Có một lần tham gia hoạt động, người bên phụ trách giới thiệu tôi, thầy giáo Lôi Mễ đã xuất bản rất nhiều tác phẩm, xếp chồng lên cũng cao bằng chiều cao cơ thể tôi. Tôi nghĩ thầm, mấy cuốn sách đó, dựng đứng lên cũng không đủ mà. Nhưng giờ cộng thêm tập truyện ngắn, truyện vừa Răng khôn đang ở trước mặt các bạn đây, chắc là đã đủ rồi.

Với vai trò là một tác giả nghiệp dư, tôi không trải qua quá trình sáng tác truyện cực ngắn, truyện ngắn, truyện vừa rồi mới đến tiểu thuyết. Tác phẩm đầu tay của tôi chính là cuốn tiểu thuyết Độc giả thứ 7 trong series Tâm lý tội phạm. Điều này khiến tôi cảm thấy thật may mắn và vui mừng. Dù sao thì tôi cũng chưa từng được bồi dưỡng qua những lớp học chuyên nghiệp về sáng tác, đã tự bắt tay sáng tác luôn truyện dài. Thế nhưng, luôn có một số ý tưởng, khó có thể biểu đạt được thông qua một câu chuyện dài. Hơn nữa, trong khi nhận lời hẹn bản thảo với một số tạp chí, tôi luôn có cảm giác muốn thử sức, dự định dùng truyện ngắn, truyện vừa để khiêu chiến với bản thân. Thế nên đã có một số tác phẩm như Mặt trời mọc, Răng khôn, Tro tàn của chiếc bóng, Trở thành Uông Doãn Bình, Lúm đồng tiền, Mối quan hệ tay ba trong chặng đường sáng tác của tôi.

Ban đầu, tôi cứ tưởng viết truyện ngắn là việc vô cùng đơn giản. Thế nhưng, sau khi đặt bút, tôi mới phát hiện ra những gì gọi là kinh nghiệm viết lách đều không dùng được. Trong tiểu thuyết mấy trăm nghìn chữ, khoảng không gian dành cho tác giả dịch chuyển co duỗi rất thoải mái. Nhưng trong giới hạn của truyện tương đối ngắn thì việc cần phải hoàn thành việc kể tỉ mỉ các tình tiết, tạo dựng nhân vật và kể chuyện tình cảm, thực sự là rất khó khăn. Tiểu thuyết giống như một cây đại thụ sum sê cành lá và gốc rễ đan xen chẳng chịt, còn truyện ngắn thì lại giống như một bồn cảnh sơn thủy tinh xảo. Tuy nó nhỏ xinh, nhưng vẫn cần nhìn rõ núi là núi, nước là nước. Nó yêu cầu tác giả trong một khoảng thời gian ngắn tập trung trí lực, huy động toàn bộ sự nhiệt tình và sức sáng tạo để bùng nổ một lần. Nếu như hình dung tiểu thuyết thành một bộ phim truyền hình dài tập chậm rãi, thì truyện vừa và truyện ngắn chính là một bộ phim điện ảnh tập trung dày đặc các trọng điểm.

Như vậy, tôi cứ coi truyện ngắn, truyện vừa thành một vở kịch sáng tác cho chính mình xem.

Cho nên, khi sáng tác, tôi coi đôi mắt mình thành một chiếc máy quay, thiết kế ánh sáng, chọn góc cảnh quay.

Tôi nhìn thấy Lý Pha với vầng ánh sáng bao phủ toàn thân dốc sức lao chạy trên con đường ẩm ướt;

Tôi nhìn thấy Giang Á, Dương Tiểu Trúc ngồi trong căn phòng học tối tăm, bóng dáng Đằng Hiểu ẩn hiện giữa hai người bọn họ

Tôi nhìn thấy dấu vết hai hình người cháy khét đang ôm chặt nhau, như những cái bóng đã bị hóa thành tro;

Tôi nhìn thấy anh Trảm đang bước từng bước hướng về phía họng súng đang run rẩy trong tay Vương Đào dưới cơn mưa tầm tã nơi con hẻm.

Tôi nhìn thấy Lỗ Kim Đường vác Minh Lệ đang hấp hối mà lao chạy, dưới ánh trăng, lộ ra hàm răng đen ngòm ghê rợn như dã thú.

***

Tôi coi những tác phẩm này là vở kịch hay, điều may mắn là, phần lớn trong số này cũng đều đã được hoặc sắp được xuất hiện trước mặt các bạn dưới hình thức phim điện ảnh. Bộ phim điện ảnh Manh nha được chuyển thể từ ba tác phẩm Trở thành Uông Doãn Bình, Mối quan hệ tay ba, Tro tàn của chiếc bóng hiện đang trong giai đoạn sản xuất; Bộ phim điện ảnh Răng khôn chuyển thể từ tác phẩm cùng tên đã được lọt vào danh sách đặc biệt trình chiếu trong Liên hoan phim quốc tế Berlin lần thứ 71, đồng thời trong Giải thưởng của Hiệp hội Phê bình điện ảnh Hồng Kông năm 2021, đã đoạt giải thưởng Phim điện ảnh xuất sắc nhất và giải thưởng Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất.

Trong đợt bình chọn giải điện ảnh Kim Tượng lần thứ 40 của Hồng Kông, Răng khôn đã trở thành tác phẩm điện ảnh nổi bật nhất với tổng cộng 14 giải đề cử.

Tập truyện ngắn, truyện vừa này là một lần hồi ức lại chặng đường sáng tác của tôi trong suốt 16 năm qua, trong đó bao gồm những truyện ngắn tôi đã từng giới thiệu, còn cả truyện vừa mới nhất có tiêu đề Mặt trời mọc chưa ra mắt. Tập truyện ngắn, truyện vừa này được đặt tên là Răng khôn không chỉ bởi vì cho đến thời điểm này, nó là tác phẩm có được thành tựu lớn nhất trong tất cả các tác phẩm điện ảnh được chuyển thể từ tác phẩm của tôi, điều quan trọng hơn, tôi hy vọng dùng tập truyện này để tưởng niệm người bố vợ vừa mới mất năm ngoái của tôi.

Ông là một người già đáng kính. Là một kỹ sư công trình, ông không thực sự hiểu hết về các tác phẩm của tôi. Thế nhưng, vào đầu năm 2021, khi biết tác phẩm điện ảnh Răng khôn được đề cử tham dự Liên hoan phim quốc tế Berlin lần thứ 71, bố vợ tôi đã vô cùng phấn khởi. Kỳ thực, ông không hề biết rõ hạng mục giải thưởng và ý nghĩa của nó, nhưng dáng vẻ hào hứng với ánh mắt rạng ngời liên tục hỏi hạn của ông vẫn luôn in đậm mãi trong tôi.

Tôi đặt tên truyện là Răng khôn, thực ra là muốn miêu tả một nỗi đau không hề có chút giá trị nào. Quả thực, sự ra đi của bố vợ khiến cho tôi và gia đình vô cùng đau xót. Thế nhưng, tôi thường nghĩ, nếu nỗi đau đã không thể nào né tránh được, vậy thì, sự xuất hiện của nó chắc chắn là có một ý nghĩa nào đó. Biết đâu, chúng ta có thể rút ra được nguồn sức mạnh từ trong nỗi đau, học được yêu thương và trận trọng, khiến cho vết thương cuối cùng cũng liền sẹo, để lại trong lòng chúng ta một vị trí kiên cố, nhắc chúng ta không thể quên, không được quên. Nếu đúng như vậy, tất cả những nỗi đau chúng ta đã trải qua, sẽ không phải là không hề có chút giá trị nào nữa.

Thẩm Dương,

3-2022