Khi em vừa lên 7 tuổi, anh Hai và anh Ba tròn 15 tuổi, nghề trầu cau Nam Phổ hầu như suy tàn, đã qua thời kỳ cực thịnh. Vườn cau xưa san sát nhau vắt vẻo nhìn trời xanh đã thưa thớt, hàng cau già khẳng khiu trong gió. Cảnh thương lái thu mua tấp nập vào mùa cau rộ, chỉ còn lại trong những câu chuyện kể chen lẫn tiếng chắt lưởi thở dài như thạch sùng đeo dính thân cau của vú Mười hàng đêm.

Mỗi lần trời nắng trong, bên bốn gốc cau hồng, loại tứ quý cuối vườn, trên tảng đá xanh to bằng cái bàn lớn, anh Ba nằm ngửa cổ nhìn vòm trời, em ngồi chèo queo trên thảm cỏ đậu phộng nở hoa vàng rung rinh như ngón tay út, em lại nèo nẹo:

- Anh Ba, kể chuyện làng cau mình xưa cho em nghe đi!

- Ờ, thôn mình ri là Tây phổ nằm bên kia sông Lợi nông, là một trong năm thôn của làng Năm phổ. Em không nghe vú Mười hay ru em như ri à:

Ru em em théc cho muồi

để mẹ đi chợ mua vôi ăn trầu

mua vôi chợ Quán, chợ Cầu

mua cau Nam Phổ, mua trầu chợ Dinh

Từ Tây phổ ri mà đi qua Phổ Đông, Phổ Trung, Phổ Nam, Phổ Thượng phải qua một con sông một cái cầu mới tới được chợ Mai, Chợ Dinh, Chợ Gia Lạc.

Đếm mùa cau rộ, trong nhà ngoài sân hàng chục nhân công ngồi xếp lớp róc vỏ cau, tiện chum sạch sẽ rồi bổ ra thành miếng tám, miếng sáu, miếng tư xếp vào những cái xề lớn đường kính hai sải tay người lớn. Cau tươi gửi đi xuống chợ lớn được đóng vào những giỏ tre đan như cái bội gà lớn sau khi lót tơi lá cau và mo cau cho thật kín. Cau khô thì hong trên những chảo than hồng phủ tro được vây kín lại bằng cái bồ bằng cót đan khít mắt. Ngày đó cau khô nhà mình chứa trong mấy bồ cót to kín hết mấy gian nhà.

Anh Ba lấy tay quẹt vào má em, cười thành tiếng:

- “Con gái Nam phổ, ở lổ trèo cau”, may cho mi nhé bé, chừ mi lớn đã hết cau, lấy đâu cho mi ở lổ mà trèo!

- Răng mà cau Năm Phổ mình lại ngon nổi tiếng hả anh?

- Thì nhờ con sông Lợi Nông mà thôn mình được cái thổ nghi trồng cau bánh dầy, hội đủ tiêu chuẩn bốn sao “Mỏng vỏ, Nhỏ xơ, Tơ lòng, Trong ruột”.

- Trời, chi mà nói hay rứa anh hè?

- Anh chắc là không có cau mô mà ngon như cau phổ thôn mình cả, vỏ thì mảnh dẻ, ruột lại non xơ dai dai giòn giòn, hạt cau gân đỏ li ti như huyết mạch, bổ tư, bổ sáu ra ruột cau trong veo mọng nước. Bé hiểu chưa? –bao giờ anh Ba cũng kết thúc câu chuyện bằng cái cốc nhẹ lên đầu em.

- Còn em? Vú Mười nhặt được em ở mô?

- Thì ngay tảng đá này nè, dưới gốc cây cau hồng tứ quý. Em nằm trong bọc lụa đỏ, da trắng như bẹ cau thơm ngát như hoa cau, tiếng khóc to như còi tàu hỏa. Vú Mười nói chắc em là con gái của bà Cau Chúa.

Em vùi tóc vào lòng anh Ba nũng nịu:

- Anh kể cho em nghe chuyện cổ tích Trầu Cau đi mà!

- Trời phật, ngày nào cũng hành hạ anh bắt kể đi kể lại có chừng nớ thôi- miệng thì cằn nhằn nhưng tay anh Ba vẫn gãi nhè nhẹ vào sống lưng còm nhom thiếu sữa mẹ của em, vừa thủ thỉ kể:

- Ngày xưa, một nhà quan lang họ Cao có hai người con trai sinh đôi và giống nhau như in, đến nỗi người ngoài không phân biệt được ai là anh, ai là em. Năm hai anh em mười bảy mười tám tuổi thì cha mẹ đều chết cả. Hai anh em vốn đã thương yêu ngau, nay gặp cảnh hiu quạnh, lại càng yêu thương nhau hơn trước…

Câu chuyện mới quá nửa, em đã nghẹo đầu ngủ say trong lòng anh Ba. Anh Hai sầm sầm bước tới, cau cau trán:

- Đã nói mi đừng kể mấy chuyện lăng nhăng như rứa cho hắn nghe!

Rồi nhẹ nhàng xốc em trên tay, đi vào nhà, đặt xuống mặt phản gổ mít nhẵn bóng. Em chần chừ nấn níu hồi lâu chưa chịu rời buông vòng tay quanh cổ anh, lẩm bẩm trong cơn ngái ngủ:

- Anh Ba, anh Ba…

Một hơi thở dài lướt qua trên tóc em, ẩn ức, nặng nề.

Anh Hai và anh Ba là hai anh em sinh đôi. Vừa sinh hai anh em ra là mẹ Cả qua đời, tuổi thơ hai anh em trôi qua trong khu vườn u tịch, hàng cau cũng u tịch, niềm u tịch len lỏi vào trong không gian. Cha ở vậy nuôi hai con trai, cô độc đứng sừng sững như hàng cau cứng cỏi vươn cao vắt vẻo tới trời xanh, chỉ trong đêm tĩnh lặng, mới nghe tiếng thở dài của hàng cau.

Đêm Huế tĩnh mịch đến nổi nghe cả tiếng hàng cau trở mình thở dài, tiếng tàu lá chuối rách bươm xác xơ xào xạc, tiếng chim Từ quy lẻ bầy kêu thương chao chác, tiếng tàu cau rụng giật mình như bước chân ai trở về, tiếng ru ví dầu xa xôi, tiếng kẽo kẹt võng não lòng. Vú Mười nói không có đêm ở mô buồn như đêm Huế, đêm Huế buồn não ruột!

Từ khi vú Mười nhặt được em ở vườn cau, Huế của hai anh và cha mới trở nên khác. Bận bịu hơn, nôn nóng hơn, ấm áp hơn vì phải chăm lo cho một đứa bé èo oặt như con mèo hen thiếu sữa mẹ. Nước cháo gạo hoa cau, lon sữa bò đặc pha loãng và hơi ấm của 3 người đàn ông đã thổi em lớn lên từng ngày.

Tuổi thơ của em là khu vườn xanh mướt hàng cau, em đã vịn vào thân cau, vịn vào anh Hai, anh Ba, vịn vào vú Mười mà tập đi. Tuổi thơ của em không biết sông Hương, núi Ngự Bình, cầu Đập đá ở nơi mô, chỉ thấy bốn bề là thân cau cao vut tới trời, là tàng cau đan thành một khoảng trời xanh riêng, một bầu trời mướt xanh ngoài bầu trời màu cánh vạc cho em. Thỉnh thoảng, cây cau rơi xuống cho tuổi thơ em chiếc tàu cau thần tiên, để em sung sướng ngồi lên mo cau cho anh Ba kéo đi vòng vòng quanh thế giới vườn, vừa đi vừa thổi còi tí toe như từ Đông Ba mà qua Gia Hội, như từ Đập đá về cửa Thuận an, đi cho tới khi chiếc mo cau rách bươm, đi cho tới khi em chán chê, thân hình hai anh em trùm trong bùn đất mới thôi…

Tuổi thơ của em không có mẹ, nhưng em chưa biết buồn nổi buồn của tàu cau phải rụng khỏi thân cau xa lìa nguồn cội. Em vui niềm vui của trẻ thơ khám phá thế giới quanh mình lớn lên từng ngày. Niềm vui theo câu hát của vú Mười:

Măng giang nấu cá ngạnh nguồn,

Tới đây xin hãy đổi buồn làm vui.

Nào biết cá ngạnh nguồn là con cá chi, chỉ biết con bống thệ kho khô cong, con cá chuồn nấu mít non, con tôm tép tươi hơn hớn sông Truồi ủ với cơm nắm ủ trong mo cau, con hến dưới cồn, con nghêu ngoài Sịa cùng gạo thơm Phú Vang, Phú Lộc, Phú cam nuôi em lớn phổng phao, mắt môi biết cười từng ngày. Đến khi anh Ba nhìn em biết ngây người, nín thở, anh Hai nhìn em thở dài, em hay mình đã lớn rồi!

Tóc em cũng dài rồi, từng sợi mướt ủ hương hoa cau, ủ mùi mít chín, mùi trái sim tím thẫm sườn đồi, mùi trái vã, mùi thị, mùi ổi hồng đào chín cây, cho đến một ngày anh Ba gội đầu cho em phải la thầm:

- Tóc em có hương của khu vườn mùa hè.

Em cười hồng má và biết mình đã lớn.