Nhiều người trong chúng ta từ khi còn nhỏ đã được nghe những lời đồn đại về Sấm Trạng Trình với một vẻ đầy huyền bí cao siêu. Vậy Sấm Trạng Trình là gì? Từ những năm 30 của thế kỷ này, câu chuyện sấm bắt đầu rộ lên sau cuộc khởi nghĩa bất thành do nhà cách mạng Nguyễn Thái Học lãnh đạo với những câu:

Tan tác KIẾN kiểu AN đất nước

Xác xơ CỔ thụ sạch AM mây

LÂM giang nổi sóng mù THAO cát

HƯNG địa tràn dâng HÓA nước đầy...

Mà người ta cho là có gắn với những nơi cuộc khởi nghĩa bất thành.

Sau cuộc Đại chiến Thế giới lần Thứ hai thì nói đến đoạn:

Long vĩ xà đầu khởi chiến tranh

Can qua xứ xứ khổ đao binh

Mã đề dương cước anh hùng tận

Thân dậu niên lai kiến thái bình.

Năm 1945, hai triệu đồng bào ta chết đói, rồi cách mạng tháng Tám thành công lại thấy lan truyền hai câu:

Mười phần chết bẩy còn ba

Chết hai còn một mới ra thái bình.

Vậy trong những câu gọi là Sấm Trạng Trình thì đâu là sự thực? Có đúng là của Trạng viết ra không?...

Về nhà thơ lớn có nhiều đóng góp trong việc xây dựng nền văn thơ chữ Nôm của ta hồi thế kỷ thứ 16, nhiều tài liệu, sách vở đã được biên soạn. Tuy nhiên, không chỉ vì đã đỗ Trạng nguyên lại được phong tước Trình Tuyền hầu, Lại bộ thượng thư... mà cụ đưọc nhân dân ta yêu mến gọi là Trạng Trình. Cái tên gọi với hàm ý sâu xa đầy kính phục đó còn là do những lời đoán định tiên tri, đặc sắc của cụ trong cuộc sống thường nhật cũng như thời cuộc lúc bấy giờ. Về phương diện này, chúng ta đã bỏ qua một thời gian khá dài thiếu quan tâm nghiêm cứu đúng mức. Theo chỗ chúng tôi biết, thì từ năm 1954 đến nay chưa có một cuốn sách nào viết riêng về Sấm Trạng Trình được xuất bản ở miền Bắc cũng như ở miền Nam. Mãi gần đây, kỷ niệm 400 năm ngày sinh (1985) và 500 năm ngày mất (1991) của cụ, mới có một số bài nghiên cứu cùng những báo cáo khoa học về vấn đề này.

Với sự hiểu biết còn rất hạn hẹp, chúng tôi đã cố gắng sưu tập và trình bày vấn đề dưới một cái nhìn tạm gọi là khoa học để có thể phần nào giải đáp những thắc mắc đang còn tồn tại.

Thiết nghĩ có lẽ cứ trình bày toàn bộ vấn đề với mọi khía cạnh cùng những nhận định tạm chấp nhận đuợc còn hơn để nó tồn tại một cách lờ mờ, bí ẩn đến trở thành khó hiểu và một sự lảng tránh như vậy càng khiến người ta đặt thêm dấu hỏi. Đó chính là lý do ra đời của cuốn sách này. Dù biết rằng còn nhiều thiếu sót, chúng tôi cũng xin cố gắng trình bày vấn đề một cách tương đối khách quan giúp bạn đọc tham khảo. Kính mong quí vị độc giả thông cảm và bổ khuyết cho.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 01 năm 1992

PHẠM ĐAN QUẾ