Nhà văn Dư Hoa: Tôi coi cuốn sách này là sự nối dài của tiểu thuyết Huynh Đệ, bằng lối viết không hư cấu nhằm lấp vào chỗ trống tôi để lại của lối viết hư cấu trước đó. Tôi hi vọng ở đây có thể cô gọn chuyện thao thao bất tuyệt của Trung Quốc đương đại vào trong mười từ vựng đơn giản. Đây cũng là lý do tại sao tôi phải chọn mười từ vựng. Bởi vì mười từ vựng cho tôi mười đôi mắt để tôi chăm chắm nhìn Trung Quốc từ mười hướng.

Nhà thơ mù Hy lạp cổ Homêros nói:“Thần linh đan dệt bất hạnh, là để cho đời sau không thiếu đề tài ngâm hát”. Mấy trăm năm sau Mạnh Tử, bậc tiên triết Trung Quốc nói: “Sinh trong lo âu hoạn nạn, chết trong bình an vui vẻ”. Homeros mượn phong độ Thần linh đứng ngoài cuộc, với thân phận của người kể chuyện để ngâm hát nỗi bất hạnh nhân gian và sự đời khó lường. Còn Mạnh Tử thì lấy những ví dụ cảm thụ cuộc đời để nói rõ chuyện lo âu, hoạn nạn thường có thể khiến con người sống, an nhàn, thuận lợi, sung sướng trái lại đã làm cho con người bại vong. Homeros và Mạnh Tử xuất phát từ góc nhìn khác nhau và không gian thời gian khác nhau, bằng tích cực và lạc quan giống nhau, cùng đến trong nỗi bất hạnh và lo âu hoạn nạn hôm nay của chúng ta.

Tôi hy vọng sách này có cả hai phẩm chất nói trên, khiến cuộc đời chân thật sát thực và kể chuyện siêu nhiên cùng trở về một lối riêng ở đây. Tôi cũng hy vọng trong mười từ vựng này có thể kế thừa tính tích cực và lạc quan của Homeros và Mạnh Tử.

Tôi cảm ơn giáo sư AILan Barr. Tháng 3 năm 2009, trong thời gian tôi ở Mỹ, giáo sư AILan đã mời tôi đến học viện Pomona nói chuyện về Trung Quốc đương đại. Người bạn cũ này đã đặt tên cho bài diễn giảng của tôi là “Trung Quốc của một nhà văn” (A Writer’s China). Trong khi tôi chuẩn bị bài nói chuyện đã phát hiện ra tên sách. Khi chúng tôi đáp xe đi trên đường cao tốc Los Angeles, tôi nói với giáo sư AILan kế hoạch viết quyển sách này, giáo sư lập tức đồng ý sẽ đảm nhiệm dịch quyển sách này ra tiếng Anh. Sau khi về nước tôi quyết định sáng tác của mình xuất phát từ mười từ vựng, Giáo sư AILan liền đề nghị là “Trung Quốc trong mười từ vựng” (China in Ten Words). Tôi thích phong cách giản dị trong sáng của tên sách này.

Tôi đã coi cuốn sách này là sự nối dài của cuốn “Huynh Đệ”, bằng lối viết không hư cấu nhằm lấp vào chỗ trống tôi để lại của lối viết hư cấu trước đó. Do đó tôi cảm thấy cần thiết phải viết lại nội dung phần Lời cuối sách của “Huynh Đệ” ở đây như sau:

“Đây là cuốn tiểu thuyết ra đời sau khi hai thời đại gặp nhau, cái trước là một câu truyện trong cách mạng văn hóa, đó là một thời đại thê thảm khốc liệt của số phận tinh thần cuồng nhiệt, bản năng bị kìm nén, cái sau là câu truyện hiện tại, đó là một thời đại luân lý đảo lộn, nôn nóng buông thả và chúng sinh bày ra muôn hình muôn vẻ. Trung quốc của cách mạng văn hóa và Trung Quốc hôm nay; giống như trung thế kỷ của châu Âu và hiện nay của châu Âu. Một người phương Tây sống hơn bốn trăm năm mới có thể trải qua hai thời đại khác nhau một trời một vực. Một người Trung Quốc chỉ cần bốn mươi năm đã trải qua. Phải nói là xáo động rối ren, thiên biến vạn hóa của bốn trăm năm hiện giờ được cô đọng trong bốn mươi năm. Đây là một từng trải, một vốn sống vô cùng quí giá”.

Do đó, nhà phê bình người Pháp CLIRE DEVARRIEUX nói “Đây là bước tiến bộ từ xe kút kít đến tầu hỏa cao tốc”. Lời ví đến từ nước Mỹ là “Cuộc sống như đáp xe leo núi, cứ vòng và vòng vèo khiến người ta rối mắt”. Ở đây chúng ta đều cảm nhận tốc độ nhanh đến kinh khủng.

Từ xửa từ xưa, nhà thơ Italia Dante Alighieri đã viết câu thơ giản dị chất phác: “Mũi tên đã trúng mục tiêu, dời khỏi dây”. Nhà thơ Dante chỉ khe khẽ đảo lộn quan hệ nhân quả đã khiến chúng ta cảm nhận ra tốc độ. Thay đổi vù vù hơn ba mươi năm của xã hội Trung Quốc hiện ra cho chúng ta một lịch trình phát triển đảo lộn của mối quan hệ nhân quả. Hầu như ngày nào chúng ta cũng sống trong kết quả chen chúc nhau kéo đến, song rất hiếm đi truy tìm nguyên nhân nảy sinh kết quả này. Thế là mâu thuẫn xã hội và vấn đề xã hội hơn ba mươi năm dồn đến như cỏ tạp lan xanh, bị che lấp bởi tư tưởng lạc quan do kinh tế phát triển nhanh chóng đem lại. Công việc của tôi lúc này là làm ngược lại, xuất phát từ kết quả trông vào có vẻ rực rỡ hôm nay đi tìm những nguyên nhân có thể khiến người ta lo ngại. Trên chặng đường tôi tìm ngược trở lại, nỗi bất hạnh Homeros nói và nỗi lo âu hoạn nạn Mạnh Tử nói sẽ đi đến trước mặt.

Cho nên, nếu nói về Trung Quốc đương đại mặt nào cũng tốt đẹp, thì câu chuyện của tôi sẽ khó tiếp tục, sẽ còn dài dằng dặc hơn “Nghìn một đêm lẻ” của Ả Rập. Đây cũng là lý do tại sao tôi phải chọn mười từ vựng. Bởi vì mười từ vựng cho tôi mười đôi mắt để tôi chăm chắm nhìn Trung Quốc từ mười hướng.

Tôi đòi hỏi công việc mình làm phải đơn giản rõ ràng nổi bật trọng điểm, bắt đầu lối kể chuyện từ cuộc sống thường ngày mắt thấy tai nghe tường tận.

Cuộc sống thường ngày xem ra có vẻ nhàn nhạt vụn vặt, thực ra rộng lớn muôn hình muôn vẻ, chúng phong phú, rộng khắp và xúc động lòng người. Chính trị, lịch sử, kinh tế, xã hội, văn hóa, ký ức, tình cảm, ham muốn, riêng tư thầm kín... đều lên tiếng gọi tôi trong đời sống thường ngày của chúng ta. Đời sống thường ngày giống như cánh rừng già bao la rộng lớn, vừa khéo Trung Quốc có câu tục ngữ: “Rừng lớn loài chim nào cũng có”.

Tôi viết tác phẩm này giống như một người lái xe bus qua lại. Ga bắt đầu cũng là ga chót. Chiếc xe bus chở đầy câu truyện xuất phát từ đời sống thường ngày của người Trung Quốc, qua các ga chính trị, lịch sử, kinh tế, xã hội, văn hóa, ký ức, tình cảm, ham muốn và riêng tư thầm kín, lại còn phải qua một số làng quê không rõ địa danh, có những câu truyện xuống xe giữa đường, có những câu truyện lên xe dọc tuyến, cứ thế sau khi lặn lội đường dài lên lên xuống xuống, chiếc xe bus của tôi lạị trở về trong đời sống thường ngày của người Trung Quốc.

Tôi hi vọng ở đây có thể cô gọn chuyện thao thao bất tuyệt của Trung Quốc đương đại vào trong mười từ vựng đơn giản. Tôi hi vọng lối kể chuyện vượt qua thời gian và không gian của mình có thể hòa quyện làm một những câu truyện thiết thân, những vốn sống, kinh nghiệm cảm tính và sự phân tích lý trí. Tôi hy vọng nỗ lực công tác của bản thân có thể mở ra một lối kể chuyện không hư cấu và sáng rõ trong xã hội rối rắm phức tạp và thay đổi long trời lở đất của Trung Quốc đương đại.

Nếu sự siêu phàm thoát tục của Homeros và nỗi đau sát sườn của Mạnh Tử ảnh hưởng đến bước đi của tôi tới mục tiêu, thì từ đáy lòng tôi xin tỏ lời cảm ơn.

Ngày 17 tháng 8 năm 2009.