25 tháng 10, 2020

Trong một tuần và hai ngày nữa Anvy sẽ đi xa cùng với lớp. Mười ngày ở đảo Batz vùng Bretagne. Sẽ không có piano.

Carlie cố gắng sắp xếp một buổi học để gặp lại thằng nhỏ trước khi nó lên đường. Ngày 25 tháng 10. Đó là một ngày Chủ Nhật, cũng là ngày nước Pháp đổi giờ. Cả nhà được ngủ thêm một tiếng. Anvy chắc hẳn sung sức sau khi ngủ được đến 10-11 tiếng. Nước Pháp đang có lệnh giới nghiêm, cấm ra ngoài sau 9 giờ đêm. Giờ học của thằng nhỏ hợp lệ, nghĩa là trước giờ giới nghiêm.

Đang giữa mùa thu đây. Mưa. Đất ẩm ướt. Có thể nhìn thấy khuôn mặt thằng nhỏ lẫn trong phần nền màu mây xám cùng dăm chiếc lá chết trên mặt đất. Nó mang đôi giày thể thao chắc chắn và không thấm nước, được mua đặc biệt cho chuyến đi khảo sát với lớp. Hãnh diện về đôi giày mới ghê lắm thành ra muốn mang đi gặp Carlie mà. Nó dẫm chân lên các vũng nước để thử rồi nói «waterproof!».

Sau khi băng qua hai lớp cổng và cửa, vừa vào đến nơi thằng nhỏ liền trao cho bà giáo cái thư mà nó đã rị mọ hí hoáy đến 10 giờ đêm hôm qua, ghi rõ: «Gửi Carlie, từ Anvy, với tất cả tình yêu thương», có phụ đề bằng tiếng Anh «For Carlie from Anvy with love (avec amour)».

Cười tủm tỉm, Carlie hỏi:

– Thư cho cô hả?

Bà giáo hối hả đọc bức thư:

«Carlie thương mến, cô có thích món quà của con tặng cô lần trước không?» Ngừng đọc trước khi tiếp tục, bà giáo đi tìm món quà đã được thằng nhỏ tặng ở buổi học trước – một con mèo thủ công nhỏ xíu nằm cuộn mình trong chiếc giỏ mây cũng nhỏ xíu – kỷ vật từ Việt Nam, đã sống ở Pháp hơn 20 năm nay.

– Nó vẫn luôn ở đây nè, nhìn xem, cô để nó ở đây nè!

Bà quay lại và tiếp tục đọc lá thư trong khi Anvy quan sát Gaya ăn bữa trưa của nó dưới gầm cầu thang. «Con rất thích buổi hòa nhạc của cô nhưng rất tiếc cô đã không đến dự buổi trình diễn của con. Con có thể kể lại cô nghe diễn tiến ra sao.»

– Đúng rồi, lát kể cô nghe nha.

Bà giáo nói mà không nhìn nó.

«Con có hơi quýu một chút nhưng cảm thấy thỏa mãn với bài đầu tiên, bài thứ hai thì ít hài lòng hơn».

– Quýu một chút, bình thường thôi. Bà giáo thì thầm.

«Con nghĩ đến cô mặc dù không nhìn thấy cô. Con cũng gặp cô Anne-Lise của Master-Classe ở CNSM. Cô ấy nói: Hoan hô! Thật tuyệt vời, Anvy»

– Vậy lớp Master-Classe ra sao?

Bà giáo hỏi, không nhìn trò.

– Có sáu người nhìn con – Anvy đáp.

– Rồi họ nói sao về mấy bài con trình diễn?

– Họ cho vài lời khuyên. Về Bach họ nói tay phải cần diễn đạt nhiều hơn. Về Villa-Lobos cả hai tay phải thay phiên nhau diễn vai này vai nọ.

– Trong các tác phẩm âm nhạc, lúc nào cũng phải diễn. Thí dụ như Le Gai Paysan của Schumann đó.

– Le Gai Laboureur – Anvy chỉnh lại.

– Đúng, đúng. Trong Le Gai Laboureur có lúc tay trái phải thủ vai chính.

Le Gai Laboureur là bài đàn đầu tiên đánh dấu lần gặp nhau của hai thầy trò. Anvy xác quyết nhờ bài này mà nó có «mối tình sét đánh» với Carlie.

Hai thầy trò xuống phòng đàn ở tầng hầm. Tôi chọn một góc riêng để ngồi, cố thu nhỏ người lại.

– Mình đàn Người Đẹp Và Quái Vật của Ravel, để chơi cho vui trước cái đã.

Anvy ngồi vào đàn, bà giáo ngồi bên cạnh. Thằng nhỏ nhìn Carlie với một nụ cười lí lắc. Và rồi hai người bắt đầu. Ở trang 2 Carlie đánh bè trầm, Anvy bè cao. «Chỗ này có ghi phải chơi sôi nổi nè», Carlie giải thích. «Cố đuổi theo cô nhé, cô sẽ tăng tốc đấy». Anvy thở mạnh vì phải đánh nhanh, cuối cùng nó cũng bắt kịp vận tốc của bà giáo. Phần cuối nhịp điệu thong thả lại, «chỗ này phải chậm nè», Carlie nói. «Giỏi, đúng rồi đó!», bà giáo nói tiếp «nốt móc đơn đầu tiên hơi nhấn mạnh, rồi sau hai nốt móc thì nghỉ!».

Anvy chợt quay đầu sang phải nhìn Gaya vừa bất thình lình vào phòng đàn, đến nằm cuộn tròn cạnh dương cầm.

– Anvy, đàn cho Gaya nghe đi!

Anvy quay lại với bài học, miệng cười cười như thường lệ.

Carlie bảo Anvy trở lại Thứ Bảy tuần sau. Đang nhằm kỳ Lễ Các Thánh, đâu có gì bắt buộc phải đi học đàn. Đây là những giờ học ngoại lệ viện cớ «ai mà biết được tương lai sẽ ra sao», như Carlie nói.

26 tháng 10, 2020

Hôm nay đám tang ông Caron, phụ tá giám đốc nhạc viện Jacques Ibert. Ông Caron trạc 60, là giáo sư dạy nhạc, nghệ sĩ kèn đồng, đồng thời phụ trách thêm các sự vụ hành chính của nhạc viện: sắp xếp thời dụng biểu, giải đáp thắc mắc của phụ huynh và các thầy cô. Ông trả lời tất cả điện thư, trấn an, giải quyết mọi vấn đề. Ông quyết định những việc quan trọng, thông báo các thay đổi về giờ giấc và giáo sư nào vắng mặt. Ông hiện diện khắp mọi nơi, biết rõ các học sinh, các lớp, các trình độ, tổ chức những buổi hòa nhạc. Đối với chúng tôi, ông Caron là một nhân vật không thể thiếu, ông giữ vai trò quan trọng bên cạnh giám đốc nhạc viện, nhưng lại rất thân thiện, ông biết rõ tất cả mọi người.

Hồi tháng 9, ông Caron là người đã chứng nhận cho Anvy đổi thầy dạy, chuyển từ Anna qua học luôn với Carlie. Yêu cầu của thằng nhỏ quá cao khiến ai nấy đều sửng sốt.

Tháng 10, ông không còn nữa nhưng quyết định cho phép Anvy học với Carlie hãy còn đó. Ông bị đứt mạch máu não, chuyện có thể thình lình xảy ra với bất cứ ai.

Chúng tôi cảm thấy mọi việc đảo lộn. Anvy buồn thiu vì sự ra đi đột ngột của ông Caron. Vừa mới gặp ông trước đó mấy ngày, giờ đã không còn nữa rồi.

Trong đám tang, không thấy chân dung người quá cố, chỉ có một cái hòm gỗ màu ván ép, mọi người (phụ huynh, học sinh, nhân viên nhạc viện, thân bằng quyền thuộc) đến ghi vài lời hoăc vẽ vài nét trên nắp quan tài. Một số nhạc sĩ kèn đồng và ca sĩ đến viếng ông Caron, người nào cũng ràn rụa nước mắt, họ nghẹn ngào kết ngang phần trình bày của mình vì quá đau xót.

«Carlie thân mến, chúng tôi đi dự lễ tang ông Caron và tạ ơn ông từ xa vì đã cho phép Anvy học piano dưới sự hướng dẫn của cô».

Tôi gửi một tin nhắn ngắn cho Carlie, để báo tin buồn.

31 tháng 10, 2020

31 tháng 10: ngày Halloween. Cũng là ngày chúng tôi nhận được thông báo của nhà trường cho biết chuyến đi khảo sát của lớp Anvy bị hủy. Hai ngày trước đó Tổng Thống Pháp đã ban hành lệnh giãn cách xã hội trên toàn quốc, có hiệu lực kể từ Thứ Sáu. Cấm đi ra ngoài nếu không có lý do cụ thể, phải có giấy phép với chữ ký và ngày giờ ghi rõ. Đi học ở nhà Carlie không nằm trong số các lý do mà nhà nước đưa ra, ai cũng biết đây là thời gian nghỉ Lễ Các Thánh, không có học hành gì cả, nhạc viện đóng cửa vì Covid, không thầy cô dạy nhạc nào lại rinh học trò về nhà. Lý do được phép ra ngoài xác định: mọi người chỉ được «đi lại trong khoảng cách ngắn, giới hạn 1 giờ trong ngày ở bán kính 1km thuộc khu vực sinh sống, có sinh hoạt lên quan đến nhu cầu thể thao cá nhân». Ngoài ra, tính về quãng đường từ chỗ chúng tôi đến nhà Carlie là đã vượt quá 1km, riêng việc cuốc bộ hai lượt đi-về cũng đã mất hơn 1 tiếng đồng hồ.

Trong một tin nhắn gửi cho Carlie vài ngày trước khi Chính Phủ ban hành lệnh giãn cách xã hội lần thứ hai, Anvy báo nó sẽ đi học, mà không cải trang gì cả, hy vọng bà giáo cũng vậy.

Carlie trả lời thằng nhỏ:

– Ôi Anvy, có ai cải trang gì đâu, tại vì mình sẽ bị giãn cách xã hội mà.

Lo lắng, Carlie gọi điện thoại cho phụ huynh:

– Sao, hai mẹ con liệu mai có đến được không?

– Chúng tôi sẽ đến, bằng cách nào thì thật tình chưa biết.

Tôi trả lời bà giáo.

Đến ngày học, hai mẹ con lấy bus 60 như thường lệ, bụng thắt lại vì lo, tay thủ sẵn giấy xin phép ra ngoài – đơn giản chỉ để đến với Carlie! Đi được nửa đường Anvy quyết định xuống xe «phòng khi xe bus bị kiểm soát», nó vừa nói nhìn mẹ và nắm chặt tay mẹ. «Mẹ đi theo con nè, con biết đường», nó trấn an.

Chúng tôi đi bộ theo lộ trình xe bus, băng qua kênh Ourq. Lúc ấy khoảng 4 giờ chiều, nắng còn chói, nhưng mặt nước kênh phản chiếu một ánh vàng cam cho thấy chiều đang xuống. Pháp đang theo giờ mùa đông. Trời sụp tối sớm hơn mùa hè.

Sung sướng vì đã bình an vô sự đến được số 224 đường Jaurès thành công, Anvy nhanh nhẩu bấm mã số cổng. Nó thì thầm:

– Nhanh lên trước khi cảnh sát bắt gặp; con thấy có mấy ông đang đạp xe kìa.

Nhẹ nhõm sau khi đã vượt qua chiếc cổng lớn, thằng nhỏ ba chân bốn cẳng chạy về phía nhà bà giáo.

Cửa vườn để mở he hé, nó bước vào rồi đẩy cánh cửa nhà. Không thấy ai. Nó hét tướng lên:

– Carlie! Cô đâu?

Đúng lúc ấy chúng tôi nhận được tin nhắn trên điện thoại: «Cứ lần theo tiếng đàn clavecin mà vô».

Thế là hai mẹ con dỏng tai lắng nghe. Chắc cái nhà bên cạnh kìa. Anvy rất thắc mắc. Hóa ra bà giáo còn có thêm cơ ngơi bí mật – kiểu song lập – sát bên ngôi nhà mà hai mẹ con đã biết. Sàn nhà được lắp kính trong suốt, cho thấy cả căn phòng bên dưới, và Carlie đang ngồi trước cây clavecin chơi một concerto của Bach. Cây đàn rất đẹp, có màu gỗ và các phím đàn cũng màu gỗ.

Thằng nhỏ ở lại đó một lúc với Carlie. Thầy đàn, rồi trò đàn. Sau cùng hai thầy trò rời cây clavecin, trở lại chỗ học thường lệ để xuống phòng đàn ở tầng hầm. Gaya vừa theo bén gót vừa kêu meo meo.

Trong suốt gần 1 giờ học, Carlie chỉnh lại phần nhạc cảm và một số chi tiết ở tác phẩm Le Petit Nègre của Debussy mà theo bà giáo, phải được chơi trong tinh thần nhạc Jazz như bài The Entertainer của Scott Joplin. Anvy phải diễn đạt đúng tinh thần đó, phải thể hiện được trạng thái tình cảm và niềm hân hoan của tác giả.

– Thôi, cô nghĩ hôm nay như vậy là đủ rồi. Đã tốt hơn gấp một ngàn lần so với tuần trước.

– Hết giờ rồi sao, – thằng nhỏ kêu lên – con muốn thêm nữa!

– Vậy thì chạy một gam cuối trước khi về. Ré thứ nhé?

– Dạ – nó vui mừng nói, rồi bắt đầu chạy gam.

17 giờ 26. Chúng tôi đã trải qua 1 tiếng rưỡi đồng hồ ở nhà bà giáo. Trước khi ra về, tôi e dè đưa cho Carlie một phong bì.

– Xin gửi cô. Cho giờ học trong những ngày nghỉ lễ, vốn không có trong chương trình.

– Cô đùa? – bà giáo nói với phụ huynh – không có chuyện học phí gì đâu.

– Nhưng tại sao? Cô dành thì giờ nghỉ lễ của cô cho Anvy mà – tôi thiệt thà hỏi.

– Giờ làm được cái gì thì làm. Mình đang sống trong một thời kỳ rất bấp bênh – bà giáo vừa nói vừa nhìn tôi bằng đôi mắt bên trên cái khẩu trang màu xanh.

Tôi cảm thấy ngại hết sức. Chúng tôi chào tạm biệt Carlie.

– Hẹn gặp lại trong ba tuần nữa vậy! Tôi vừa khẳng định vừa nghĩ buổi học vừa rồi là để bù cho giờ học Anvy dự kiến sẽ bị thiếu mất do chuyến đi khảo sát với nhà trường mà cuối cùng đã bị hủy.

– Sao lại ba tuần? Đâu có được! Carlie nói giọng chắc nịch. Tuần sau nhé?

Cuối cùng chúng tôi cũng rời nhà bà giáo. Anvy có vẻ buồn. Hai mẹ con đi bộ về, băng ngang công viên Buttes Chaumont trong đêm tối. Thằng nhỏ hỏi:

– Mẹ sợ không? Tối nay là Halloween đó. Nắm tay con, con dẫn đi.

Trong công viên, thằng nhỏ vừa đi vừa ngân nga âm điệu của bài Le Petit Nègre. Không có lấy một bóng người, chỉ thấy những bóng cây và mấy con mèo chạy ngang trước mặt.

Về đến nhà, Anvy thở hào hển nhưng không có vẻ gì nản lòng. Tuần tới phải bắt đầu lại một lần nữa cuộc hành trình đầy lo âu hồi hộp. Nhưng hai mẹ con đã tràn trề hạnh phúc trong ngày Thứ Bảy, và điều này đủ để nạp đầy năng lượng cho chúng tôi sẵn sàng với tuần lễ giãn cách sắp tới.

1 tháng 11

«Tgan thân mến, ba tôi nhiễm Corona rồi. Phải đưa đi cấp cứu đêm hôm qua. Cô phải đi xét nghiệm, Anvy cũng vậy».

Hôm qua hai mẹ con có mang đến cho bà giáo món trà gừng, giải thích với bà là việc pha chế rất đơn giản, chỉ cần cho nước nóng vào ly thôi.

– Tan nhanh? Bà giáo hỏi.

– Vâng, uống liền.

Sáng nay tôi gửi tin nhắn hỏi thăm trà gừng có ngon không, thì nhận đươc câu trả lời trên. Carlie nhắn tin, tỏ ra rất hoang mang về tình cảnh trong đó mọi người đang trải qua.

Chúng tôi đã đi từ trạng thái tình cảm này sang trạng thái tình cảm khác. Chỉ cách nhau có một đêm thôi.

3 tháng 11, 2020

«Tgan thân mến, tôi đi xét nghiệm có kết quả âm tính. France Musique đã hủy phần trình diễn của tôi trong buổi hòa nhạc trên đài phát thanh Thứ Bảy này. Họ muốn tăng cường đề phòng lây nhiễm. Ngoài vụ phát thanh ra thì có một tin không thường tình chút nào: ba tôi đã qua đời đêm qua. Carlie»

Tôi nhớ ba tháng trước lúc tôi báo với Carlie là đã gửi thỉnh nguyện lên ông Caron xin cho Anvy được học piano dưới sự hướng dẫn của Carlie và hai mẹ con đang rất hy vọng nhận được kết quả tích cực, bà giáo đã trả lời một cách đơn giản:

«Chúng ta đang sống trong một thời kỳ vô cùng bất ổn về mọi lĩnh vực trong cuộc sống. Vậy hãy chờ xem sao».

Suy nghĩ của Carlie đã rất đúng ở mọi tình huống, đặc biệt trong mùa thu này: dịch COVID và những hệ quả tàn khốc của nó. Đối với tất cả chúng ta, không có thứ gì còn giống như trước đây nữa.

Tgan Mrq.

Paris, 8 tháng 11. 2020

Chuyển ngữ: Trần Thị NgH