Năm sáu tuổi, Lãng bắt đầu đi chăn bò thuê cho nhà giàu trong làng để tự kiếm sống. Gia đình - cái nôi đầu tiên của cuộc đời - nơi bấu víu trước hết và cũng là sau cùng của một con người đã hắt hủi nó. Mà cũng tại ông trời đấy. Ông trời sinh ra nó phải lúc âm - dương không được điều hòa cho lắm. Nghĩa là thiên - địa - nhân chưa hợp nhất mà thằng bé cục mịch kia lại nôn nóng chui tọt ra giữa cuộc đời nằm cưởi sằng sặc. “Một thằng cu dị dạng!” - người đàn ông - bố nó - thảng thốt. Ừ, - ngay lúc mới sinh ra mà cái thân hình nhỏ bé như con mèo cái bị vặt lông nằm còng queo, tay chân ngắn cũn cỡn, khuôn mặt méo xẹo ấy đã cất lên tiếng cười sằng sặc như trêu ngươi cuộc đời. Người ta bảo, thế là đoản thọ. Thì hãy cứ đợi xem...

Nhà Lãng “còi” có ba anh em thì hắn bị phân biệt đối xử nhất. Khổ nỗi, phàm ai đã được thì trời lại cho thêm còn ai đã mất thì đến cái ít ỏi nhất trời cũng lấy đi. Hai người anh của nó bảo: “Nhà này ai cũng sáng sủa, chỉ mày là tối tăm...”, “Mày đâu phải là anh em với tụi tao”!. Ông bố thì bực mình vì cái sự còi cọc, vụng về của nó. Mở miệng ra là như tạt nước sôi vào mặt nó. Chỉ có mẹ nó, người mẹ tội nghiệp bị hoài nghi là có dan díu với ai đó mới sinh ra “của ấy”. Bà hay khóc, mỗi lần khóc bà cứ trách khúc ruột kém hoàn hảo của mình: “Con ơi, giá như không có con thì mẹ ba đỡ khổ...”. Trong nhà ruột thịt còn thế, huống hồ người dưng nước lã. Buổi sáng hễ có ai trong làng - nhất là đàn bà đi buôn, ra đường lỡ gặp nó lả họ suỵt một tiếng dài thườn thượt rồi quay về... “Thả bước ra ngõ lại rủi gặp con bò cái còn đỡ xui xẻo hơn cái thằng hãm tài ấy” - đám con buôn bảo nhau thế. Còn nó, nó buồn nỗi buồn tuổi thơ không cổ tích. Nó buồn nỗi buồn mơ hồ không sao giải thích nổi. Và nó buồn, nó chỉ biết thổi sáo... Cây sáo trúc được một ông già trong làng đẽo tặng nó trước khi qua đời. Nghe nói ông cụ đã lấy tre ở khe núi Lượn chăm chút đẽo nên cây sáo nhỏ ấy - nó quí và đẹp như một vật báa gia truyền. May sao lại rớt vào tay thằng Lãng “còi” xấu xí nhất làng này. Còn chuyện dẫn tới cái may ấy thi làng không ai biết được. Chỉ hay rằng sinh thời, ông lão thường nằm ở tảng đá bàn đầu khe núi Lượn để thổi sáo trong những giờ nghỉ trưa. Và thằng Lãng có lần trốn nghe lén bị ông bắt được, mắng cho một trận. Thế thôi…

Hồi ấy, trong nhóm trẻ chăn bò có con bé Thi, con hoang của bà Tơ “mát” ở cuối làng. Dân làng cứ đồn ầm lên về việc bà Tơ đi làm rẫy trót “tằng tịu” với ai đó để rồi sinh ra nó trên cõi đời này. Con bé có đôi mắt đen láy và buồn hơn cả nỗi buồn ấy lại có giọng hát trong veo như nước suối Môn mùa khô, líu lơi như tiếng chim oanh và bảng lảng như mây trắng đầu núi sau mưa.

Bọn trẻ chăn bò kháo nhau:

- Ê tụi bây ơi, thằng Lãng “còi” với con bé Thi hợp lại với nhau là thành một gánh xẩm có cỡ đấy!

- Tụi nó “đi” với nhau thế mà hợp tông, hợp vía. Này nhé, đứa thì thổi sáo hay, đứa thì hát hò giỏi... Đi xẩm thì lắm bạc nhỉ! Ha... ha...

- Ừ mà tao thấy tụi nó đi đâu cũng kè kè bên nhau suốt... Gớm thiệt, còn nhỏ mà gớm đáo để ấy...

- Tụi nó là vợ chồng mà lại...

- Ừ, từ từ cũng thành vợ chồng cho coi... Hay quá!... Kìa, tụi nó kìa...

Lãng “còi” lùa đàn bò qua con suối, đến khe núi rồi đi tìm mỏm đá nằm ngả lưng mặc cho đàn bò thong dong gặm cỏ. Nó nằm vắt chân chữ ngũ, thổi sáo líu lo... Tiếng sáo bay bổng gọi mây đầu núi. Tiếng sáo thổn thức gọi nước quên nguồn. Tiếng sáo da diết làm con chim oanh quên tiếng hót, đứng sững sờ mà rưng rưng nước mắt. Con chim oanh ấy là bé Thi chứ ai! Cô bé có đôi mắt đen láy hạt huyền buồn hơn cả nỗi buồn, có tiếng hát làm xanh lại cả ngọn lá trên cành sắp úa..

- Anh Lãng thổi sao hay quá...

Lãng thấy lổng ngực mình râm ran sau câu nói ấy của cô bé xinh đẹp. Bởi xưa nay chưa ai mở miệng khen nó lấy một tiếng. Lãng gác cây sáo lên chạc cây nhỏ cạnh đấy, nhìn chằm chằm vào mặt con bé Thi. Mặt hắn co rúm lại, đôi lông mày díu về phía thái dương, đôi môi mỏng và khô bỗng cất lên những tiếng sằng sặc... sặc sặc... Nó cười đấy. Nó cười mà khổ sở chưa! Cười cứ như người ta khóc. Mỗi lần vui quá hay buồn quá hắn đều không nói được gì, chỉ biết sằng sặc... sằng sặc...

Hai đứa trẻ ngồi bên nhau trò chuyện và hát hò đến lúc chiều tà. Khi tiếng mõ trên cổ những chú bò màu vàng cháy trên thảo nguyên đã lọc cọc, lọc cọc vọng lên uể oải là chúng rời mỏm đá để lùa bò về. Những chú bò ăn no kễnh bụng thong thả tìm chuồng. Đôi trẻ chỉ đi phía sau và trò chuyện. Cho đến đầu làng, đàn bò từ từ tách ra hai ngả là chúng chào nhau và hẹn ngày mai, lại ở mỏm đá trong khe núi Lượn...

Ngày qua ngày như thế. Đối với bọn trẻ chăn bò thuê thì ngày sau chẳng khác ngày trước là mấy. Sáng lùa bò đi với một cà-mèn cơm, một gói muối đậu; chiều cho bò về chuồng nghỉ ngơi. Nhưng với Lãng “còi” thì khác. Mỗi ngày nó nghĩ ra một điệu sáo mới để thổi tặng cô bé Thi. Bởi mỗi ngày, trong đôi mắt trẻ thơ của nó, Thi đều có một vẻ gì mới lạ. Càng lớn, cô bé càng xinh. Càng xinh, cô bé hát càng hay. Điều ấy may lắm thay, chỉ có Lãng mới nhận ra. Nó tin vào đôi mắt của mình...

Những hôm Thi bị bệnh không đi chăn bò được, tiếng sáo của Lãng cất lên hiu hắt chơi vơi, theo từng ngọn gió bay qua những rẫy nương khiến người đang làm cật lực chợt bải hoải chân tay. Lão Hào mới mất vợ được dăm hôm, nghe tiếng sáo ấy, bỗng đứng như trời trồng, mắt giàn giụa nước - lão buồn một nỗi buồn không sao lý giải được. Lão đấm ngực tự trách mình ngày xưa là thằng vũ phu đối với vợ con. Lão nhận ra mình cô đơn...

Một nỗi cô đơn ghê gớm nhất trong đời. Lão khóc không thành tiếng. Lão khóc hồn nhiên như đứa trẻ thơ... Chỉ tại tiếng sáo ấy buồn quá đỗi... Cách đó chừng bốn mươi chín bước chân trẻ thơ, là hai sào rẫy của vợ chồng anh chị Sơ. Đang chính ngọ, nắng như đổ lửa, nghe tiếng sáo văng vẳng bên khe núi, đôi vợ chồng trẻ bỏ dở bữa cơm. Một nỗi trống vắng thảng thốt dợn lên trong lòng họ, dù khi đó họ ngồi chung một bụi cỏ, ăn chung một mâm cơm. Một nỗi trống vắng mà chính họ cũng không sao hiểu nổi. Họ nhìn nhau và cảm thấy chưa bao giờ người này cần người kia đến vậy. Họ sợ mất nhau. Họ nói không nên lời. Họ nghẹn ngào như thể vừa gặp lại nhau sau một thế kỷ xa cách. Họ đổ vào nhau, quấn chặt nhau như hai con rắn vào mùa ái ân. Cái bụi cây um tùm che bóng mát cho đôi vợ chồng son cứ rung lên, bần bật, bần bật từng hồi rồi mệt nhoài khép lá như xấu hổ. Họ muốn tan vào nhau để chống lại sự rạch ròi giới hạn của Thượng đế. Bởi chừng nào chưa là một, họ còn sợ mất nhau trong cuộc đời này...

Bọn trẻ chăn bò lại túm tụm trạo vặt:

- Ê, bà Tơ “mát” gả con bé Thi cho thằng Bám con nhà ông phú Tưởng, tụi mày biết chưa?

- Rồi, mà tao không tin. Bé Thi nó còn nhỏ. Tụi bây nghĩ xem, nó là đứa chăn bò mướn, còn thằng Bám con nhà giàu nhất làng... Dễ gì.!.

- Ừ, tao cũng nghĩ thế. Mà nghe nói con bé Thi bị lấy làm lẽ. Bà Tơ “mát”, mẹ nó làm giấy rồi. Này, bà uống rượu mắc nợ nhà phú Tưởng nhiều quá nên phải bán gả con gái cho người ta khất nợ đấy.

- Gớm thật. Mẹ gì mà ác thế. Con bé Thi cũng mười ba rồi, ít ỏi gì... Mà thôi, thà nó lấy thằng Bám chứ gặp anh Lãng “còi” bọn mình thì... Tằng...tắng... tăng... tằng... tắng... tăng... đi hát xẩm thôi...

- Ha... ha... ha...

- Ê, mà tụi bay coi dạo này thằng Lãng hay thổi sáo lắm. Nghe tiếng sáo của nó, ai cũng bảo là tiếng sáo ma, không ai dám qua khe Lượn vào giữa ngọ đâu...

- Ừ, chắc nó buồn. Mà anh chàng ngày càng còi cọc...

- Tại nó thổi sáo quá đấy thôi. Bố tao bảo ai thổi sáo nhiều, mất sức, chết sớm...

- Ừ, ngày nhỏ bà ngoại tao kể chuyện Trương Chi ấy. Tao thấy thằng Lãng “còi” ở mình giống Trương Chi, tụi mày ạ! Chỉ có điều nó thì đi chăn bò còn Trương Chi thì không...

Đầu mùa mưa. Con suối trong veo bỗng chuyển sang màu nước lừ lừ đục. Nước từ đầu nguồn băng băng chảy về buông tuồng như bầy ngựa bất kham sau những buổi chiều mưa mịt mù vách núi. Con suối Môn đang thốc tháo lao đi vô hồi thì bỗng gặp dãy núi án ngữ liền tức tốc uốn mình ngoặt sang hướng khác tìm về sông, nhờ sông đưa ra biển.

... Xa trong hút mắt, thằng Lãng “còi” cố tìm mà không thấy dòng sông. Nó chỉ thấy con suối như dải lụa bị bỏ quên ngoằn ngoèo ánh lên dưới nắng, giữa núi đồi hoang vu. Sông ở đâu?... Không thấy sông thì biết đâu là biển...

- Anh Lãng ơi, khi nào anh dẫn em lên đỉnh núi nghe...

- Để làm gì?

- Mẹ em nói lên đó thì nhìn được xa lắm. Ngày trước, mẹ thường đứng ở đó để đợi ba. Nhưng ba em không về. Mẹ bảo thấy ba ở đường chân trời màu tím phía biển xa. Mẹ còn thấy bao nhiêu thứ ở làng mình... Thấy nhà cửa, rẫy nương... thích ghê...

- Thế hả? Anh cũng thích lên đó để thổi sáo cho tất cả mọi người đều nghe. Ai cũng được nghe cả...

- Nếu được lên đó, em sẽ hát bài hát mới nghĩ ra hồi đêm. Bài hát em chỉ hát cho anh Lãng nghe thôi nhé.

Tiếng hát em bay cao lên triền núi

Tiếng hát em trong veo như dòng suối

Điệu sáo anh buồn hơn nỗi buồn

Điệu sáo anh buồn cho em thương

Ơ... nỗi buồn...

Ơ... niềm thương...

Em làm sao bắt được nỗi buồn

Nỗi buồn rong chơi...

Nỗi buồn một mình...

Niềm thương góc biển chân trời

Niềm thương bay qua ngọn núi

Nỗi buồn xa xôi xa xôi...

Lãng cười sằng sặc,., sằng sặc... Mặt nó đỏ gay khi nhận ra mình thèm một điều gì đó rất đỗi hồn nhiên, ngọt ngào ở Thi. Lãng muốn uống cho say những lời hát trong treo ấy. Thi thẹn thùng cúi xuống vân vê đôi vạt áo... Và cái vồng ngực kia đã mây mẩy đôi khuôn tròn... Lãng khẽ xích lại gần bạn hơn... Nó chợt thấy mình đã lớn khi chạm vào đôi tay run rẩy của Thi... Có một luồng điện lạ lùng chạy trên đôi bàn tay ngại ngần rồi lan ra... lan ra... khắp người Lãng...

Cái cảm giác ấy giờ đây lại tìm về với Lãng khi một mình đứng trên ngọn núi u u gió. Lãng nhớ Thi. Nỗi nhớ da diết khiến Lãng đau đớn. Mỗi lần đau buồn, Lãng lại lấy cây sáo trúc để giãi bày nỗi niềm với hư không, với nhật nguyệt... Lãng thổi... thổi miết... Nhưng dù lấy hơi đến nút cả lồng ngực thì cây sáo vẫn lặng im vô hồn, không cất lên nổi một tiếng. Gió mây thì cứ vần vũ, vu vu giữa không gian trống hoang, xám xịt... Lãng thổi... và thổi... nhưng cây sáo đã phụ Lãng. Lãng tức giận lấy hết sức ném nó lên vòm trời có những đám mây đen ngòm đang đuổi nhau vội vã. Bỗng, một tia sét xé trời kéo theo một tiêng nổ rung động cả mặt đất. Lãng cảm thấy người mình nhẹ dần... nhẹ dần... bay lên... bay lên... Lãng nhận ra mình hóa thành một luồng sáng giữa vô số luồng sáng hun hút trong không gian ngập tràn tiếng sáo trong veo và tiếng hát líu lo... Không còn buồn như nỗi buồn..

Hôm ấy, ở làng Phù có một điềm lạ. Trong đám rước vợ lẽ của Bám, con trai trọc phú Tưởng, đã xảy ra sự cố. Trời đất bỗng xám xịt. Những tảng mây to bằng ba bốn ngôi nhà nặng nề kéo về phong kín cả vầng mặt trời đang chói chang. Gió giật ầm ào. Gió khan. Không mưa. Chỉ có một tia sét rạch trời đánh vào giữa đám đông hơn chục người đang xúm xít khăn áo, mâm quả... Không ai bị xây xát. Chỉ có cô dâu mười ba tuổi thì hoảng sợ, rủ xuống như một chiếc lá úa… Và mãi mãi không còn có thể trở dậy được nữa...

Đúng canh ba, thi thể cô dâu đen quắt như khối than vô hồn...

Than ôi, sắc không là sắc

Sắc không là cái chi chi

Sắc sắc sắc về không không không...

Cũng ngày hôm ấy, đủ chín tháng chín ngày (tính từ buổi trưa nghe tiếng sáo buồn), dưới mái nhà tranh lụp xụp của vợ chồng anh Sơ vang lên tiếng trẻ con khóc oe oe... Tiếng khóc liên miên và dồn dập như tiếng gào của gió qua chái hiên. Nghe nói vừa khóc xong, trẻ sơ sinh liền mở đôi mắt tròn xoe, đen láy nhìn mọi người, nhìn cuộc đời với vẻ hồn nhiên mà thâm nghiêm lạ. Toàn thân đứa bé toát mồ hôi ròng ròng, thứ mồ hôi trong như những giọt sương đêm mùa hạ. Nghe chuyện, lão Hào chặc lưỡi: “Chà, phúc đức nhà nó! Thằng bé mới chào đời đã phát tiết tinh anh... Đức lớn cho làng Phù ta rồi...” Nói xong trong đầu óc lão lại thoang thoảng tiếng sáo vi vu như vọng lên từ cõi xa xăm nào đó. Lão bỗng rùng mình... tự dưng thấy ớn lạnh...

Ở khe núi Lượn, cách làng Phù quê tôi độ bốn dặm đường bộ, đến nay vẫn còn mỏm đá trắng. Nhưng người lớn bảo, qua thời gian, mỏm đá ấy cứ lún dần xuống, chỉ còn lại hai khối gồ trồi trên mặt đất như hai nấm mồ quét vôi bạc. Người ta đặt tên cho ngọn đồi gần đó là đồi Mộ Đá.

Đà Lạt, 5-2001