NHỮNG NGƯỜI NHÌN THẤY anh ta đều sững lặng. Trên phố Nhà thờ. Phố Liberty. Phố Cortlandt. Phố West. Phố Fulton. Phố Vesey. Một sự im lặng tuyệt đối, uy nghiêm và tuyệt đẹp. Lúc ban đầu một số người nghĩ họ bị lóa, hẳn là ảo giác, hẳn là tại thời tiết. Những người khác lại coi đó là một trò khôi hài hoàn hảo ở thành phố này, bèn đứng lại chỉ trỏ lên trời. Cho đến khi mọi người tụ tập lại, chụm đầu, rồi gật gù, khẳng định. Cho đến khi tất cả cùng nhìn chằm chằm lên trên mà chưa thấy gì xảy ra, như đang chờ đoạn kết trò khôi hài của Lenny Bruce^[1]. Nhưng càng nhìn lâu họ càng thêm chắc chắn. Anh ta đứng ở rìa tòa nhà, thân hình tối sẫm tương phản trên nền xám của buổi sáng. Một thợ lau chùi cửa sổ chăng. Hay công nhân xây dựng. Hay nghệ sĩ nhào lộn?

Trên đó, ở độ cao của tòa nhà 110 tầng, hoàn toàn bất động, như một thứ đồ chơi sẫm màu trên nền trời đầy mây. Chỉ có thể nhìn thấy anh ta từ những vị trí nhất định nên những người hiếu kỳ đã phải dừng lại ở các góc phố, tìm khe trống giữa các tòa nhà hay len lách ra khỏi những chỗ khuất bóng râm. Như vậy mới có được tầm nhìn thông suốt không bị chắn bởi những mái đua, miệng máng xối, lan can hay vòm mái chìa ra. Chẳng ai lý giải được do đâu mà sợi dây dưới chân anh ta lại căng được giữa hai tòa tháp. Chính người đàn ông trên kia đã giữ chân họ ở đó, cổ nghển lên, giằng xé giữa kết cục bi thảm có thể đến với kẻ phía trên kia và sự thất vọng trước cảnh tầm thường.

Người xem rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan: họ không muốn phải chờ đợi mà chẳng thấy được gì ngoài gã ngốc vô danh nào đó tự dưng bò lên nóc của tòa tháp, nhưng họ cũng sợ sẽ bỏ lỡ khoảnh khắc quan trọng, chẳng hạn khi anh ta trượt ngã, hay bị bắt, hay lao đầu xuống, tay xoải rộng.

Mặc những kẻ hiếu kỳ, thành phố vẫn miệt mài với những âm thanh ồn ào hàng ngày của nó. Tiếng còi xe hơi. Những chiếc xe tải chở rác. Còi hiệu chuyến phà. Âm thanh xô bồ từ xe điện ngầm. Chiếc xe buýt tuyến M22 cặp vào lề đường, xì xì thở hắt ra đám hành khách ngay chỗ vỉa hè có lỗ thủng. Một tờ giấy bọc sôcôla bị gió cuốn tấp vào cột nước chữa cháy. Tiếng cửa xe taxi đóng sầm. Những mảnh rác lẫn lộn trong những góc hẻm tối tăm. Tiếng giày dép sải bước trên vỉa hè. Âm thanh những chiếc cặp da cọ vào quần. Tiếng đầu mũi ô gõ lên vỉa hè lộp cộp. Những cánh cửa quay đẩy những mẩu đối thoại dở dang ra ngoài đường phố.

Nhưng những người hiếu kỳ kia hẳn đã quá quen với tất cả những âm thanh đó nên họ chẳng mấy để ý. Thậm chí khi bực mình chửi rủa họ cũng giữ ý hạ giọng.

Họ tụ tập thành những nhóm nhỏ cạnh đèn giao thông ở góc phố Nhà thờ và phố Dey hay dưới mái hiên tiệm cắt tóc chú Sam, trước cửa tiệm băng đĩa Charlie, một đám đông nhỏ chật cứng đàn ông lẫn đàn bà dựa vào hàng rào nhà thờ St. Paul, chen lấn chiếm chỗ ở các cửa sổ của tòa nhà Woolworth. Luật sư. Người trực thang máy. Bác sĩ. Nhân viên vệ sinh. Đầu bếp tập sự. Dân áp-phe kim cương. Người bán cá. Những cô gái điếm trong bộ đồ jean nhàu nhĩ. Tất cả bọn họ như tin tưởng điều mình thấy hơn bởi sự có mặt của những người khác. Người tốc ký lời khai tại tòa. Thương nhân. Mấy cậu nhóc giao hàng. Những người đeo bảng quảng cáo thuê to kếch. Cánh cờ bạc bịp. Nào sở Điện nào Công ty viễn thông nào phố Wall. Một người thợ khóa ló ra từ chiếc xe tải đậu ở góc phố DeyBroadway. Một tay đưa thư bằng xe đạp uể oải dựa cột đèn trên phố West. Thêm gã sâu rượu đang mò ra ngoài tìm cữ rượu sớm.

Họ thoáng thấy anh ta trên chuyến phà từ đảo Staten. Từ các kho đóng gói thịt ở Khu Tây. Từ những tòa nhà cao tầng mới mọc lên trong công viên Battery. Từ những xe đẩy bán đồ ăn sáng ở Broadway. Từ quảng trường ở bên dưới. Từ chính hai tòa tháp.

Chắn chắn vẫn có những người không để ý đến sự ồn ào đó, họ không muốn bị quấy rầy. Đã 7 giờ 47 phút sáng và họ chỉ chăm chăm nghĩ phải nhanh chóng đến ngồi vào bàn giấy với bút mực và điện thoại. Họ từ trạm tàu điện ngầm, từ những chiếc limousine xa xỉ hay vừa xuống xe buýt, vội vã băng qua đường, không buồn quan tâm tới những chuyện khác. Lại thêm một ngày nữa, thêm một nỗi buồn lo. Nhưng khi đi qua vài đám người ồn ào bình luận, họ sẽ bắt đầu chậm lại. Vài người cùng dừng bước, nhún vai, thờ ơ quay đi, đến góc phố kế tiếp, lại va phải đám người hiếu kỳ, thế là họ lùi lại, nhón chân nhìn qua đầu đám đông mà kêu lên: “Trời đất ơi, chuyện gì thế này” hay “Lạy Chúa tôi”.

Anh chàng ở trên kia vẫn giữ nguyên tư thế, còn những đồn đoán xoay quanh anh ta thì cứ liên tục thay đổi. Anh ta đang đứng bên ngoài rào chắn an toàn của đài quan sát trên tòa tháp phía nam, ở vị trí đó có thể nhảy xuống bất cứ lúc nào.

Phía dưới anh ta, một cánh bồ câu đơn lẻ sà xuống từ tầng thượng của tòa nhà Văn phòng Liên bang, như báo trước một cú lao mình tương tự. Sự di chuyển này hút theo ánh nhìn của một vài người xem, họ dõi theo cái vỗ cánh của chú chim màu xám đối nghịch với dáng đứng bất động nhỏ bé của người đàn ông. Chú chim bay vụt từ mái hiên này sang mái hiên khác, và đó cũng là lúc những người đứng dưới nhận ra họ có kha khá bạn cùng xem từ cửa sổ các văn phòng, những tấm kính cửa đều nâng lên và rèm kéo rộng. Chỉ thấy được khuỷu tay hay đầu mút ống tay áo sơ-mi, băng nịt tay áo, rồi sau lại thêm một cái đầu, rồi một đôi bàn tay nom kỳ dị thò ra nâng kính cửa sổ lên cao hơn nữa. Từ cửa sổ của các tòa nhà chọc trời kế bên bắt đầu ló ra nhiều bóng người - đàn ông mặc áo sơ mi, đàn bà mặc áo cánh màu sáng, bóng họ chập chờn phản chiếu trên kính như những bóng ma trong nhà cười.

Cao hơn nữa, một chiếc trực thăng khí tượng thực hiện cú lượn chúi đầu trên dòng sông Hudson - nhún chào một ngày hè hứa hẹn sẽ nhiều mây và mát mẻ - tiếng cánh quạt quay nhịp phành phạch trên những mái nhà kho phía tây. Chiếc trực thăng hơi nghiêng sang bên trên đà bốc lên, ô cửa nhỏ bên hông mở ra như thể cỗ máy muốn hớp thêm không khí. Rồi một ống kính xuất hiện ngay ô cửa sổ đang mở. Ánh đèn flash lóe lên. Sau đó chiếc trực thăng khéo léo lấy lại độ cao rồi đảo một vòng rộng khắp khu vực.

Nhóm cảnh sát trên quốc lộ phía tây bật đèn xoay loang loáng trên nóc xe, nhanh chóng rẽ ngoặt xuống lối dẫn khỏi đường cao tốc, khiến cho buổi sáng càng trở nên sôi sục.

Nguồn xung lượng mới được nạp thêm vào bầu không khí của người xem, tiếng còi hụ chính thức xác nhận đã thành to chuyện. Những tiếng bàn tán rộ lên không ngớt, sự dè dặt không còn nữa, chút bình tĩnh cũng đã cạn, đám đông bắt đầu quay sang nhau mà đồn đoán: liệu anh ta có nhảy xuống không, hay là sẩy chân ngã, hay là định nhón chân đi dọc gờ tường, hay anh ta là nhân viên ở đó, anh ta làm vụ này một mình chăng, hay chỉ là trò thu hút đám đông nhỉ, quần áo gì nhìn như đồng phục ấy, ai có ống nhòm không vậy? Những người hoàn toàn xa lạ chen vai thích cánh. Những câu chửi thề lan ra giữa họ, đã bắt đầu có những lời thầm thì về vụ trộm không thành, rằng anh ta là tay trộm đêm, rằng hẳn tay ấy đã có con tin trong tay rồi, rằng anh ta là người A-rập hay người Do Thái hay người Hy Lạp, là lính thuộc quân đội Cộng hòa Ireland, hay thực ra chỉ là tay diễn trò mạo hiểm hòng quảng cáo món gì đó, một trò lừa mị công chúng của mấy tập đoàn lớn, đại loại Hãy uống Côca nhiều hơn, ăn đồ rán Fritos nữa đi, hút thuốc Parliaments nào, xịt thuốc sát trùng Lysol nữa đi, yêu Chúa nhiều vào nhé. Hay anh ta là một kẻ chống đối đang chuẩn bị treo khẩu hiệu nhỉ, anh ta sẽ thả nó từ mép tường của tòa nhà, để nó đung đưa trong gió, giống như mảnh quần áo khổng lồ trên bầu trời - NIXON CÚT XÉO! CHÚ SAM, HÃY NHỚ LẤY VIỆT NAM! ĐỘC LẬP CHO ĐÔNG DƯƠNG! Lại có người đoán có lẽ anh ta chơi dù lượn, thế là tất cả những người còn lại thì cười to. Ai cũng lấy làm khó hiểu về sợi dây dưới chân anh ta, và những lời đồn đoán lại râm ran, những âm thanh chửi rủa pha lẫn tiếng xì xào, mỗi lúc một tăng lên theo tiếng còi báo động dội vào tim thình thịch. Chiếc trực thăng đã tìm thấy vị trí đắc địa gần mé tây của các tòa tháp, trong khi ở bên dưới cảnh sát đang chạy hết tốc lực qua sảnh tầng lát đá cẩm thạch của trung tâm Thương mại Thế giới, cánh cảnh sát mặc thường phục xẹt nhanh phù hiệu cảnh sát từ dưới áo sơ-mi, xe chữa cháy tập trung trước trung tâm thương mại, đèn xanh đỏ lóe lòe trên những tấm kính, thêm một xe cứu hộ với cần cẩu có gầu nâng tiến đến, bánh xe to tướng của nó nảy qua gờ nắp cống, ai đó bật cười to khi thấy người lái xe vừa nhìn lên vừa quay tay cần, như thể cái gầu nâng đó có thể vươn tới tận trên kia, cánh nhân viên an ninh quát tháo vào bộ đàm. Buổi sáng tháng tám hôm ấy nghẽn lại trong tò mò, những người hiếu kỳ đứng chôn chân tại chỗ, không chịu di dịch đi đâu dù chỉ một giây, những giọng nói ngày càng chói lói, nghe ra được đủ loại khẩu âm nhốn nháo, cho tới khi một người đàn ông quá khích từ công ty bảo hiểm Home Title trên phố Nhà thờ nâng khung kính cửa sổ văn phòng của anh ta lên, tì khuỷu tay lên ngưỡng cửa, hít một hơi thật sâu, nghiêng đầu ra ngoài mà cố gào lên để giọng nói vang xa: Nhảy mẹ nó đi, thằng kia!

Không khí thoáng ắng đi trước khi tiếng cười bật lên, đúng một giây rồi lại chìm nghỉm giữa đám người xem, thoáng kính nể dành cho cái câu rất quấy ấy của người đàn ông, bởi lẽ nhiều người cũng nghĩ thầm hệt như thế dù không công khai nói ra - Nhảy đi, vì Chúa! Nhảy đi chứ! - rồi người ta xả ra một tràng bàn tán, gọi và đáp, chảy rì rầm suốt từ bậu các cửa sổ xuống đến vỉa hè, chảy dọc những rãnh nứt trên lề đường xuống tận góc phố Fulton, xuôi xuống khối nhà dọc đường Broadway, chạy ngoằn nghoèo đến phố John, ngoặt lên phố Nassau, và cứ thế tiếp tục, một dãy hiệu ứng đô-mi-nô tiếng cười, nhưng trong đó có sự dè dặt, có cả sự mong đợi, và có cả nỗi kinh sợ. Rất nhiều người xem rùng mình nhận ra rằng dù họ có nói gì chăng nữa, thật ra họ rất muốn chứng kiến một cú nhảy thật sự, muốn xem một ai đó bị ngã xuống từ độ cao như vậy, biến mất khỏi tầm nhìn, vụt qua họ rồi đập xuống nền đất, cảnh ấy sẽ mang đến cho ngày thứ Tư một nguồn năng lượng, một ý nghĩa, rằng tất cả những gì họ cần để trở thành một gia đình chỉ là một phần nghìn giây sơ sẩy, trong khi những người khác - những người muốn anh ta ở nguyên đó, dính lấy sợi dây, ở đó thôi chứ đừng xa hơn - cảm thấy kinh tởm những lời gào thét ấy: họ muốn người đàn ông an toàn quay trở vào trong vòng tay của cảnh sát chứ không phải bầu trời.

Bây giờ thì họ huyên náo.

Sôi sục.

Chiến tuyến đã vạch rõ.

Nhảy đi, mẹ kiếp!

Đừng nhảy!

Phía trên kia đã xuất hiện một cử động. Trong bộ trang phục sẫm màu, từng cái co tay nhấc chân của anh đều thấy rõ. Anh ta hơi gập người, cúi xuống, như thể đang kiểm tra lại đôi giày, thân ảnh của anh ta giống một vệt chì đã bị xóa gần hết. Tư thế như thợ lặn sắp nhảy chúi xuống nước. Rồi họ nhìn thấy cảnh ấy. Những người xem đứng nguyên, im lặng. Thậm chí những người vừa nãy muốn xem anh ta ngã giờ cũng im bặt. Họ lùi lại mà rên lên kinh ngạc.

Một thân người đang bơi ra giữa không trung. Anh ta đã rơi. Thôi thế là hết. Một vài người cầu nguyện. Nhắm mắt lại. Chờ đợi một cú đập mạnh. Cơ thể anh ta xoay lượn và bị quất ném bởi gió.

Sau đó một tiếng thét vang lên giữa đám người xem, một giọng phụ nữ: Chúa ơi, lạy Chúa, đó là cái áo, đó chỉ là cái áo thôi.

Nó đang rơi xuống, rơi xuống, rơi xuống, đúng thật, một cái áo thun dài tay phơ phất, và rồi những cặp mắt đã thôi không còn nhìn cái áo trong không trung, bởi vì trên cao kia người đàn ông đã đứng thẳng trở lại, một sự im lặng mới bao trùm những người cảnh sát phía trên tháp lẫn đám đông phía dưới, cơn kích động tràn qua họ bởi người đàn ông đã đứng thẳng lên, tay cầm một thanh dài và mỏng, đưa đẩy nhẹ, lượng sức nặng của nó, thử nâng nó giữa không trung, một thanh dài màu đen, dẻo đến nỗi hai đầu mút trông như đung đưa, và mắt anh ta nhìn chằm chằm về tòa tháp phía xa, vẫn còn được bọc trong giàn giáo, giống như con thú bị thương chờ người đi săn tiến đến. Đến bây giờ mọi người đã hiểu ý nghĩa của sợi dây dưới chân anh ta, và dù nó có nghĩa gì khác đi chăng nữa họ cũng không thể bỏ đi lúc này, không café buổi sáng, không thuốc lá trong phòng hội thảo, không thờ ơ lê bước trên thảm; sự chờ đợi như có ma lực, họ quan sát anh ta nhấc một chân đi giày mềm màu sẫm, như sắp sửa dấn mình vào vùng nước xám ấm áp.

Những người xem bên dưới cùng hít sâu một hơi. Không khí đột nhiên ngập tràn thông cảm. Người đàn ông phía trên là một thông điệp mà họ chừng như đã biết, mặc dù trước đây chưa từng nghe qua.

Anh ta bắt đầu đi.