TIỂU SỬ SƠ LƯỢC

của ĐẠI VĂN HÀO DOSTOÏEVSKI

(căn cứ theo tài liệu của Pierre Pascal, giáo sư văn chương Nga tại Đại Học đường Sorbonne.)

.

1821—30 Tháng Mười: Théodore Dostoïevski chào đời tại Moscou. Cha ông là y sĩ phục vụ tại Bệnh Viện Marie ở Moscou và mẹ ông xuất thân từ một gia đình tiểu thương. Dostoïevski là con thứ hai. Ông có một người anh (Michel) và năm người em.

1832—Tháng Tư: Mẹ ông đem các con về ở tỉnh Toula, nơi đây gia đình ông đã mua được hai làng.

1833 —1837: Dostoïevski và người anh trọ học tại Moscou.

1837 —29 Tháng Giêng: Văn hào Pouchkine chết trong một cuộc đấu kiếm. Dostoïevski vốn là độc giả trung kiên của Pouchkine đã bị xúc động mãnh liệt.

27 Tháng Ba: Mẹ Dostoïevski từ trần.

Tháng Năm: Dostoïevski và người anh trọ học tại kinh đô Saint Pétersbourg để chuẩn bị thi vào Trường Công Binh.

1 Tháng Bảy: Cha Dostoïevski hưu trí về ngụ tại tỉnh Toula.

1838— 1840: Dostoïevski theo học tại Trường Công Binh. Trong thời gian này, ông say sưa đọc Hoffmann, Balzac, Shakespeare, Goethe, Hugo, Schiller, Homère và các kịch tác gia cổ điển Pháp...

1839 — 3 Tháng Sáu: Cha Dostoïevski bị các nông nô của ông ám sát.

1840 —29 Tháng Mười Một: Dostoïevski tốt nghiệp hạ sĩ quan.

1842 —11 Tháng Tám: Dostoïevski được vinh thăng Thiếu Úy.

1843 — Dostoïevski làm việc ở sở họa hình của Bộ Chỉ Huy Công Binh. Đời sống vật chất túng hụt. Ông phiên dịch Eugénie Grandet của Balzac.

1844 — Ông phiên dịch La Dernière Aldini của George Sand.

19 Tháng Mười: Giải ngũ với cẩp bực Trung Úy. Bắt đầu viết Les Pauvres Gens.

1845 — Tháng Ba: Viết lạl lần thứ hai Les Pauvres Gens.

Tháng Tư: Viết lại lần thứ ba.

Tháng Năm: Dostoïevski đọc bản thảo cho văn hữu Grigorovitch nghe. Thi sĩ Nékrassov chuyển bản thảo đến cho phê bình gia Biélinski. Ngay ngày hôm sau, Biélinski tiếp Dostoïevski một cách nồng hậu.

Mùa Thu: Dostoïevski viết Le Double. Ông gặp văn hào Tourguenev tại nhà Biélinski. Hoàn thành Le Roman en neuf lettres, Si tinh bà Panaev.

1846 —15 Tháng giêng: Les Pauvres Gens được đăng tải trên tạp chí Le Recueil de Pétersbourg.

1 Tháng Hai: Le Double xuất hiện trên tạp chí Les Annales de la Patrie.

Tháng Mười: Tạp chí Les Annales đăng tác phẩm Monsieur Prokhartchine.

1847 —Tháng Giêng: Le Roman en neuf lettres đăng trên tạp chí Le Contemporain.

Ông tiếp tục viết truyện và giữ những mục thường xuyên cho vài tạp chí văn học.

1848 — Tháng Hai: Xuất bản Un coeur faible và Polzounkov.

Tháng Tư: Xuất bản Récits d'un homme averti.

28 Tháng Năm: Biélinski qua đời.

Tháng Mười: Dostoïevski tham gia những tổ chức cách mạng có khuynh hướng xã hội kiểu Fourier.

Tháng Mười Một, Mười Hai: Xuất bản Les Nuits Blanches và Le Mari Jaloux.

1849 —Tháng Tư: Ông diễn thuyết yêu cầu Nga Hoàng bãi bỏ kiểm duyệt báo chí, bãi bỏ chế độ nông nô và cải tổ tư pháp.

23 Tháng Tư: Dostoïevski bị bắt.

16 Tháng Mười Một: Dostoïevski bị kêu án tử hình. Nhưng ba ngày sau, bản án được giảm xuống còn bốn năm tù khổ sai và phải sung làm lính trơn trong một cơ ngũ.

24 Tháng Chạp: Dostoïevski bị đày về trại giam ở Tobolsk thuộc Tây Bá Lợi Á.

1850 — 1854: Dostoïevski sung vào một đội lao công đặt thuộc quyền xử dụng của Công Binh. Năm 1850, ông bị động kinh lần thứ nhất. Nằm bệnh viện một thời gian.

1854— 22 Tháng Hai: Dostoïevski mãn hạn tù và thuyên chuyển về một Tiểu Đoàn biên trấn ở Semipalatinsk.

1 Tháng Năm: Ông sáng tác và gởi theo hệ thống quân giai một thi phẩm ái quốc.

1855 — Dostoïevski si tình một người đàn bà có chồng, nàng Marie Dmitrievna.

18 Tháng Hai: Hoàng Đế Nicolas Đệ Nhất băng hà. Alexandre Đệ Nhị kế vị.

Tháng Năm: Gia đình nàng Marie Dmitrievna di chuyển về Kouznetsk.

4 Tháng Chín: Chồng nàng Marie chết.

20 Tháng Mười Một: Nhờ một thi phẩm thứ hai, Dostoïevski được vinh thăng hạ sĩ quan.

1856— Tháng Hai: Dostoïevski được một vài người quen biết quyền thế vận động xin phóng thích.

19 Tháng Năm: Dostoïevski lại sáng tác một thi phẩm ái quốc nữa và chuyển theo hệ thống quân giai. Kết quả, ông được vinh thăng Thượng Sĩ.

24 Tháng Mười Một: Góa phụ Marie Dmitrievna ưng thuận lấy Dostoïevski.

1857 —6 Tháng Hai: Dostoïevski thành hôn cùng Marie Dmitrievna.

1858 — Dostoïevski xin giải ngũ vì lý do sức khỏe.

1859 — Tháng Tư: Dostoïevski xuất ngũ với cấp bực Thiếu Úy. Ông không được phép cư ngụ tại các kinh đô. Ông chọn tỉnh Tver.

2 Tháng Bảy: Ông rời bỏ Semipalatinsk để đi Tver.

Cuối Tháng Chạp: Ông về ngụ tại Saint Pétersbourg.

1860 — Xuất bản tuyển tập thứ nhất những Tác Phẩ của Dostoïevski.

14 Tháng Tư: Dostoïevski thủ một vai kịch trong đêm kịch do Hội Nhà Văn tổ chức.

Tháng Chín: Dostoïevski cùng người anh Michel sửa soạn xuất bản tạp chí Le Temps.

1 Tháng Chín: Récits de la Maison des Morts được đăng tải trên một tuần san.

1861 — Tháng Giêng: Đăng Humiliés et Offensés (hoàn tất vào tháng Bảy) trên tạp chí Le Temps.

19 Tháng Hai : Ký tên vào bản Tuyên Ngôn đòi bải bỏ chế độ nông nô.

Suốt năm, Dostoïevski viết phần lớn những bài đăng trong tạp chí Le Temps và giữ chức vụ Thư ký Tòa soạn. Ông giao du với văn giới.

1862 — Tháng Giêng: Đăng phần thứ hai của La Maison des Morts trong Le Temps.

16 Tháng Năm: Rối loạn chính trị tại Saint Pétersbourg.

7 Tháng Sáu: Dostoïevski xuất ngoại: Paris, Londres, Cologne, Thụy Sĩ và Ý.

1863 — 24 Tháng Năm: Le Temps bị đình bản vì một bài báo về vấn đề Ba Lan.

11 Tháng Tám: Dostoïevski đến Paris, nơi đây ông gặp nàng Souslova (đã quen nhau từ 1861) Hai người cùng du lịch với nhau.

Tháng Tám — Tháng Chín: Tại Baden-Baden (Đức), Dostoïevski đánh bạc thua liên miên. Đến thăm Tourguenev.

Tháng Mười: Sang Ý. Túng tiền. Souslova trở lại Paris.

Cuối Tháng Mười: Dostoïevski trở về Nga.

1864 — Tháng Ba: Người anh xuất bản nguyệt san L'Époque. Dostoïevski cho đăng phần đầu của Sous-sol.

15 Tháng Tư: Nàng Marie Dmitrievna chết vì bệnh suyển tại Moscou.

10 Tháng Bảy : Michel chết. Dostoïevski lãnh trả nợ cho anh và cưu mang gia đình anh.

1865 — Tháng Tư: Dostoïevski cầu hôn nàng Anne Korvin-Kroukovski nhưng bị từ chối.

Tháng Sáu: Tờ L'Époque đình bản vì hết vốn. Dostoïevski sắp bị sai áp. Ông bán bản quyền toàn thể tác phẩm cho nhà xuất bản với giá 3000 đồng rouble. Ông xuất ngoại.

Tháng Bảy: Ông thua bạc ở Wiesbaden, phải đến xin tiền Tourgucnev và Souslova.

Cuối Tháng Chín: Dostoïevski đề nghị với ông chủ nhiệm báo Le Messager Russe, tác phẩm Crime et Châtiment, để nhận trước một món tiền.

15 Tháng Mười: ông trở về Pétersbourg. Những cơn động kinh liên tiếp.

Tháng Mười Một: Gặp lại nàng Souslova.

1886 — Tháng Giêng: Tờ Le Messager Russe khởi đăng Crime et Châtiment (kết thúc vào Tháng Chạp).

4 Tháng Tư: Karakozov mưu sát Nga Hoàng.

4 Tháng Mười: Dostoïevski đọc cho nữ tốc ký viên Anne Grigorievna Snitkine chép quyển Le Joueur mà theo hợp đồng, ông phải giao cho nhà xuất bản ngày 30 Tháng Mười.

1867 — Dostoïevski thành hôn cùng Anne Snitkine.

14 Tháng Tư: Hai vợ chồng xuất ngoại: Dresde, Hambourg, Bade, Bâle, Genève. Tại Bade, Dostoïevski lại thua bạc và cãi cọ với Tourguenev.

Tháng Chín: Khởi công L’Idiot.

1868 — Tháng Giêng: L’Idiot xuất hiện trên tờ Le Messager Russe (Kết thúc vào Tháng Chạp).

22 Tháng Hai: Hạ sanh một đứa con gái, Sophie (chết ngày 12 Tháng Năm).

Tháng Mười Một đến Tháng Bảy 1869: Cư ngụ tại Florence.(Ý)

Tháng Chạp: Dostoïevski suy nghĩ về một cuốn tiểu thuyết lớn tựa đề L’ Athéisme.

1869— Tháng Bảy đến Tháng Bảy 1871: Cư ngụ tại Dresde.

14 Tháng Chín: Hạ sanh đứa con gái thứ hai, Lioubov

1870 — Tháng Giêng: Tạp chí L’Aurore khởi đăng L’Éternel Mari.

1871 — Tháng Giêng: Tờ Le Messager Russe khởi đăng Les Démons.

Tháng Tư: Dostoïevski lại thua tài xỉu ở Wiesbaden. Ông không còn đánh bạc nữa.

8 Tháng Bảy: Trở về Saint Pétersbourg sau bốn năm vắng mặt.

16 Tháng Bảy: Hạ sanh đứa con trai, Théodore.

1872 — 20 Tháng Chạp: Dostoïevski giữ chức vụ Chủ bút cho tờ Le Citoyen.

1873 —Tháng Hai: Xuất bản Les Démons.

1874 — Tháng Tư: Ông rời bỏ tờ Le Citoyen sau khi bị phạt giam vì một bài báo, Ông lại xuất ngoại: Ems, Genève.

Mùa Đông: Khởi viết L'Adolescent và cho đăng trong tạp chí Les Annale; de la Patrie của thi sĩ Nékrassov.

1875 — 10 Tháng Tám. Hạ sanh đứa con thứ tư, Alexis.

Giữa Tháng Tám: Trở về Pétersbourg. Hoạt động báo chí.

1876 — Tháng Bảy — Tháng Tám: Sang Ems.

1877 — Mùa Xuân: Dostoïevski mua một biệt thự tại Staraia Roussa.

2 Tháng Chạp: Được bầu làm hội viên liên lạc của Hàn Lâm Viện.

27 Tháng Chạp: Nékrassov chết. Dostoïevski đọc điếu văn nơi mộ phần của Nékrassov, ca ngợi Nékrassov là thi sĩ của nỗi khổ đau của đám đông.

1878 — Đứa con thứ tư, Alexis, chết vì chứng động kinh

1879 — Tháng Giêng đến Tháng Chạp: Tờ Le Messager Russe đăng Les Frères Karamazov.

1880 — Tháng Năm: Đến Moscou. Tại đây, ông đọc một bài diễn văn quan trọng về văn hào Pouchkine.

1881 — 25 Tháng Giêng: Ông giao cho nhà in bản thảo Journal d'un Écrivain.

28 Tháng Giêng: Dostoïevski mửa máu và tạ thế hồi 8 giờ rưỡi tại Saint Pétersbourg. Thi hài ông được chuyển về Laure de Saint Alexandre Nevski, và mai táng bên cạnh thi sĩ Joukovski. Một đám đông vĩ đại với những đoàn hợp ca thanh niên đã đưa tiễn Dostoïevski đến nơi an nghỉ đời đời.