Mới thoạt nghe hoặc đọc bài Phúc Âm vừa được công bố, chúng ta đều cảm thấy Lời Chúa cảnh tỉnh chúng ta về thời điểm đặc biệt nào đó sẽ xảy đến đối với mỗi người. Tuy nhiên, “Vậy hãy tỉnh thức vì không biết giờ nào Chúa các con sẽ đến” thường được hiểu là giờ chết do đó đã bao lâu nay bài Phúc Âm thường được hiểu một cách ám định về sự mỏng dòn của sự sống của con người nơi thế trần. Điều hiển nhiên, không ai trong chúng ta biết được ngày nào mình phải chết cho dẫu nghĩ đến sự chết ai cũng ngại ngùng. Đồng thời bởi nhận thức những lầm lỗi và thiếu sót nơi mình, nên mọi người càng cảm thấy sợ chết.

Lý do sợ chết bao gồm nhiều khía cạnh. Cũng có thể bởi ham muốn được sống lâu, cũng có thể vì không hiểu sau khi chết mình sẽ ra sao, cũng có thể do tiếc nuối những công sức gầy dựng gia sản nên muốn nắm giữ, hoặc còn nhiều sự tha thiết nơi cuộc sống mà lòng người cảm thấy khó dứt bỏ, và cũng có thể vì e ngại sự công thẳng sẽ xảy đến như một lẽ tự nhiên theo kết quả của lối suy tư qua kinh nghiệm thế tục đã có vay thì phải trả, hoặc đã lỡ làng vấp phạm những lỗi lầm nên chắc chắn sẽ bị thọ lãnh những hình phạt tương xứng.

Tuy nhiên, nếu ai để tâm suy nghiệm lời Phúc Âm cho đến tận cùng, sẽ nhận được nguyên nhân khiến con người sợ chết, không phát xuất từ bất cứ cảm nghĩ, hay suy luận hoặc ước mơ thế tục, mà chính là sự thiếu am tường do không suy nghiệm lời Chúa. Chính bởi không suy nghiệm lời Chúa nên đã không hiểu thấu đáo giá trị cuộc đời và sự thể phải đến đối với linh hồn một người sau khi chết, chúng ta đã để cho những suy luận hay e sợ thế tục đè nặng tâm tư tạo nên nỗi âu lo về phận số cuộc đời của mình sau khi chết. Nỗi âu lo này mới là căn nguyên tạo nên tất cả những tiếc nuối hay vương vấn với thế giới hồng trần.

Thêm vào đó, dựa vào tâm lý e ngại sự chết, đã nhiều người cố tình hoặc vô tình do thiếu suy nghiệm, dùng Lời Chúa tạo thêm nỗi khắc khoải ám ảnh hoặc hù dọa con người. Ai không lạ gì với câu nói “Ngày Chúa đến!” và ai cũng cứ cho rằng ngày Chúa đến là ngày tận thế hay cũng được coi như ngày tận cùng của cuộc sống mỗi người. Không thế mà chúng ta hay dùng ngôn từ Chúa gọi về để nói tới người chết.

Xét văn từ được dùng trong bài Phúc Âm nơi câu, “Trong thời ông Noe xảy ra thế nào, thì lúc Con Người đến cũng như vậy. Cũng như trong những ngày trước đại hồng thủy, người ta ăn uống, dựng vợ gả chồng, mãi đến chính ngày ông Noe vào tàu mà người ta cũng không ngờ, thình lình đại hồng thủy đến và cuốn đi tất cả, thì khi Con người đến, cũng sẽ xảy ra như vậy.” Nếu cho rằng ngày Chúa đến là ngày tận thế hoặc thời điểm ra đi về bên kia thế giới của mỗi người thì quả là vô bổ, Lời Chúa sẽ không giúp ích gì cho hành trình tâm linh của chúng ta mà chỉ là sự đe dọa hoặc khuyến cáo con người về thời điểm chết.

Tất nhiên ai cũng sợ chết, nhưng dẫu sợ chết đến mấy chăng nữa, chúng ta được sinh ra để sống, chúng ta vẫn phải sống, và có bổn phận phải sống, và cũng vì thế chúng ta muốn sống. Thêm vào đó, danh xưng “Con Người” nơi Phúc Âm được dùng để chỉ về Đức Giêsu; thế nên lời diễn tả, “Khi Con Người đến,” mang ý nói đến sự gặp gỡ với Đức Giêsu. Hơn nữa, Phúc Âm được viết như chính Đức Giêsu công bố về sự thể này trong khi Ngài đang giảng dạy dân chúng.

Xét như vậy, do bởi nhận thức lời Phúc Âm qua kinh nghiệm đối diện sự kiện thế trần, chúng ta đã vô tình hiểu ngày Chúa đến là ngày tận thế, hay thời điểm ra đi về cõi vô hình của một người tạm gọi là sự chết. Chúng ta bị luẩn quẩn khi suy nghiệm Phúc Âm chính bởi sự nhận thức Lời Chúa theo quan niệm hoặc hiểu biết nhân sinh, thế tục.

Nơi Phúc Âm, Lời Chúa đến với chúng ta, “Khi người ta nộp các ngươi, thì các ngươi đừng lo phải nói làm sao hay phải nói gì, vì trong giờ đó, Thiên Chúa sẽ cho các ngươi biết phải nói gì; thật vậy, không phải chính các ngươi nói, mà là Thần Khí của Cha các ngươi nói trong các ngươi” (Gn. 10:19-20). Thần Khí của Thiên Chúa chính là Thiên Chúa. Thiên Chúa nói trong con người tất nhiên Thiên Chúa ngự trị nơi con người.

Chúng ta đều có nhận thức; Đức Giêsu được sai đến để rao giảng Tin Mừng Nước Trời, và đó là, “Thiên Chúa ở cùng chúng ta” (Mt. 1:23). Bởi thế, Đức Giêsu rõ ràng công bố, “Đức tin con chữa con; đức tin con cứu con; đức tin con là ơn cứu độ của con.” Lời Phúc Âm minh chứng Thiên Chúa ngự trị và hoạt động nơi mỗi người thì “Ngày Chúa đến” tất nhiên có nghĩa thời điểm con người nhận chân được thực thể của mình chính là sự hiện thể của Thiên Chúa hoạt động nơi hành trình biến chuyển vô cùng của Ngài.

Nhận thức như thế, Lời Chúa dạy chúng ta hãy tỉnh thức có nghĩa hãy luôn luôn suy nghiệm, suy tư, hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa, hãy dồn hết tâm trí để nhận thức về thực thể con người của mình hầu nhận biết Thiên Chúa đang ngự trị nơi mình.

Ai đã để tâm nghiệm chứng Phúc Âm sẽ nhận thấy; sự thức ngộ Lời Chúa xảy đến với con người bất cứ lúc nào dưới nhiều dạng thức và môi trường. Nguyên tắc để thực hành suy nghiệm quá đơn giản nên ít người để ý. Chỉ cần đọc một câu Phúc Âm nào đó, đặt vấn đề qua nhiều khía cạnh và suy nghĩ tìm câu trả lời sao cho hợp lý và hợp tình cho đến khi không thể đặt thêm bất cứ câu hỏi nào nữa. Nếu vẫn chưa kiếm được câu trả lời cho câu hỏi nơi trường hợp hóc búa nào đó, chẳng nên nản chí nhưng cứ tiếp tục giữ nỗi khúc mắc nơi tâm tư. Không sớm thì chầy, chắc chắn câu trả lời sẽ đến nơi thời điểm chẳng ngờ, và câu trả lời cũng không thể ngờ. Điều chẳng ngờ nhưng lại là sự thể phải đến; đó là điều mình thức ngộ được, không thể chia sẻ cho ai bởi không ai có thể dẫn dắt ai. Thực trạng này có thể là ý nghĩa câu nói, “Một người được tiếp nhận, một người bị bỏ rơi.”

Tóm lại, Lời Chúa khuyên chúng ta, “Vậy các con cũng phải sẵn sàng, vì lúc các con không ngờ, Con Người sẽ đến” mang nghĩa chúng ta nên để tâm suy nghiệm những lời dạy dỗ của Đức Giêsu nơi Phúc Âm. Lời Chúa là đường, là sự thật, và là sự sống. Con đường Chúa đã vạch sẵn; sự thật Chúa trình bày cũng chính là sự sống tâm linh ẩn chứa nơi những lời khôn ngoan mà những suy đoán thế tục, dẫu cao sang thế nào cũng không thể đem so sánh. Chỉ một phương pháp ắt có và đủ để chuẩn bị tâm hồn sẵn sàng đó là suy nghiệm Lời Chúa. Bất cứ phương pháp nào khác đều chỉ là phụ thuộc, và chẳng những chỉ làm phiền lòng, mà còn có thể làm hại hành trình tâm linh con người. Amen.

CHỦ NHẬT 2A MÙA VỌNG 01-02 (Mt. 3:1-12)

Bài Phúc Âm đưa lên giá trị hoa trái của một cây và sự thanh lọc bằng cách dùng nia quạt gió để loại những rơm rác cũng như những hạt lúa lép để có được những hạt thóc thu vào kho lẫm. Mới thoạt đọc, bài Phúc Âm được mường tưởng khuyến khích con người sống ngay thẳng, công chính nơi khía cạnh luân lý. Tuy nhiên khi đặt vấn đề giá trị luân lý, chúng ta đều phải đối diện với những sự khác biệt của luân lý thay đổi tùy thuộc nơi chốn và thời gian. Thế nên, do tính chất thiếu vững bền của những giá trị luân lý được dùng làm quan điểm nhận định Phúc Âm, chúng ta lại phải đương đầu với một lương tâm bối rối và thường thì ai không chọn, hoặc có khuynh hướng chấp nhận những gì ít nhất tương đối dễ ngã chiều theo thị dục bình thường của con người. Và cũng từ đó chúng ta tạo thành thói quen mượn Lời Chúa, mượn những câu Phúc Âm gán ép theo quan điểm luân lý để lạm dụng.

Thực thể hiện hữu minh chứng, bất cứ vấn đề nào hoặc sự việc nào cũng mang ít nhất hai đặc tính đối nghịch lợi và hại tùy theo từng phương diện nhận thức hoặc sử dụng. Lời khôn ngoan nơi Phúc Âm chất chứa ít nhất hai phương diện tâm linh và luân lý và thường dùng sự kiện dưới dạng dụ ngôn để dẫn dắt tâm trí con người suy nghiệm hầu thăng tiến nơi hành trình đức tin, hành trình nhận biết về thực thể chính mình, thực thể Thiên Chúa ngự trị và hoạt động nơi mỗi người.

Bài Phúc Âm vừa được công bố nêu lên điểm chính yếu nơi lời rao giảng của Gioan Tiền Hô, “Hãy ăn năn thống hối vì nước trời đã gần đến.” Như chúng ta đã biết, ngôn từ “Ăn năn thống hối” được dịch từ động từ Hy Lạp “Metanoia” mang nhiều ý nghĩa về sự thay đổi nhận thức; chẳng hạn, tẩy não, có nhãn quan vượt khỏi suy luận bình thường, suy nghĩ khác thường, đổi hướng suy tư, suy nghĩ nghịch lại, thay đổi não trạng, tự kiểm, nghiệm chứng, hồi tưởng, thống hối, ăn năn, v.v… Ngôn từ, “Đã gần đến””nơi bản dịch tiếng Mỹ đều được viết là “At hand”” mang nghĩa sẵn có, hoặc ngay nơi tầm tay, hay ở tại, đang hiện diện. Như vậy nếu để ý, câu nói “Hãy ăn năn thống hối vì nước trời đã gần đến” có nghĩa, “Hãy tự nghiệm vì nước trời hiện hữu nơi mọi người, hoặc nói cách khác, hãy nghiệm chứng vì nước trời ở nơi chúng ta.” Lời rao giảng của Gioan Tiền Hô cũng chính là lời rao giảng của Đức Giêsu, “Thời buổi đã mãn, Nước Trời đã gần bên, hãy sám hối và tin vào Tin Mừng” (Mc. 1:15). Xét thế, lời rao giảng của Đức Giêsu và của Gioan Tiền Hô đều khuyến khích con người tự suy nghiệm để nhận thức thực thể Thiên Chúa ở cùng chúng ta.

Điều kiện để suy nghiệm được Phúc Âm nhắc nhở qua sự lặp lại lời tiên tri Isaia, “Hãy dọn đường Chúa, hãy sửa đường Chúa cho ngay thẳng.” Bản dịch tiếng Việt mang đầy tính chất mù mờ khi dùng ngôn từ “Đường Chúa.” Phỏng đường Chúa có nghĩa con đường cho Chúa đi hay con đường của Chúa? Tuy nhiên nếu đặt vấn đề, đã là đường của Chúa thì ai có thể sửa và như thế đâu cần sửa. Thế nên, hãy dọn đường Chúa, hãy sửa đường Chúa mang ý nghĩa hãy chuẩn bị con đường cho Chúa đi, hãy sửa sang con đường cho Chúa đến. Nơi Phúc Âm Gioan được viết, “Thiên Chúa là thần khí, và những kẻ thờ phượng Người phải thờ phượng trong thần khí và sự thật” (Gioan. 4:24). Thần khí hay tâm trí hoặc linh hồn cũng chỉ là thành phần vô hình vô ảnh đang phối hợp, hoạt động, điều hành và sử dụng thân xác chúng ta. Hoạt động của thần khí là những suy tư, ước muốn, ý định, ý nghĩ của mỗi người. Suy như vậy, dọn đường cho Chúa, sửa sang đường Chúa có nghĩa đặt vấn đề, chỉnh đốn suy tư, tự tìm hiểu, suy nghiệm.

Điều kiện ắt có và đủ cho sự sửa sang, chỉnh đốn tâm hồn hay suy tư là sự nhận biết chính mình, tự suy nghĩ về những ước muốn, ý định, ý nghĩ, tham vọng đã tạo nên thái độ, lối sống, cách ăn ở, cách đối xử nói chung; đó là tự nhận thức lòng mình như thế nào. Dĩ nhiên, không ai trong chúng ta có thể trở nên bất cứ gì và tất cả những gì chúng ta muốn trở nên hoặc tỏ ra mình thế nọ thế kia đều phù phiếm, giả dối. Chúng ta chỉ có thể phát triển những gì chúng ta đã sẵn có nơi mình thường được gọi là tính chất hoặc bản năng. Một khi đã nhận thực được tâm tính cũng như bản chất con người của mình thế nào, chúng ta mới có thể quyết tâm và thực hiện những phương cách giảm bớt những gì phương hại cho mình, và phát triển những đặc tính tốt lành cũng như khả năng nơi mình.

Không dám nhìn lại chính mình, không dám nhận thức thực thể con người mình thế nào, dẫu cố gắng trở nên bất cứ gì chăng nữa chắc chắn bị thất bại, và đồng thời tạo nên tự ty mặc cảm, tạo nên nỗi khinh khi chính mình. Dĩ nhiên, kết quả của tự ty mặc cảm là lòng ghen tương, chỉ trích, luôn luôn có khuynh hướng cố tìm hoặc bẻ quặt bẻ quẹo hay có nhận định sai lầm về người khác hầu có mối an tâm giả tạo rằng mình tốt lành hơn người khác. Thực ra, tất cả những gì chúng ta nhận biết chỉ là phóng ảnh của tâm thức, phóng ảnh chính tâm hồn của mình. Những sự nhận biết về giá trị hoặc nhận định về người khác chẳng khác gì hình ảnh của mình khi đứng trước một chiếc gương. Tâm tính, lòng ruột mình ra sao tất nhiên sẽ nhận biết người khác theo quan điểm như thế, do đó thấy họ như vậy. Kẻ nào có tính hay dối trá sẽ nghĩ rằng mọi người đều dối trá. Ai có tham vọng điều gì tất nhiên cho rằng người khác cũng ham muốn như vậy. Có câu nói, “Chỉ kẻ trộm mới có suy nghĩ giống kẻ trộm.”

Tóm lại, Lời Chúa qua Phúc Âm khuyến khích chúng ta hãy tự nhận biết chính mình. Hãy bình tâm nghĩ lại xem mình là con người thế nào! Mình thực sự ham muốn điều gì! Những điều gì tốt lành nơi mình! Những cá tính nào chính mình không chấp nhận! Tại sao mình mơ ước điều này, không muốn làm điều kia! Mình có cảm thấy hài lòng về hình dáng và thân xác của mình không!

Nếu ai đã dám đối diện với lòng để nhận thực con người của mình ra sao, chắc chắn sẽ cảm thấy vô cùng xấu hổ vì cảm nghĩ không ai tệ hại hơn mình. Đây là bước đầu của lòng sám hối;…cho tới khi nhận thực rằng tất cả những cá tính xấu tốt, hòa hợp lẫn lộn và chúng phải như thế mới tổng hợp được con người như chính mình, chúng ta mới có thể mở rộng tâm hồn để chấp nhận chính mình, và từ đó mới có thể cảm thông cũng như chấp nhận người khác, đồng thời phát triển những điều tốt lành, và giảm bớt những gì không nên. Dọn đường Chúa, sửa đường Chúa cho ngay thẳng khởi đầu từ sự nhận biết con người mình thế nào. Nước Trời chính là Thiên Chúa ngự trị nơi mình, gần kề nhất, thân thiết nhất, nhưng cũng xa muôn trùng, và đã biết bao người tiêu phí cả cuộc đời mà vẫn không nhận biết chính họ thế nào, và đã ra đi với nỗi thất vọng vong thân. Amen.

Ngày 8 tháng 12