa kéo thằng Tập Tễnh vào lòng.

- Lại hôn mẹ mày đi, thằng chó con. Mày thật láu nhưng sao mày biết lão ta có món thuốc-chuột-dùng-cho-người?

- Tôi nghe lão ta nói thế mà, vào một hôm trong lúc tôi nấp trong buồng tối nơi lão xếp những chai lọ gì đó bằng thép và vầy vò những bình nhỏ của lão.

- Mày nghe lão ta nói gì? - Mụ Vọ hỏi.

- Tôi nghe lão ta nói với một ông khi đưa cho ông ta một gói bột: “Người nào đó mà uống phải thuốc này ba lần sẽ xuống lỗ… sẽ không ai biết vì sao… thế nào… và cũng chẳng còn tí dấu vết gì để lại”.

- Người đàn ông đó là ai? - Lão Thầy Đồ hỏi.

- Một ông trẻ, đẹp, có ria mép đen và khuôn mặt đẹp như phụ nữ… ông ta trở lại một lần khác và lần này khi ông ta ra về, theo lệnh của ông Bradamanti, tôi phải theo dõi xem ông ta ở đâu. Ông đẹp trai ấy đi vào một ngôi nhà rõ sang ở phố Chaillot. Chủ tôi dặn: “Dù ông ta rẽ tới đâu, cứ theo sát và chờ ở cửa. Nếu ông ta ra, tiếp tục bám gót đến nơi nào mà ông ta vào mà không ra nữa. Đó chính là nhà ông ta. Lúc đó, Tập Tễnh, mày sẽ tìm hiểu xem tên ông ta là gì… nếu không thì tao sẽ béo tai mày đến nơi cho mà xem.”

- Thế rồi sao?

- Rồi sao à? Tôi đã tập tễnh đi và biết rõ tên cái ông đẹp người đó.

- Thế mày đã làm như thế nào? - Lão Thầy Đồ hỏi.

- Này… tôi đâu phải thằng ngu. Tôi đã vào gặp bác gác cổng cái nhà ở phố Chaillot mà ông đẹp người đó vào rồi không ra nữa. Người gác cổng tóc rắc phấn mặc bộ đồ nâu, cổ vàng đeo lon bạc… Tôi nói với người đó: “Ông tốt bụng ơi! Tôi đến để xin một trăm xu mà ông chủ ở đây đã hứa cho tôi vì đã tìm thấy và đem trả cho ông ấy con chó đen tên là Trompette, ông ấy da bánh mật, có ria đen, mặc áo redingote màu nguyệt bạch và quần xanh nhạt đúng không? Ông ấy nói với tôi là ông ấy ở góc phố Chaillot - số 11 và tên là Dupont.” “Cái ông mày nói là ông chủ tao, là Tử tước de Saint-Remy, ông không có con chó nào khác ngoài mày, đồ ranh con láo toét, cút ngay hoặc tao sẽ cho mày một trận để dạy cho mày về ý định xoay của tao một trăm xu.” Người gác cổng trả lời tôi với một cú đá… Chẳng sao, - thằng Tập Tễnh nói một cách phớt đời - tôi đã biết được tên cái ông đẹp người có ria đen đó, người đã đến nhà ông chủ tôi mua thuốc-chuột-dùng-cho-người, ông ta là Tử tước de Saint-Remy, my, my, Saint-Remy. - Thằng con lão Cánh Tay Đỏ vừa nói thêm, vừa ngân nga những chữ đó theo thói quen.

- Mày có muốn tao ăn thịt mày không? Hở lỏi con? - Mụ Vọ vừa nói vừa ôm Tập Tễnh vào lòng. - Nó ranh gớm! Này, mày xứng đáng là con tao, thằng ác ôn ạ!

Những lời nói đó gây cho thằng bé Tập Tễnh một cảm giác đặc biệt. Bộ mặt dữ tợn, tinh quái, ranh mãnh của nó bỗng trở nên buồn tủi. Nó cảm nhận được những biểu hiện mẹ con của mụ và trả lời.

- Còn tôi, tôi cũng yêu bà vì bà đã ôm hôn tôi vào ngày đầu bà đến tìm tôi ở quán Cœur-Saignant của bố tôi… Từ khi mẹ tôi mất, chỉ có bà là người vuốt ve tôi, người khác đánh tôi và đuổi tôi như đuổi một con chó ghẻ; mọi người, kể cả mẹ Pipelet, bà gác cổng.

Mụ Vọ ra điều phẫn nộ làm thằng Tập Tễnh tưởng thật:

- Đúng là mụ già khố rách! Ta đã góp ý với mụ, mụ ta lại làm ra vẻ ta đây! Lại nỡ xua đuổi một thằng bé đáng yêu như thế này!

Và mụ Vọ lại ôm hôn Tập Tễnh, kiểu cách đến lố bịch.

Thằng con lão Cánh Tay Đỏ rất cảm động trước biểu hiện trìu mến đó, đã bộc lộ lòng biết ơn và nỗi cảm kích mà kêu lên:

- Bà cứ việc ra lệnh, bà sẽ thấy tôi vâng lời và hầu bà như thế nào!

- Thật chứ! Này, mày sẽ không phải ân hận đâu!

- Ôi! Tôi rất muốn ở cùng bà!

- Nếu mày thật ngoan ngoãn thì rồi sẽ hay; lão già, lão sẽ không bỏ hai chúng tao chứ?

- Được, - lão Thầy Đồ nói - mày sẽ dắt tao đi như dắt một người mù khốn khổ, mày sẽ nói mày là con tao, chúng ta sẽ vào các nhà, và tha hồ chém giết, - lão giận dữ nói thêm - có mụ Vọ giúp, chúng ta còn làm được nhiều cú ra trò. Tao sẽ chứng minh cho tên quỷ Rodolphe… đã làm tao mù rằng: Tao chưa cùng đường. Hắn đã lấy mất cặp mắt tao nhưng hắn không thể tước bỏ cái bụng gian ác của tao. Tao sẽ là cái đầu, thằng Tập Tễnh là đôi mắt, còn mụ là đôi tay, mụ Vọ nhé, mụ giúp tao chứ? Hả mụ?

- Đại ca! Có phải là tao không thuộc về lão cho đến chết không nào! Đại ca, có phải là khi ra khỏi nhà thương, lão đã nhắn tao ở quán rượu về việc tên tẩm ở Saint-Mandé và tao đã chẳng đến ngay gặp bọn quéo ở chỗ lão ẩn nấp và nhận là vợ lão đó sao?

Câu nói của mụ Vọ làm lão Thầy Đồ nhớ đến một kỷ niệm buồn, hắn đột ngột đổi giọng và càu nhàu giận dữ.

- Phải, tao buồn chán, tao, một thân một mình với những con người lương thiện đó, sau một tháng tao không thể chịu nổi… tao đã sợ… lúc đó tao nảy ra ý nhắn mụ đến tìm tao - lão nói tiếp mỗi lúc một phẫn nộ hơn. - Hôm sau ngày mụ đến, tao mất hết chỗ tiền còn lại mà tên quỷ ở đường Gái Góa đã cho. Đúng, người ta đã lấy cắp của tao cái thắt lưng đầy vàng khi tao ngủ, chỉ có mụ, mụ mới dám làm việc đó. Vì thế lúc này tao mới bị mụ khống chế… Này, mỗi lúc nghĩ đến chuyện đó, tao không hiểu tại sao tao không giết mụ ngay tại chỗ… mụ già ăn cắp kia!

Và lão tiến lên một bước về phía mụ Vọ.

- Này liệu hồn, nếu lão động đến bà ấy! - Tập Tễnh quát to.

- Tao sẽ nghiền nát hai đứa mày, mày và mụ ta. Chúng mày là đồ rắn độc. - Tên cướp hét lên điên dại. Rồi nghe tiếng thằng Tập Tễnh nói rất gần, lão đá một cái vu vơ nhưng khá dữ dội, nếu trúng có thể giết chết thằng bé. Thằng Tập Tễnh muốn trả thù cho mình và cho cả mụ Vọ, đã lượm một hòn đá nhằm vào lão Thầy Đồ và ném trúng trán lão.

Cú ném không nguy hiểm nhưng rất đau, tên cướp tức giận vùng dậy, hung dữ như một con bò mộng bị thương, lão bước mấy bước về phía trước nhưng hẫng chân ngã nhào.

Mụ Vọ la to và cười ngặt nghẽo:

- Ngã gãy cổ đấy!

Dù đã gắn bó với nhau bởi nhiều tội ác đẫm máu và vì nhiều lẽ nữa, mụ Vọ có một niềm vui quái ác trước sự thất thế của con người trước đây vốn rất đáng sợ nhưng giờ thì sức mạnh nghìn cân cũng trở thành vô hiệu.

Mụ Vọ đã chứng minh theo kiểu của mụ cái tư tưởng đáng sợ này của La Rochefoucauld “Bao giờ chúng ta cũng thấy một cái gì đó để vừa ý trong nỗi bất hạnh của những bạn tốt nhất của chúng ta”.

Thằng bé xấu xí tóc vàng, mặt chồn cũng cười vang với mụ Vọ. Trước một bước hẫng nữa của lão Thầy Đồ, thằng nhóc kêu lên:

- Mở mắt ra, bố già, mở mắt ra!… Đi trệch rồi! Có phải bố không trông rõ, phải không? Lau kĩ mắt kính đi!

Không bắt được thằng nhóc, lão sát thủ vô địch ấy dừng lại, giậm chân điên dại, đưa hai nắm đấm to lông lá lên mắt và gầm lên như tiếng một con cọp bị khóa mõm.

- Bố già ho à? - Thằng Tập Tễnh nói. - Cam thảo hảo hạng đây, cầm lấy, một người sen đầm đã cho tôi đó, đừng ngấy nhé!

Và nó lấy một nắm cát mịn ném vào mặt tên giết người.

Bị trận mưa cát táp vào mặt, lão Thầy Đồ cảm thấy lần sỉ nhục này còn đau đớn hơn bị ném đá. Giận đến tím cả những cái sẹo trên mặt, lão bất thần giơ hai tay bắt tréo nhau bằng một cử chỉ tuyệt vọng khó tả, rồi ngẩng bộ mặt đáng sợ lên trời, lão van vỉ thật to:

- Lạy Chúa tôi! Lạy Chúa tôi! Lạy Chúa tôi!

Đối với một kẻ đã bị ô nhục vì tội ác mà trước đây, đối mặt với lão, những kẻ gian ác nhất cũng phải run sợ, thì lời cầu xin trong vô thức lòng trắc ẩn của đấng thần linh như thế có một cái gì đó như là ý trời.

- A, đại ca mà cũng dang tay kêu trời che chở, - mụ Vọ cười khẩy. - Lão già đổi giọng rồi sao? Lão phải gọi quỷ Satan mới đúng.

- Nhưng ít ra thì cũng cho tao một con dao chứ, để tao tự giết mình!… Một con dao!!! Vì tụi mày đã bỏ rơi tao… - Lão khốn nạn vừa la vừa cắn vào tay mình vẻ tức giận điên người.

- Dao à? Trong túi lão đó, và còn sắc nữa! Đại ca ơi! Lão già bé nhỏ ở phố Roule và lão lái bò đã mách cho bọn chuột chũi biết hết rồi!

Thầy Đồ, bị thúc giục tự sát, lại đổi hướng câu chuyện, nói tiếp với giọng âm thầm và yếu ớt.

- Thế mà thằng Chọc Tiết lại tốt, hắn ấy, hắn không ăn trộm của tao, hắn còn thương tao.

- Sao lão lại bảo tao “nẫng trộm vàng” của lão? - Mụ Vọ cãi, cố nhịn cười.

- Chỉ có một mình mụ đã vào phòng tao. - Tên cướp nói. - Tao mất trộm giữa cái đêm mụ đến. Mụ còn muốn tao nghi cho ai nữa? Những người nhà quê kia không thể làm được chuyện đó.

- Tại sao bọn nhà quê lại không biết thó như người khác? Có phải vì chúng đã thỏa mãn và đần độn không?

- Tóm lại, có người đã xoáy của tao, thế thôi!

- Có phải là lỗi của mụ Vọ này đâu? Thế đấy, hãy nghĩ lại xem. Nếu tao cuỗm tiền của lão thì tại sao sau đó tao vẫn ở lại với lão? Sao ngu thế? Nhất định tao sẽ xơi gọn số tiền của lão nếu có thể. Nhưng mụ Vọ này lấy danh dự mà thề, lão sẽ gặp lại tao khi tiền đã tiêu hết nhẵn rồi, nhưng dẫu sao tao vẫn khoái lão với đôi mắt cùi nhãn, lão giặc già ạ! Thấy không? Hãy tử tế nào, đừng nghiến răng nghiến lợi như thế mà nó mẻ hết bây giờ.

- Người ta sẽ tưởng lão cắn hồ đào đấy! - Thằng Tập Tễnh nói.

- Chà! Chà! Thằng bé nói phải đấy. Thôi đi! Bình tĩnh lại nào, lão già của tao, cứ để cho nó cười, tuổi nó thế mà! Nhưng lão phải nhận là lão sai khi cái lão lớn người mặc đồ tang, mặt mày rầu rĩ như anh phường đòn đám ma đã nói với tao: “Bà sẽ được thưởng một nghìn franc nếu bà bắt cóc được con bé ở ấp Bouqueval và đưa đến một địa điểm mà tôi sẽ chỉ cho bà ở cánh đồng Saint-Denis.” Hãy trả lời đi, có phải trong trường hợp ấy tao đã tức khắc bảo lão làm vụ đó chứ không chọn một người khác sáng mắt đó sao? Thế là, như người ta nói, tao đã gia ơn cho lão. Vì ngoài việc sẽ giữ chặt lấy con bé để tao và Tập Tễnh gò nó lại, lão chỉ giúp được tao như chiếc bánh xe thứ năm của một chiếc xe khách, nhưng chẳng sao, đừng kể là tao sẽ trộm hết tiền của lão, nếu tao đã muốn thì tao vẫn muốn làm điều tốt cho lão. Tao muốn lão phải mắc ơn gái này về tất cả mọi việc, tao thích thế đấy. Chúng ta sẽ cho Cá Trê hai trăm franc vì gã đã đánh xe lần này và đã đến đây với một đầy tớ của lão cao lớn mặc đồ tang để nhận biết nơi chúng ta cần nấp để chờ con bé… và còn tám trăm franc thì hai chúng ta tiêu xả láng. Lão nghĩ như thế nào về chuyện đó? Này, có còn tức giận mụ già này nữa không đấy?

- Ai bảo đảm là mụ sẽ cho tao chút gì một khi công việc hoàn thành? - Tên cướp nghi ngờ nói.

- Tao có thể sẽ không cho lão chút nào, đúng thế, vì lão đang núp váy tao kia mà, như con bé Sơn Ca ngày xưa ấy, lão già của tao ạ. Hãy chịu cho tao sai bảo trong khi chờ đợi quỷ sứ lôi lão đi. Hê! Hê! Này, đại ca, có phải lão vẫn hờn dỗi mụ Vọ phải không? - Mụ Vọ vừa nói vừa vỗ vai tên cướp đang lặng im, ủ rũ.

- Mụ nói có lý, - lão thở dài nén giận - số phận của tao đã thế. Tao phải phục tùng một thằng bé và một con mụ mà trước đây chỉ thổi nhẹ một cái là toi mạng. Ồ, giá tao không quá sợ chết! - Vừa nói lão vừa ngồi bệt xuống bờ mương.

- Lão sợ chết hả, lúc này lão sợ chết hả! - Mụ Vọ nói giọng khinh bỉ. - Hãy nói đến lương tâm của lão ngay đi, như thế sẽ khôi hài hơn. Này, nếu lão không còn gan dạ nữa thì tao sẽ chuồn và bỏ rơi lão đấy!

- Và tao sẽ không thể trả thù kẻ đã đày đọa tao vào một hoàn cảnh đáng sợ, không bao giờ thoát ra được. - Lão Thầy Đồ kêu lên với một giọng thịnh nộ điên cuồng - Ôi! Tao rất sợ chết. Đúng! Tao đã rất sợ chết. Nhưng người ta có thể nói với tao: “Người ta sẽ giao hẳn con người ấy vào tay mày… Trong hai cánh tay mày… Sau đó người ta ném cả đôi xuống vực thẳm.” Tao mới bảo: “Cứ ném tôi xuống đó đi…” Phải, vì tao tin chắc là tao sẽ không buông nó ra trước lúc cùng nó lăn xuống đáy vực. Và trong khi cả hai cùng lăn, tao sẽ cắn vào mặt nó, vào họng nó và vào tim nó. Tóm lại, tao sẽ giết nó bằng hai hàm răng của mình… Tao ghen tị với một con dao!

- Hay quá! Đại ca ạ, như thế tao yêu lão biết bao. Cứ yên tâm… chúng ta sẽ tìm thấy nó, cái tên Rodolphe vô lại ấy và cả thằng Chọc Tiết nữa. Khi ra khỏi nhà thương tao đã lảng vảng ở phố Gái Góa… cửa đóng kín mít và tao nói với ông cao lớn mặc đồ tang: “Trước đây ông muốn chi tiền cho chúng tôi để làm chuyện gì đó với tên quỷ sứ Rodolphe, có phải sau vụ đứa con gái mà chúng tôi chờ thực hiện còn phải chơi thêm một vố nữa với lão ấy chứ?” - “Có thể…” - ông ta trả lời tao như thế. Hiểu chưa? Đại ca? Có thể đấy, hãy can đảm lên, lão già! Chúng ta sẽ thịt thằng cha Rodolphe. Tao nói với lão thế đấy! Rồi chúng ta sẽ thịt nó.

- Có thật là mụ sẽ không bỏ tao chứ! - Tên cướp nói với mụ Vọ một cách phục tùng nhưng không tin tưởng lắm. - Lúc này nếu mụ bỏ tao thì tao sẽ ra sao?

- Điều đó đúng đấy, đại ca ạ, nếu như tao và thằng Tập Tễnh lên xe chuồn thẳng, để lại mình lão ở đây giữa đồng không mông quạnh, trong cái đêm rét cắt da cắt thịt này thì thật buồn cười. Chuyện đó thật kỳ cục, phải không, hả lão cướp?

Trước lời đe dọa đó, lão Thầy Đồ run rẩy, lão đến bên mụ Vọ vừa nói vừa run:

- Không, không, mụ đừng làm thế, mụ Vọ… cả mày nữa, Tập Tễnh… làm thế thì tàn nhẫn quá.

- Chà chà! Tàn nhẫn quá… đơn giản thế thôi sao? Thế thì ông già nhỏ bé ở phố Roule, lão lái bò và người đàn bà ở sông đào Saint-Martin, và cái ông ở đường Gái Góa thì sao? Thế lão tưởng rằng bọn họ sẽ thấy lão hiền lành với con dao to tướng của lão à? Thế thì tại sao đến lượt lão, người ta lại không đem lão ra làm trò hề?

- Đúng thế! Tao chịu thế là đúng, - lão Thầy Đồ nói - thật đấy, tao nhầm vì đã nghi ngờ mụ, tao cũng nhầm vì đã định đánh Tập Tễnh, tao xin lỗi cả hai đứa mày.

- Tôi, tôi muốn lão phải quỳ xuống xin lỗi vì đã định đánh bà ấy. - Tập Tễnh nói.

- Thằng ăn mày lỏi con kia! Nó nói buồn cười thật! - Mụ Vọ vừa nói vừa cười. - Tuy vậy nó làm cho tao đâm ra thèm được xem mặt mũi lão lúc đó sẽ như thế nào. Nào quỳ xuống như lúc lão ba hoa tán tỉnh để chài mụ Vọ của lão, nhanh lên, hoặc là bọn tao bỏ mặc lão ở đây và xin báo trước cho lão biết là chỉ trong nửa giờ nữa thôi, trời sẽ tối đấy.

- Đêm hay ngày, điều đó có quan trọng gì với lão ấy, - Tập Tênh nói một cách giễu cợt - lão ấy luôn khép cửa sổ vì sợ đen da.

- Tao quỳ đây. Tao xin lỗi mụ và cả mày nữa, Tập Tễnh ạ! Sao? Bằng lòng chưa? - Tên cướp vừa quỳ ngay giữa đường vừa nói. - Bây giờ chúng bay không bỏ tao nữa chứ, nói đi?

Lũ người kỳ quặc, núp dưới bờ mương, dưới ánh sáng đỏ quạch của buổi hoàng hôn trông thật ghê tởm.

Mụ Vọ, Tập Tễnh và Thầy Đồ Ở giữa đường, lão Thầy Đồ giơ hai bàn tay to lớn về phía mụ Vọ cầu xin, bộ tóc cứng và rậm của lão rủ như bờm ngựa xuống cái trán xám ngắt, các mi mắt đỏ, mở rộng vì sợ hãi, cho thấy nửa con ngươi bất động, lờ đờ, đùng đục, như đã chết… cái nhìn của một tử thi.

Đôi vai rộng lớn của lão sụp xuống một cách khúm núm, con người có sức khỏe phi thường này vừa quỳ vừa run rẩy dưới chân một mụ già và một thằng nhóc con!

Mụ Vọ quấn một chiếc khăn quàng bằng vải kẻ đỏ, đầu đội một chiếc mũ đã cũ bằng tuyn đen để lọt ra vài lọn tóc màu xám, chế ngự lão Thầy Đồ bằng cả chiều cao của mụ. Bộ mặt xương xẩu, xám xịt, nhăn nheo màu chì của mụ già với cái mũi khoằm bộc lộ một niềm vui vừa khinh mạn vừa hung bạo, con mắt xanh lè của mụ ánh lên và cái nhếch mép ảm đạm làm hếch lên đôi môi cùng những sợi lông dài và để lộ ra ba, bốn chiếc răng vàng đã tụt lợi.

Thằng Tập Tễnh mặc một chiếc blouse có thắt lưng da, đứng trên một chân, tựa vào một cánh tay của mụ Vọ để giữ thăng bằng.

Bộ mặt bệnh hoạn và tinh quái của thằng bé có màu da cũng nhợt nhạt như màu tóc nó, lúc này thể hiện một sự hung bạo, giễu cợt tinh quái.

Bóng râm của con mương dốc đứng làm tăng vẻ dễ sợ của quang cảnh này mà màn đêm buông xuống vốn đã che đi một nửa.

- Nhưng ít ra chúng mày cũng hứa sẽ không bỏ rơi tao chứ? - Lão Thầy Đồ nhắc lại, khiếp sợ trước thái độ im lặng của mụ Vọ và thằng nhóc, hai người đang thích thú trước nỗi khiếp sợ của lão. - Bọn bay còn ở đó không? - Tên giết người nghiêng mình lắng nghe, vừa hỏi tiếp vừa vươn hai cánh tay ra phía trước.

- Có đây! Có đây! Lão già ơi! Đừng sợ! Bỏ lão ư! Thà về chầu Diêm Vương. Chúng tao đang ở đây mà! Dứt khoát là tao cần phải làm lão yên tâm và nói với lão vì sao tao không bao giờ bỏ rơi lão. Này lão, hãy nghe rõ đây! Tao vẫn luôn mong muốn sẽ có kẻ nào đó được nếm mùi móng vuốt của tao… súc vật hay người cũng thế. Trước con Lỏi Con (mà quỷ sứ đem đến cho tao vì lúc nào tao cũng có ý định lấy axit tạt vào mặt nó), đã có một thằng bé chết vì bị tao hành hạ và vì thế tao bị tống vào ngục sáu năm. Trong thời gian ở tù, tao đã làm tội bầy chim: tao đã thuần dưỡng chúng rồi vặt lông chúng, nhưng tao đã mất tiền vì chúng chóng chết. Tao ra tù thì con bé Sơn Ca lại rơi vào tay tao. Nhưng con bé khốn nạn đó đã trốn thoát trong lúc tao cần đem da thịt nó ra làm trò đùa. Sau đó có một con chó phải chịu cực khổ cũng như con bé. Tao đã chặt một cẳng sau, một cẳng trước của nó, nhìn ngộ lắm, làm tao cười vỡ bụng.

“Mình sẽ phải làm như thế với một con chó đã cắn mình.” - Thằng Tập Tễnh tự nhủ.

- Khi tao gặp lão, lão già của tao ơi, - mụ Vọ nói tiếp - tao đang chọc mù mắt một con mèo… Này, lúc này chính lão là con mèo, con chó, con chim, con Lỏi Con của tao, cuối cùng lão sẽ là con vật để tao hành hạ. Hiểu chưa, lão già của tao? Thay vì hành hạ một con chim hoặc một đứa bé, thì hành một con sói hay con cọp xem ra hơi bị oách đấy!

- Con mụ la sát! - Lão Thầy Đồ nổi cơn thịnh nộ vụt đứng dậy.

- Đấy! Lão lại hờn dỗi với gái này rồi! Hãy hê tao đi, lão là chủ mà, gái này không phản bội lão đâu!

- Đúng rồi, cửa mở đấy, cứ đi đi, đồ không mắt! Và cứ đi thẳng mãi. - Tập Tễnh vừa nói vừa phá lên cười.

- Ôi! Chết mất! Chết mất! - Lão Thầy Đồ vừa vặn hai tay vừa nói.

- Lão lải nhải mãi thôi! Khọm già! Lão đã nói mãi thế rồi. Lão đã khoác lác là vững vàng như cầu Pont-Neuf kia mà.

- Thôi bỏ đi, lão sẽ sống vì hạnh phúc của mụ Vọ này. Thỉnh thoảng tao cũng phải làm tình làm tội lão đôi chút cho vui và lão sẽ phải làm thế mới kiếm được miếng ăn tao cho lão. Nhưng nếu lão biết điều, lão sẽ giúp tao trong những phi vụ lớn như hôm nay, và cả những vụ đánh quả khác lớn hơn. Tóm lại, lão sẽ là thú vật của tao. Khi tao bảo “đem lại đây!” thì lão sẽ đem lại, bảo “cắn đi!” thì lão cắn. Này! Sau hết thì lão già kia ơi, ít ra tao cũng không ép buộc lão làm gì. Nếu không muốn cuộc sống như tao đã nói, nếu lão muốn có lợi tức niên kim, nếu lão muốn lên xe xuống ngựa với một phu nhân xinh đẹp, được ân hưởng Bắc đẩu bội tinh, được bổ nhiệm làm chánh án tối cao và sáng mắt chứ không phải mù, thì xin cứ tự nhiên. Dễ thôi, lão cứ việc nói ra, người ta sẽ phục vụ lão thật nóng sốt. Có phải thế không, Tập Tễnh?

- Nóng sốt, sôi bỏng, ngay lập tức. - Thằng Tập Tễnh vừa trả lời vừa cười khẩy.

Nhưng đột nhiên, nó cúi rạp xuống đất nói thầm:

- Tôi nghe có tiếng chân người đi trên con đường mòn. Hãy nấp kĩ, không phải đứa con gái đâu, vì người đó đi cùng chiều với con bé.

Thật vậy, một bà nông dân khỏe khoắn, có con chó lớn theo sau, trên đầu đội một cái thúng, xuất hiện sau vài phút, đi qua con mương và theo hướng con đường mòn mà cha xứ và Sơn Ca vừa đi.