Hải Phòng, ngày 1er -4-42.

Anh Minh,

Tôi đã nhận được thư của Minh và những bức thư của Xuân viết cho Minh trong khi tôi đi vắng. Thư Minh có nói với tôi rằng hơn năm nay Xuân thấy một sự rạo rực nung nấu trong lòng đến độ không thể chịu đựng được. Xuân phải viết và đã viết. Nhưng không là thi ca, truyện ngắn hay truyện dài mà là thư. Những bức thư ấy tôi đã đọc và chỉ biết nói với Minh rằng ngay đương khi đọc tôi đã bứt rứt cả người và cũng muốn cầm ngay bút để viết và viết. Vừa phần tôi bị Xuân gọi dậy cả một tâm hồn đã mọng lên những thấm nhuần, những nghiền ngẫm chỉ chực vọt ra thành lời; vừa phần, hỡi Minh của tôi! có phải không Minh, tôi đã nghỉ viết vừa đúng ba năm?

Trong thư, Minh còn nói với tôi nên bảo Xuân viết tiểu thuyết nếu tôi cũng nhận thấy như Minh rằng Xuân có thể tiến hơn, gần người hơn với thể văn này. Vâng, tôi xin nhận lời, nhưng giờ tôi thật không thể sao làm điều đó. Vì những thư của Xuân, tôi thấy nó viết ra là do một sự tất yếu như sự sống vậy. Mà để được sống thì có trăm nghìn cách, chỉ cần sao sáng suốt và hợp lý.

Sự cởi mở của tâm hồn Xuân, sự giao cảm của Xuân với cuộc đời và cái ý nghĩa của sự dồi dào và thiết tha tìm thấy trong Người mà Xuân không thể nén nhịn được phải kêu lên đến ráo phổi với Người, ta thấy đầy tận tâm và tin tưởng là đủ rồi.

Minh ạ, bất cứ một tác phẩm nghệ thuật nào thiếu những cái đó là không có tất cả, là chết! Dù những cái đó chỉ mới thoi thóp he hé sáng như tia nắng đầu tiên của một bình minh hãy còn chìm trong sương. Và, Minh ơi! điều này làm tôi vô cùng bùi ngùi là Xuân viết để cho hai ta là bạn đọc thôi, chứ không dám thấy những dòng chữ đó qua trong tay và dưới mắt nhiều người. Chỉ là những bức thư riêng! Những bức thư mà khi viết, Xuân cũng như tôi khi phải ở một nơi xa thẳm, tê tái trông về Hanoi, tưởng đến những cái gì đã mất, những cái gì đương sống, những cái gì sắp nẩy nở ra.

Nhưng, Minh!, đau đớn và sung sướng thay, trên mặt đất này chúng ta có thể nào tách riêng hẳn ra được đâu?! Mà càng lớn lên bao nhiêu, ta lại càng nhận thấy không gì cô độc và nhỏ nhen bằng ta xa Người hay bị lìa Người bởi sự nghèo nàn và ích kỷ của tâm hồn ta. Trái lại, khi mắt ta sáng lên và nhìn thẳng đằng trước, và tim ta nổi lên những tiếng đập mạnh mẽ và rộn ràng trước bất kỳ ai hay vật gì, thì ta đều có thể tự hào cất cao đầu lên dưới ánh sáng và đưa bàn tay để nắm chặt mọi bàn tay.

Tôi sửa chữa, chép lại và đưa ra in "Những bức thư" của Xuân đây. Nó không phải viết riêng cho hai ta đâu, và hai ta cũng không thể nào có quyền nhận như thế. Đó là nhục nhã! Đó là hèn nhát! Kìa! hình như Minh giật mình và chau mày nhìn tôi. Được! tôi cứ nhất quyết để những bức thư của Xuân hiện trên giấy sốp với mực in, rồi luân chuyển muốn tới đâu thì tới. Tôi xin chịu hết trách nhiệm. Không! tôi xin đem hết sức chịu đựng ta mà chịu đựng, mở tất cả lòng ra mà chịu đựng, những hồi hộp nghiến đứt khi đưa bằng hai tay cả một quả tim trên hai mươi tuổi, đẫm máu đỏ tươi và hơi thở nóng nẩy ra giữa Người để giao tiếp thêm sinh khí.

Bắt tay Minh chặt chẽ