Lúc đầu, Sơ-tiếc-lít không tin vào tai mình nữa, có tiếng họa mi hót lảnh lót trong vườn. Không khí lạnh giá, nhuốm màu xanh xanh, và mặc dù vạn vật xung quanh đã mang sắc thái mùa xuân rụt rè giống như một bức tranh màu vẽ bằng thuốc nước tinh tế, tuyết vẫn còn kết lại chặt cứng và người ta chưa thấy nó nhuốm màu thiên thanh phơn phớt, là cái màu báo hiện đến đêm sẽ tan.

Những thân cây cổ thụ khổng lồ đen sẫm lại. Trong vườn thoang thoảng mùi cá vừa ướp lạnh. Chưa thấy cái mùi hăng hăng của lá cây thông và cây dương năm ngoái thối rữa; đó là mùi vị của mùa xuân. Thế mà lại có tiếng hoạ mi véo von, lảnh lót tràn ngập khu vườn tối om và yên tĩnh này.

Sơ-tiếc-lít nhớ đến ông nội của anh. Ông cụ có cặp lông mày dày, có bộ râu quai nón. Ông cụ biết nói chuyện với các loài chim. Ông cụ gọi đàn chim sẻ bay đến, rồi ngồi dưới gốc cây mà ngắm chúng hồi lâu. Đôi mắt của ông cụ đưa đi đưa lại nhanh như mắt chim, và bầy sẽ hoàn toàn không sợ hãi ông cụ.

-Pinh-pinh-ta-ra-ra!-ông cụ huýt sáo gọi.

Bầy chim sẻ đáp lại một cách vui vẻ và tin cậy.

Mặt trời đã lặn hẳn và những thân cây cổ thụ màu đen in những cái bóng đều đặn, tím sẫm trên mặt tuyết trắng.

Mặt trời đã lặn hẳn và những thân cây cổ thụ màu đen in những cái bóng đều đặn, tím sẫm trên mặt tuyết trắng.

“Mày chết cóng mất thôi, hoạ mi đáng thương ơi,-Sơ-tiếc-lít nghĩ bụng. Anh khép vạt áo choàng lại và quay vào nhà.-Cũng chẳng giúp gì nó được, vì hoạ mi là loại chim duy nhất không tin con người.

Sơ-tiếc-lít xem đồng hồ; đã bảy giờ đúng.

“Hắn sắp tới rồi đây,-anh thầm nghĩ.-Bao giờ hắn cũng đúng hẹn. Mình đã tự đề nghị hắn từ nhà ga đi thẳng qua rừng đến đây, để tránh mặt bất cứ ai. Không sao. Mình sẽ đợi hắn một lát. Chờ đợi ở một chỗ đẹp như thế này cũng dễ chịu thôi.

Sơ-tiếc-lít bao giờ cũng tiếp tên điệp viên ấy ở đây, trong cái biệt thự nhỏ xinh xắn đứng bên bờ hồ. Địa điểm bí mật này là nơi thuận tiện nhất, vì nó ở giữa rừng sồi vắng vẻ, xa cách hẳn mọi người. Biệt thự này trước kia là của hai vợ chồng nghệ sĩ, múa tại nhà hát Ô-pê-ra. Họ đã chết trong một trận ném bom, để biệt thự lại cho các con. Sơ-tiếc-lít thuyết phục thượng thướng SS Pôn trong ba tháng liền, để y đồng ý chi tiền mua biệt thự đó. Mấy đứa con của hai vợ chồng nghệ sĩ nọ đòi rất đắt, cho nên thượng tướng Pôn, kẻ phụ trách Cục tài chính của hai tổ chức SS và SĐ, cương quyết từ chối lời thỉnh cầu của Sơ-tiếc-lít. Y nói: “Ông điên à? Sao ông không tìm mua một chỗ nào rẻ hơn? Sao ông say mê cái biệt thự xa xỉ ấy đến thể nhỉ? Chúng tôi không thể vung tiền qua cửa sổ được đâu! Như vậy là quá ư tàn nhẫn đối với một đất nước đang mang gánh nặng chiến tranh như nước ta.

Sơ-tiếc-lít đành phải lôi cấp trên trực tiếp của mình đến xem biệt thư. Đó là Van-te Sê-len-béc, ba mươi tư tuổi, thiếu tướng, chỉ huy Cục tình báo chính trị của tổ chức SĐ. Là một người có trí tuệ siêu việt biết thưởng thức vẻ đẹp tinh tế, Sê-len-béc hiểu ngay rằng không thể tìm đâu được địa điểm nào tốt hơn để nói chuyện với các điệp viên quan trọng, bằng biệt thự này. Việc mua bán được tiến hành qua một số người mạo tên. Và gã Bôn-đen, kỹ sư trưởng của nhà máy hoá chất quốc dân mang tên Rô-béc Lây nhận được quyền sử dụng toà biệt thự. Bôn-đen thuê ngay một người gác cổng với tiền lương khá cao và cho ăn đầy đủ. Cái gã Bôn-đen ấy chí là đại tá SS Phôn Sơ-tiếc-lít.

Bày bàn ăn xong, Sơ-tiếc-lít vặn ra-đi-ô. Đài phát thanh Luân Đôn đang truyền đi một bản nhạc vui. Dàn nhạc của một người Mỹ tên là Gơ-len Min-lơ đang chơi một khúc nhạc trong phim Khúc nhạc chiều của thung lũng mặt trời. Thống chế Him-le rất mê bộ phim ấy, nên đã cho mua bên Thuỵ Điển một bản mang về. Từ đó, nó thường được đem ra chiếu trong hầm ngầm ở phố Hoàng tử An-bơ-rếch, nhất là giữa các trận ném bom đêm, khi không thể tiến hành hỏi cung những người bị bắt.

Sơ-tiếc-lít gọi dây nói cho người gác cổng chạy lên. Anh bảo:

-Hôm nay, anh có thể về nhà với các con. Sáu giờ sáng mai, anh hãy trở lại đây, và nếu tôi chưa đi, thì anh hãy pha cho tôi một cốc cà-phê đặc, thật đặc vào, rõ chưa?

༺༒༻

“Uy-xơ-tác gửi A-lếch-xơ.

Từ Béc-lanh.

Tin tức về thành phần quân số của tập đoàn quân ở mặt trận phía Đông trong tháng Hai.

1. Tập đoàn quân Cuốc-la-đi-a	20 binh đoàn
Tổng số quân	232 nghìn người
Số tay súng	110 nghìn tên

2. Tập đoàn quân Phương Bắc	28 binh đoàn
Tổng số quân	384 nghìn người
Số tay súng	141 nghìn tên

3. Tập đoàn quân Vi-xơ-la	37 binh đoàn
Tổng số quân	527 nghìn người
Số tay súng	280 nghìn tên

4. Tập đoàn quân Trung tâm	43 binh đoàn
Tổng số quân	413 nghìn người
Số tay súng	191 nghìn tên

5. Tập đoàn quân Phương Nam	35 binh đoàn
Tổng số quân	449 nghìn người
Số tay súng	143 nghìn tên

Tổng cộng:
Số quân	2 triệu 5 nghìn người
Số tay súng	865 nghìn tên

Nguồn tin này do một trung tá quân dự bị cung cấp.

UY-XƠ-TÁC..”

༺༒༻

“Sơ-vác gửi A-lếch-xơ.

Từ Viên

Nội dung-số lượng quân dự bị tính đến ngày 1-2-1945:

a. Số quân dự bị, kể cả bệnh binh đã ra viện	546 nghìn người
b. Số quân thường trực của các đơn vị quân đội đang huấn luyện	147 nghìn người
c. Học viên các trường và lớp quân sự	113 nghìn người
d. Số tên đang chạy chữa tại các quân y viện	650 nghìn người
e. Các đơn vị hậu vệ binh	205 nghìn ngườ
g. Các đơn vị đồn trại	18 nghìn 500 người
h. Các đơn vị quân vụ và đơn vị khác trong quân đội	143 nghìn người
i. Số nhân sự không tính trong danh sách bộ đội	310 nghìn người
Tổng cộng:	2 triệu 132 nghìn 800 người

Nguồn tin này do nhân viên tốc ký OKW cung cấp.

SƠ-VÁC”

༺༒༻

“Gơ-rét-ta gửi A-lếch-xơ

Các tài liệu thu được cho phép kết luận rằng, trong tháng giêng năm 1945, nền công nghiệp Đức đã sản xuất:

đạn dược-nhiều gấp 3 lần năm 1941

vũ khí-nhiều gấp 2 lần năm 1941

xe tăng-nhiều gấp 7 lần năm 1941

máy bay-nhiều gấp 3 lần năm 1941

tàu chiến-nhiều gấp rưỡi năm 1941

Nguồn tin này do viên thư ký của trợ lý Bộ trưởng Đức quốc xã Sơ-pe-rơ về các vấn đề kế hoạch hoá, cung cấp.

GƠ-RÉT-TA”

༺༒༻

“Dích-phơ-rít gửi A-lếch-xơ,

từ Cô-pen-ha-gơ.

Hôm qua, một chiếc tàu treo cờ Tây Ban Nha đã nhận lên tàu hai sĩ quan tình báo SĐ cao cấp. Chiếc tà Màu xanh da trời đã nhổ neo đi Xtốc-khôm. Hai sĩ quan tình báo SĐ kia lên tàu với thẻ căn cước kỹ sư thuỷ văn. Ra tiễn họ là Sê-len-béc, chỉ huy Cục tình báo chính trị.

Nguồn tin này do bộ phận đặc trách quân cảng cung cấp.

DÍCH-PHƠ-RÍT..."

༺༒༻

“An-gie-la gửi A-lếch-xơ,

từ kuyn-khen

Có một số xe của các sĩ quan SS cao cấp đã chạy tới Sở an ninh thành phố. Tại đấy, chúng thay xe khác, thường dùng loại xe của các hãng Pháp hay Mỹ và đi sang Thuỵ Sx trên những chiếc xe này. Trong ngày hôm qua đã có 5 chiếc xe như thế chạy sang Thuỵ Sĩ.

Nguồn tin này do thợ máy của phòng kỹ thuật ô tô khu vực biên phòng cung cấp.

AN-GIE-LA..."

༺༒༻

“Tô-mát gửi A-lếch-xơ.

Từ Lép-dích

Hàng ngày nhà băng thương mại chuyển những khoản tiền lớn sang các nhà băng Tây Ban Nha-hiện chưa biết rõ tên các nhà băng đó. Các đảng viên quốc xã và vợ con chúng đóng góp từ 100.000 đến 400.000 mác. Theo các tin tức thu được, họ sẽ không được sử dụng số tiền ấy.

Nguồn tin này do thủ quỹ nhà băng cung cấp.

TÔ-MÁT”

༺༒༻

Tất cả những tin tức ấy đều gửi cho A-lếch-xơ, người chỉ huy Cục tình báo Liên Xô, đều được kiểm tra lại bằng mọi phương pháp tinh vi nhất theo khả năng cho phép. Việc thẩm tra xác nhận các tin tức đó đúng với sự thật. Chúng liền được gửi tới cho mọi uỷ viên của Hội đồng quốc phòng.

Đồng chí chỉ huy Cục tình báo nghĩ rằng đúng, khi cho rằng trong mấy ngày tới, ông sẽ nhận được một nhiệm vụ cực kỳ phức tạp, bởi vì tình hình xem ra hết sức rối rắm, kỳ quặc kèm theo hằng trăm dấu hỏi.

-Để đề phòng,-ông nói với người thư ký của mình,-đồng chí hãy liên lạc với Đài phát thanh, để họ chần bị một buổi truyền tin đặc biệt cho Uy-xơ-tác Chưa có gì cụ thể-bảo đồng chí ấy cứ yên tâm chờ nhiệm vụ mới. Không hiểu sao tôi lại tin rằng người thực hiện nhiệm vụ mới sẽ là Uy-xơ-tác. Tôi rất muốn hy vọng rằng đồng chỉ ấy sẽ hoàn thành, và đó sẽ là nhiệm vụ cuối cùng đối với đồng chí ấy.

༺༒༻

Tháng giêng năm 1945, quân Nga tiến và Cơ-ra-cốp và thành phố ẩy vẫn còn nguyên vẹn, mặc đù bọn Đức đã có kế hoạch gài mìn phá tan. Sau chuyện ấy, Can-ten-bơ-ru-ne ra lệnh triệu hồi Cờ-ruy-ghe, chỉ huy Vụ Đông Âu của cơ quan ghét-xta-pô, người chịu trách nhiệm thực hiện chiến dịch trừng phạt kia, về gặp hắn.

Can-ten-bơ-ru-ne im lặng khá lâu. Hắn chăm chú nhìn bộ mặt to bè, nặng nề của viên tướng kia, rồi hỏi nhỏ:

-Ông có lời bào chữa nào đủ tính chất khách quan để Quốc trưởng có thể tin tưởng ở ông hay không?

Cờ ruy-ghe, một kẻ hơi thô lỗ, bề ngoài chất phác, đợi câu hỏi ẩy từ lâu và đã chuẩn bị sẵn câu trả lời. Nhưng y phải chơi cái trò tác động tâm lý cái đã. Sau mười lăm năm nằm trong Đảng Quốc xã và tổ chức SS; y đã thạo nghề đóng kịch. Cờ-ruy-ghe biết rằng không nên trả lời ngay lập tức, cũng như không thể hoàn toàn chối cãi tội lỗi của mình. Y đã học được cách xử sự chính xác và tài tình trong mọi chuyện và ở khắp mọi nơi, thậm chí ngay ở nhà mình, có hôm y bắt gặp mình đóng vai một người hoàn toàn khác hẳn. Y nhận thầy rằng, ban đêm, đôi khi y tỉnh dậy và nằm im khá lâu mắt nhắm nghiền, tai dỏng lên lắng nghe không gian yên tĩnh; y có cằm giác rằng, ở đây, trong phòng ngủ tối mù của mình, vẫn đang có một cặp mắt lạnh lùng và bình thản nào đó theo dõi y. Lúc đầu, thỉnh thoảng y còn trò chuyện với vợ-dĩ nhiên là chỉ thì thầm vào ban đêm. Nhưng cùng với tiến bộ của kỹ thuật tình báo, mà y biết rõ hơn ai hết, nói chung Cờ-ruy-ghe ngừng việc trò chuyện hoặc nói lên thành tiếng một vài điều mà đôi khi y cho phép mình nghĩ tới. Ngay cả khi dạo chơi với vợ ở trong rừng, y cũng câm như cá, hoặc chl nói đến những chuyện vớ vẫn, bởi lẽ y có cám giác rằng ở trung tâm người ta đã sáng chế ra một loại máy có khả năng ghi âm tiếng nói cách xa một cây số trở lên.

Dần dà, trong con người y diễn ra một sự thay đồi lớn. Cờ-ruy-ghe trước kia đã biến mát. Thay vào đó, dưới cái vẻ của một người mà ai cũng biết, với cái vẻ ngoài hoàn toàn không thay đổi là một con người khác do con người trước tạo ra, hoàn toàn xa lạ đối với hết thảy mọi người, không chỉ sợ nói lên sự thật, mà còn là sợ cho phép mình nghĩ đến sự thật.

-Thưa thượng tướng,-Cờ-ruy-ghe cau mày nén một tiếng thở dài và đáp, giọng khổ sơ,-tôi không có lý do chính đáng để biện bạch… Và tôi không thể có được. Tôi là người lính, chiến tranh là chiến tranh, và tôi không hề chờ đợi rằng mình sẽ được vỗ về.

Y đóng kịch đạt lắm rồi. Y biết rằng, y càng tó ra nghiêm khắc với chính mình bao nhiêu, thì y càng có khả năng tước bỏ vũ khí trong tay Can-ten-bơ-rư-ne bấy nhiêu. Không gì làm cho lũ chó săn điên tiết bằng sự bỏ chạy của con thỏ. Thực ra, Cờ-ruy-ghe chưa biết bầy chó săn xử sự ra sao nếu con thỏ nằm xuồng và giơ chân lên nhưng các quan hệ trong tổ chức SS thì y biết khả tỏ tường rằng y càng tự lấy roi quất vào mình mạnh bao nhiêu, càng ít chống đỡ hay bào chữa bao nhiêu, thì Can-ten-bơ-ru-ne hoặc bất kỳ tên nào khác giữ cương vị đó sẽ càng nhẹ tay hơn bấy nhiêu.

-Chớ có hèn yếu như thế, - Can-ten-bơ-ru-ne nói, và Cờ-ruy-ghe hiểu rằng y đã chọn cách xử lý hoàn toàn chính xác, y đã thắng chính bẳn thân y, - cần phải phân tích kỹ lưỡng thất bại để khỏi lặp lại sau này.

Cờ-ruy-ghe đáp:

- Thưa thượng tướng, tôi hiệu rằng tôi có lỗi rất lớn. Nhưng tôi mong ngài thượng tướng hãy nghe đại tá Sơ-tiếc-lít báo cáo ông ta hoàn toàn biết rõ chiến dịch của chúng ta và có thể xác nhận rằng tất cả đã được chuẩn bị công phu và kỹ lưỡng đến mức cao nhất.

- Sơ-tiếc-lít thì có dính dáng gì tới chiến dịch? - Can-ten-bơ-ru-ne nhún vai. - Ông ta làm bên cơ quan tình báo, tại Cờ ra-cốp ông ta lo những vấn đề khác kia mà.

Tôi biết rằng, tại Cờ-ra-cốp ông ta nghiên cứu vấn đề qủa tên lửa “Fau-2” bị biến mất, nhưng tôi thấy mình có trách nhiệm báo cho ông ta biết mọi chi tiết về chiến dịch của chúng ta, bởi vì tôi nghĩ rất đúng rằng, khi trở về Béc Lanh, ông ta sẽ báo cáo với Thống chế SS Him-le hoặc với ngài về cách tổ chức chiến dịch của chúng tôi. Tôi chờ đợi thêm các chỉ thị của ngài, nhưng như vậy là tôi không thấy có thêm chỉ thị gì.

- Sơ tiếc lít có nằm trong số nhân vật được phép biết nội dung chiến dịch ấy không?

- Thưa, tôi không được rõ.

Can-ten-bơ-ru-ne gọi viên thư ký vào và bảo:

- Anh hãy tìm hiểu xem Sơ-tiếc-lít ở Vụ VI có nằm trong số những người được phép tiến hành chiến dịch “Sơ-vác-phai-e” hay không.

Khi viên thư ký bước ra, Cơ-ruy-ghe hiểu rằng mình đã đưa Sơ-tiếc-lít ra hứng đòn quá sớm, bèn rút lui:

- Tôi xin chịu toàn bộ lỗi lầm, - y nói tiếp, đầu cúi gầm, cố nặn ra những câu nói thiểu não - Tôi sẽ rất đau lòng, nếu ngài trừng phạt Sơ-tiếc-lít. Tôi vô cùng kính trọng ông ta vì đó là một chiến hữu trung thành. Tôi không có gì bào chữa, và tôi chỉ có thể chuộc lỗi của mình bằng cách đồ máu ngoài chiến trường.

- Thế ai sẽ chiến đấu với kẻ thù ở đây? Tôi à? Một mình tôi chắc?! Hy sinh cho Tổ quốc và vì Quốc trưởng ở ngoài mặt trận thì đơn giản quá! Sống ở đây dưới những trận oanh tạc, tiễu trừ sạch sành sanh mọi trò xấu xa, tội lỗi mới là chuyện khó! Ở đây vừa cần lòng dũng cảm vừa cần trí thông minh! Phải hết sức thông minh, ông Cờ-ruy-ghe ạ!

Cờ-ruy-ghe hiểu rằng y sẽ không bị đầy ra mặt trận, một hình phạt đáng sợ nhất. Đáng sợ không phải chỉ vì những viên đạn Nga, - vì đương nhiên là ngoài đó y sẽ năm cương vị chỉ huy, - mà chẳng qua chỉ là vì y hiểu rằng đám sĩ quan quân đội từ lâu vẫn nuôi một mối căm hờn ghê gớm đối với những kẻ vốn là người của tổ chức tình báo SĐ. Họ chỉ cố tìm cách đầy những cộng sự SĐ kia ra tòa án của Đảng quốc xã hay tòa án binh - mà đã đến nước ấy thì đừng có hy vọng vào sự thương xót quy luật của mặt trận là quy luật chết người...

Viên thư ký mở cửa không một tiếng động, đặt lên bàn Can-ten-bơ-ru-ne mấy chiếc cặp giấy mỏng Can-ten-bơ-ru-ne giở nhanh các cặp đó, hừ một tiếng ngạc nhiên và nói:

- Cảm ơn. Anh tìm hiểu xem Sơ-tiểc-lít có được tiếp chuyện ở Bộ chỉ huy hay không, sau khi từ Cờ-ra-cốp trở về và nếu có, thì ở nhà ai. Anh cũng điều tra xem ông ta đã đề cập tới vằn đề gì trong lúc nói chuyện.

- Thưa ngài, để dự phòng, tôi đã điều tra rồi ạ, - viên thư ký đáp - Sơ-tiềc-lít không được ai tiếp chuyện. Vừa trở về ông ta lập tức chuyển sang điều tra, phát hiện một đài phát chiến lược đang hoạt động cho Mát-xcơ-va…

Cơ-ruy-ghe nhớ lại, có lần ở Cơ-ra-cốp y đã nghe viên đại tá tình báo Áp-ve Béc-gơ nói chuyện với tướng Nôi-bút, khi đại tá này xin ra mặt trận. Cờ-ruy-ghe quyết định lặp lại cạnh đó; y đột nhiên thoáng nghĩ rằng, Can-ten-bơ-rư-ne là kẻ hết sức đa cảm, giống như mọi kẻ tàn ác khác.

- Thưa thượng tướng, dù sao tôi cũng xin ngài cho phép tôi được ra mặt trận.

- Ông ngồi xuống đây, - Can-ten-bơ-rư-ne nói, - và đừng có ngốc nghếch như Gơ-rét-khen. Hôm nay ông có thể nghỉ, còn ngày mai thì ông hãy viết cho tôi một bản báo cáo ti mỉ, chi tiết về toàn bộ chiến địch. Chúng tôi sẽ nghĩ xem nên phái ông tới đâu. Ngườí thì ít, mà việc thì nhiều rất nhiều, ông Cờ-ruy-ghe ạ.

Khi Cơ-ruy-ghe đã đi khỏi, Can-ten-bơ-ru-ne gọi viên thư ký vào và báo:

- Anh hãy thu thập cho tôi toàn bộ hồ sơ về Sơ-tiếc-lít trong vòng một, hai năm vừa rồi. Nhưng phải tiến hành thế nào để Sê-len-béc không hay biết việc đó. Đừng gây không khí hoàng sợ; Sơ-tiếc-lít là một điệp viên quý giá, một con người dũng cảm, không nên nghi ngờ anh ta. Đây chằng qua chỉ là việc kiểm tra lẫn nhau trên tình bằng hữu thôi… Và anh hãy chuẩn bị mệnh lệnh cho Cờ-ruy-ghe. Chúng ta sẽ cử ông ấy làm phó giám đốc sở ghét-xta-pô ở Pra-ha, nơi ấy đang là một điểm nóng…

༺༒༻

- Ngài nghĩ như thể nào, hở ngài giám mục, trong con người thì cái gì nhiều hơn, nhân tính hay thú tính?

- Tôi nghĩ rằng, ở trong con người, hai cái đó ngang nhau.

- Không thể như vậy được.

- Chỉ có thể như vậy thôi.

- Không đúng.

- Nếu trái lại thì cái nọ đã thắng cái kia từ lâu rồi.

- Ngài trách chúng tôi hướng tới cái hạ tầng và coi tinh thần là cái có sau. Tinh thần quả là cái có sau. Tinh thần nảy sinh như cây nằm trên lớp men căn bản.

- Và thứ men ấy?

- Là tính hiếu danh. Đó là cái mà ngài gọi là sự dâm dục, còn tôi, tôi gọi là ý nguyện lành mạnh, là sự mong mỏi được ngủ với một người phụ nữ và yêu quý cô ta. Đó là cái khát vọng muốn đứng hàng thứ nhất trong công việc của mình. Thiếu nó, toàn bộ sự phát triển của loài người đã ngừng từ lâu. Thiên chúa giáo đã tốn không ít công sức để kìm hãm sự phát triển của loài người. Ngài hiểu tôi đang nói đến thời kỳ nào của đạo Thiên chúa chứ?

- Vâng, vâng, dĩ nhiên tôi biết thời kỳ đó. Tôi biết rõ thời kỳ đó, nhưng tôi còn biết một điều khác nữa. Tôi không còn thấy sự khác nhau giữa thái độ của ông đối với con người và cái thái độ đối với con người mà Quốc trưởng đang tuyên truyền.

- Đúng thế ư?

- Đúng thế. Quốc trưởng nhìn thấy trong con người một tên đại bịp hám danh, khoẻ mạnh, cường tráng và muốn giành cho mình không gian để sinh sống.

- Ngài không thể tưởng tượng là ngài sai lầm đến mức nào đâu, bởi vì Quốc trưởng nhìn thấy trong mỗi người Đức không phải một tên đại bịp thông thường, mà là một tên đại bịp tóc vàng.

- Còn ông thì thấy trong mỗi con người một tên đại bịp nói chung.

- Còn tôi nhìn thấy trong mỗi con người cái mà từ đó nó đã nảy sinh ra. Con người sinh ra từ con khỉ. Mà con khỉ là thú vật.

- Đến đây thì tôi và ông bất đồng với nhau. Ông tin rằng con người phát sinh từ con khỉ. Ông chưa nhìn thấy cái con khỉ đã sinh ra con người, và con khỉ ấy chẳng thì thầm câu nào vào tai ông về đề tài ấy. Ông chưa sờ nắn được cái đó, và ông không thể sờ nắn được cái đó. Ông tin như thế, vì niềm tin ấy phù hợp với tổ chức tinh thần của các ông.

- Thế thượng đế nói thầm vào tai ngài rằng ông ta sáng tạo ra con người à?

- Tất nhiên, không ai nói gì với tôi, và tôi không thể chứng minh sự tồn tại của thượng đế, điều đó không chứng minh được, chỉ có thể tin vào nó mà thôi. Ông tin vào con khỉ, còn tôi tin vào thượng đế. Ông tin vào con khỉ, bởi vì điều đó phù hợp với tổ chức tinh thần của ông, tôi tin vào thượng đế, bỏi vì điều đó phù hợp với tổ chức tinh thần của tôi.

- Ở đây ngài đã lẫn lộn một chút rồi. Tôi tin vào con người, chứ không phải tin vào con khỉ.

- Tin vào cái con người phát sinh từ con khỉ chứ gì? Ông tin vào con khỉ ở trong con người còn tôi tin vào thượng để ở trong con người.

- Trong mỗi con người đều có thượng để hay sao?

- Tất nhiên.

- Thượng đế nằm ở chỗ nào trong con người Quốc trưởng. Trong con người Gơ-rinh? Trong con người Him-le?

- Ông nêu ra một câu hỏi hóc búa. Chúng ta đang nói đến bản chất của con người kia mà. Dĩ nhiên, trong mỗi con người của mấy tên khốn kiếp ấy có thể tìm thấy dấu vết của thiên thần đã bị hủ bại. Nhưng tiếc thay, toàn bộ bản chất của chúng lệ thuộc vào cái quy luật dã man tất yếu, dối trả, hèn hạ, bạo lực đến mức, trên thực tế, ở đó không còn chút tính người nào nữa. Nhưng về nguyên tắc, tôi không tin rằng một con người sinh ra nhất thiết phải mang trong mình tính chất đáng nguyền rủa của nguồn gốc loài khỉ.

- Tại sao ngài gọi là tính chất đáng nguyền rủa của nguồn gốc loài khỉ.

- Tôi nói theo ngôn ngữ của tôi.

- Nghĩa là nên chấp nhận qui luật của thượng đế về việc thủ tiêu loài khỉ?

- Hoàn toàn không phải như vậy.

- Ngài luôn luôn tránh né rất hợp với tinh thần đạo đức trước những câu hỏi đang giày vò tôi. Ngài không chiu trả lời “có“ hay “không“, trong khi mỗi người đi tìm niềm tin đểu thích cụ thể, thích nghe một tiếng “có“ hoặc “không“. Thế mà ngài lại cứ trả lời theo cái kiều nước đôi, không dứt khoát. Chính điều đó khiến tôi chán ghét cá phương pháp của ngài lẫn hoạt động thực hành của ngài.

- Ông căm ghét hoạt động thực hành của tôi. Điều đó đã rõ... Tuy nhiên, trên thực tế ông đã từ trại tập trung chạy trốn thẳng đến chỗ tôi. Giải thích điều đó kể cũng thú vị đấy nhỉ?

- Điều đó một lần nữa chứng tỏ rằng trong mỗi con người, như ngài nói, đều tồn tại một thượng để và một con khỉ. Nếu thư thượng để chỉ có mặt trong tôi, chắc hẳn tôi đã chẳng chạy đến với ngài, sẽ chẳng bỏ trốn, mà có lẽ ở lại đế nhận cái chết từ tay bọn đao phủ SS, có lẽ tôi đã chìa má bên kia ra cho chúng, để thức tỉnh tính người trong lòng chúng. Giá thử ngài sa vào tay chúng, không biết ngài sẽ chìa má bên kia ra, hay sẽ cố tránh đòn, thưa ngài giám mục?

- Thế nào là chìa má bên kia? Ông lại gán cái câu chuyện ngụ ngôn tượng trưng vào bộ máy thực tế của nhà nước quốc xã rồi. Chìa má ra trong ngụ ngôn là một chuyện. Như tôi đã nói với ông, đó là chuyện ngụ ngôn về lương tâm con người. Còn việc sa vào cái bộ máy không thèm hỏi anh xem anh có định chìa má bên kia ra hay không, lại là chuyện khác. Rơi vào cái bộ máy mà về nguyên tắc và tư tưởng của nó đã mất hết lương tri thì... Tất nhiên, không đáng đối xử với cái máy hoặc với một hòn đá chắn đường hoặc với một bức tường mà ta vấp phải, như đổi xử với một sinh vật khác.

- Thưa ngài giám mục, kể ra hơi bất tiện, có lẽ tôi động chạm đến bí mật của ngài, nhưng phu nhân Ai-den-sơ-tát có nói với tôi rằng... Có thể cô ta lỡ lời và tôi không dám đặt câu hỏi này với ngài. Nhưng hình như ngài đã từng có mặt ở Sở ghét-xta-pô thì phải?

- Tôi biết trả lời ông như thế nào nhỉ? Phải, tôi đã có mặt ở đó...

- Thế là rõ. Ngài không muốn đề cập đền vấn đề ấy, vì nó là câu hỏi đau lòng đối với ngài. Nhưng thưa giám mục, ngài có nghĩ rằng sau khi chiến tranh kết thúc, các con chiên của ngài sẽ không tin ở ngài nữa hay không?

- Thiếu gì người có mặt ở Sở ghét-xta-pô.

- Thế nếu như người ta bảo nhỏ các con chiên rằng, với tư cách là một kẻ phá hoại, vị giám mục của họ đã được bố trí vào ngồi chung xà lim với những người tù không bao giờ quay về nữa thì sao? Mà những người được trở về như ngài chì là một phần triệu thôi... Con chiên sẽ chẳng tin ngài lắm đâu Lúc ấy, ngài biết truyền bá sự thật của mình cho ai?

- Tất nhiên, nếu tác động tới con người bằng những phương pháp đó thì có thể tiêu diệt bất kỳ ai cũng được. Trong trường hợp ấy, vị tất, tôi có thể cứu vãn nổi tình thế của tôi bằng bất cứ cách nào.

- Ngài sẽ làm gì lúc đó?

- Lúc đó ư? Phải bác bỏ. Bác bỏ bằng tất cả khả năng mà tôi có, bác bỏ cho tới lúc người ta tin ở tôi. Nếu người ta không tin, thì về thực chất bên trong, coi như tôi đã chết rồi.

- Thực chất bên trong. Nghĩa là xương thịt vẫn còn, vẫn sống.

- Tùy chúa phán xử.

- Tôi còn sống là còn sống.

- Tôn giáo của ngài chống lại việc tự sát phải không?

- Chính vì lẽ đó mà tôi sẽ không tự sát.

- Ngài sẽ làm gì khi mất khả năng truyền đạo?

- Dù không còn truyền đạo nữa, tôi vẫn cứ tin.

- Thế tại sao ngài không chọn cho mình một lối thoát khác là cùng lao động với tất cả mọi người?

- Ông gọi thế nào là “lao động“?

- Là khiêng đá đê xây dựng lâu đài khoa học chẳng hạn. - Nêu xã hội chỉ cẩn một người tốt nghiệp khoa thần học đi khiêng đất thì tôi chẳng có gì để nói chuyện với ông. Như thế thì quả thực là thà bây giờ tôi quay về trại tập trung và chui vào lò thiêu xác còn hơn...

- Tôi chỉ đặt câu hỏi, “nếu như“ thôi. Tôi rất thú vị, nếu được biết giả thuyết của ngài, nghĩa là ý nghĩ của ngài sau này.

- Ông cho rằng một người truyền đạo cho con chiên là một tên đại bịp, một kẻ vô công rồi nghề ư? Ông không coi đó là một việc làm ư? Theo ông, khiêng đá mới là lao động, còn tôi, tôi cho rằng lao động tinh thần ngang hàng với bất kỳ thứ lao động nào khác, lao động tinh thần là loại đặc biệt quan trọng.

- Chính tôi làm nghề viết báo, và các bài phóng sự của tôi đã bị đầy đọa cả từ phía bọn quốc xát lẫn từ phía đạo thiên chúa chính thống của ngài. Chúng bị đạo Thiên chúa chính thống lên án, vì một nguyên nhân sơ đằng là ông đã lý giải không đúng về bản thân con người.

- Tôi không giải thích con người. Tôi vạch ra cái thế giới của bọn lưu manh và đĩ điểm đang sổng chui lủi trong các hầm nhà ở Bơ-rê-men và Hăm-bua. Nhà nước Hít-le gọi việc ấy là sự vu khống một cách đáng ghê tởm đối với chủng tộc thượng đắng còn nhà thờ thì gọi việc ấy là sự vu khống con người.

- Chúng tôi không sợ sự thật của cuộc đời.

- Các ngài rất sợ! Tôi đã vạch ra rằng những con người khổn nạn kia cố tìm đến nhà thờ ra sao và nhà thờ đã xua đuổi họ như thể nào; chính đám con chiên đã xua đuổi họ, còn các vị linh mục thì không dám phan đổi con chiên

- Tất nhiên là không thể phản đối. Tôi không lên án ông về sự thật. Tôi không lên án ông về việc ông vạch ra sự thật. Tôi bất đồng ý kiến với ông trong cách dự báo con người tương lai kia.

- Thưa giám mục, thế ngài không có cảm giác rằng những câu trả lời của ngài chứng tỏ ngài là một chính khách chứ không phải là người chăn con chiên hay sao?

- Chẳng qua ông chỉ nhìn thấy ở tôi cái gì hợp với quan niệm của ông ông nhìn thấy trong tôi cái đường viền chính trị, mà đường viền này mới chỉ tạo nên một mặt phẳng. Cũng hệt như có thể thấy chiếc thước tính lô-ga-rít là cái có thể dùng để đóng đinh. Thước tính lô-ga-rít có thể dùng để đóng đinh, nó có chiều dài và sức nặng. Nhưng đó mới chỉ là một cách nhìn cho phép thấy được chức năng thứ mười, thứ hai mươi của vật thể, trong khi đó người ta có thể dùng thước tinh lô-ga-rít để tính toán, chứ không chỉ dùng để đóng đinh.

- Thưa ngài giám mục, tôi đặt câu hỏi, còn ngài, đã không trá lời, lại còn đóng đinh vào người tôi. Ngài rất khôn khéo biến tôi từ người lục vần thành kẻ phải trả lời. Ngài lập tức biến tôi từ người đi tìm tín ngưỡng thành kẻ tà giáo. Tại sao ngài lại nói rằng ngài đứng trên cuộc xâu xé, trong khi chính ngài cũng đang đứng giữa cuộc xâu xé đó?

- Đúng là tôi đang đứng giữa cuộc chiến tranh xâu xét nhưng tôi chiến đấu chống lại bản thân chiến tranh.

- Ngài rất duy vật trong khi tranh luận.

- Tôi đang tranh luận với nhà duy vật mà lại.

- Nghĩa là ngài có thể chiến đầu với tôi bằng vũ khí của tôi?

- Tôi buộc phải làm như thế.

- Ngài hãy nghe đây... Vì quyền lợi của các con chiên của ngài, mà tôi cần ngài bắt liên lạc với các bạn của tôi. Tôi sẽ trao địa chỉ cho ngài. Tôi tin cậy trao cho ngài địa chỉ các đồng chí của tôi... Ngài giám mục, ngài sẽ không phản bội những người vô tội...

- Lại thế rồi! Tôi đã trả lời ông...

༺༒༻

Nghe xong đoạn băng ghi âm đó, Sơ-tiếc-lít vội đứng dậy, bước lại bên cửa sổ để khỏi bắt gặp cái nhìn của kẻ hôm qua cầu xin sự giúp đỡ của vị giám mục, còn hôm nay thì đang nhếch mép cười trong khi nghe tiếng nói của mình. Hắn đang uổng rượu cô-nhắc và rít thuốc lá liên tiếp.

- Ở chỗ ông giám mục không được hút thuốc à? - Sơ-tiếc lít hỏi, không quay mặt lại.

Anh đứng bên chiếc cửa sổ - to tướng, choán hết bức tường - và ngắm những con quạ đang tranh nhau miếng bánh mì, người gác cổng được lĩnh hai suất một ngày và rất thích chim. Bác ta không biết rằng Sơ-tiếc-lít là sĩ quan tình báo SĐ, nên tin chắc rằng biệt thự này hẳn là của những người ái nam ái nữ, hoặc là của các thương gia lớn: chưa có một phụ nữ nào lui tới đây bao giờ, và khi đám đàn ông gặp mặt nhau thì họ trò chuyện rất khẽ, các món ăn toàn loại đặc biệt, thượng hảo hạng, thức uống thì phổ biến là của Mỹ.

- Vâng, ơ đấy tôi khổ sở vì không được hút thuốc. Lão già thì cứ huyên thuyên trong khi tôi thèm thuốc đến chết được...

Gã điệp viên này tên là Cờ-lao-xơ. Người ta tuyển mộ hắn cách đây hai năm. Hắn tự đến xin được tuyển mộ; cái tay nguyên là thợ sửa bản in này thích những cảm giác giật gân. Hắn làm việc hết sức khôn khéo thường tước khí giới của những người tiếp chuyện với mình bằng những lập luận thành thực và gay gắt. Hắn được phép nói tất cả mọi chuyện cốt sao công việc có kết quả nhanh chóng là được. Càng quen biết lâu và xem xét kỹ con người Cờ-lao-xơ, Sơ-tiếc-lít càng thấy sợ hắn.

“Hay là hắn mắc bệnh, - có lần Sơ-tiếc-lít nghĩ bụng - Khát vọng phản bội cũng là một thứ bệnh đặc biệt. Kể cũng đáng chú ý: Cờ lao-xơ hoàn toàn phản đối Lôm-bơ-rô-dô* (Lôm-bơ-rô-dô Tsê-da-rê (1835 - 1909) - bác sĩ tâm thần và nhà hành pháp học người Ý, kẻ đề xướng khuynh hướng nhân loại học phản động trong hình luật tư sản). Hắn đáng sợ hơn tất cả bọn tội phạm mà mình đã gặp, thế mà bề ngoài hắn lại có vê đáng kính và dễ thương đến thế…“.

Sơ-tiếc-lít quay lại bàn, ngồi xuống trước mặt Cờ-lao-xơ và mỉm cười với hẳn.

- Thế nào? - anh hỏi. - Nghĩa là anh tin rằng lão già sẽ thu xếp việc liên lạc ổn thỏa cho anh chứ gì?

- Vâng, vấn đề ấy đã được giải quyết. Tôi thích làm việc với bọn trí thức và cổ đạo hơn cả. Ngài biết không, được quan sát một con người đang đi tới chỗ chết thực là thú vị lạ lùng. Đôi lúc thậm chí tôi muốn bảo chúng: “Đứng lại! Thằng ngốc! Mày đi đâu thế?!“.

- Ồ, không nên nói thề, - Sơ-tiếc-lít bảo hắn, - như vậy là thiếu khôn ngoan.

- Ngài có cá hộp không? Thiếu món cá, tôi phát điên lên được. Cá có nhiều chất phốt-pho lắm. Các tế bào thần kinh đòi hỏi... ngài ạ.

- Tôi sẽ thết anh những món cá hộp ngon tuyệt. Anh thích loại nào?

- Tôi mê loại ngâm dầu ô-liu…

- Tôi hiểu rồi… của nước nào, hàng nội hay là...

- “Hay là“, - Cờ-lao-xơ cười nhắc lại. - Dù như thế là thiếu lòng ái quốc, song tôi vẫn thích các món ăn và thức uống cửa Mỹ hoặc Pháp…

- Tôi sẽ tặng anh cả một thùng hộp cá xác-đin Pháp chính cống. Nó ngâm dầu ô-liu, thơm nức tha hồ nhiều chất phốt-pho... Anh biết không, hôm qua tôi có xem cặp hồ sơ về anh…

- Tôi sẵn sàng trả một giá rất đắt để được xem nó, dù chỉ liếc bằng một con mắt…

- Không hấp dẫn lắm như anh tưởng đâu. Khi anh cười, nói, phàn nàn rằng anh đang đau gan, thì điều đó gây một ấn tượng nhất định rằng trước lúc đó anh vừa hoàn thành một chiến dịch hóc hiểm. Còn trong cặp hồ sơ về anh thì chán lắm: toàn những báo cáo với tố giác; lẫn lộn tất cả: anh tố giác người ta và người ta tố giác anh… Không, xem nó chán lắm. Đáng chú ý là điểm khác kia; tôi đã tính rằng căn cứ vào các báo cáo của anh, nhờ sáng kiến của anh, chính quyền đã tóm cổ chín mươi bảy người... Mà tất cả số người ấy đều không hé răng nói một lời về anh. Tất cả, không trừ một ai. Mặc dù Sở ghét-xta-pô hỏi cung chả đến nỗi kém đâu…

- Ngài kể chuyện ấy với tôi làm gì?

- Tôi cũng chả biết. Thử phân tích xem sao thôi. Anh có thấy đau lòng, khi những người đùm bọc anh bị bắt hay không?

- Thế ngài nghĩ thế nào?

- Tôi không biết.

- Có quỷ biết được… Rõ ràng tôi cảm thấy tôi là kẻ mạnh khi giao chiến mặt đối mặt với họ. Cạnh cắn xé làm cho tôi thích thú. Sau khi bị bắt, họ sẽ ra sao… tôi không cần biết... Điều gì sẽ đến với chúng ta? Với hết thảy mọi người?

- Cũng đúng như thế, - Sơ-tiếc-lít tán thành.

- Đằng sau chúng ta là một trận đại hồng thuỷ. Người dân chúng ta toàn là những kẻ hèn hạ, nhút nhát, tham lam, chuyên tố giác lẫn nhau. Đúng là kẻ nào cũng đều như thế cả. Không thể trở nên tự do giữa đám nô lệ… Quả là như vậy. Thế thì sao không làm kẻ tự do nhất trong số những kẻ nô lệ? Phần tôi trong tất cả những năm vừa qua, tôi luôn luôn sử dụng sự tự do hoàn toàn về tinh thần.

Sơ tiếc lít hỏi:

- Anh nghe đây, thế tối hôm kia có ai đến nhà ông giám mục không?

- Không có ai cả…

- Khoảng chín giờ…

- Ngài nhầm rồi - Cờ-lao-xơ đáp, - ít ra thì cũng không có ai do ngài cử đến. Chi có một mình tôi ở đó thôi.

- Có lẽ người đến nhà giám mục là... Người của tôi đã không nhìn rõ mặt hắn.

- Ngài có theo dõi nhà lão ta à?

- Dĩ nhiên, không lúc nào ngừng. Như vậy là anh tin rằng lão già sẽ làm việc cho anh phải không?

- Sẽ làm việc cho tôi. Nói chung, tôi cảm thấy mình có sứ mệnh của một người theo phái đối lập, một nhà hùng biện, một thủ lĩnh. Mọi người phải khuất phục trước sức ép và lô-gích tư duy của tôi…

- Được rồi! Anh cừ lắm Cờ-lao-xơ ạ. Có điều chớ nên huênh hoang quá mức Bây giờ hãy nói đến công việc. Anh sẽ nghỉ ngơi vài ngày ở một căn phòng của chúng tôi. Bởi vì sau đó anh sẽ phải thực hiện một nhiệm vụ quan trọng, mà nhiệm vụ ấy lại không thuộc phạm vi của tôi...

Sơ-tiếc-lít nói đúng: hôm nay các đồng sự của anh ở bên Sở ghét-xta-pô có đề nghị anh cho họ mượn Cờ-lao-xơ một tuần: ở Ken-nơ bắt được hai gã “chơi đàn dương cầm“* (Tiếng lóng của bọn tình báo, mật thám Đức gọi các chiến sĩ điện đài Liên-xô hoạt động trong vùng kiểm soát của chúng) người Nga. Họ bị tóm ngay trong lúc đang làm việc bên điện đài. Họ không chịu khai gì cả, cần phải gài một tay thật cứng vào cùng xà lim với họ. Không thể tìm được ai tốt hơn Cờ-lao-xơ. Sơ-tiếc-lít hứa sẽ tìm Cờ-lao-xơ và báo cho hẳn biết.

- Anh hãy lấy một tờ giấy trong chiếc cặp màu xám - Sơ tiếc lít nói, - và hãy viết như sau: “Thưa đại tá, tôi bị mệt lử cả người. Sức tôi đã kiệt. Tôi đã làm việc tận lực, nhưng không thể tiếp tục được nữa. Tôi muốn nghỉ…“.

- Viết thế này làm gì ạ? - Cờ-lao-xơ ký tên và hỏi.

- Tôi thiết nghĩ anh sẽ vui lòng đi In-xơ-brúc nghỉ một tuần - Sơ-tiếc-lít trả lời và chìa cho Cờ-lao-xơ một xấp tiền. - Ở đấy các câu lạc bộ sĩ quan vẫn đầy các cô nhân viên phục vụ và đám con gái vẫn vui chơi trượt tuyết trên núi như xưa. Không có bức thư này, tôi không thể tách ra cho anh một tuần lễ để anh tận hưởng hạnh phúc được.

- Cảm ơn ngài, - Cờ-lao-xơ nói, - riêng khoản tiền - thì tôi còn nhiều...

- Nhiều hơn nữa có gì phiền phức đâu?

- Vâng nói chung thì không có gì phiền phức cả - Cờ- lao-xơ đồng ý. Hắn cất tiền vào túi sau. - Hồi này chữa bệnh lậu đắt quá - và hắn cười to.

- Anh hãy nhớ lại một lần nữa xem: có ai nhìn thấy anh ở nhà ông giám mục không?

- Có gì phải nhở lại! Không một ai cả...

- Tôi muốn nói cả người của chúng tôi.

- Nói chung thì người của ngài có thể nhìn thấy tôi, như họ theo dõi nhà ở của lão già đó. Song vị tất… tôi không thấy ai cả.

Sơ-tiếc-lít nhớ lại: một tuần trước đây, chính anh đã mặc bộ quần áo tù khổ sai cho hắn, trước khi đóng vở kịch truy đuổi các tù chính trị chạy qua cái làng, nơi giám mục Sơ-lắc đang sống. Anh nhớ rõ nét mặt Cờ-lao-xơ hôm đó, cách đây một tuần; cặp mắt hắn sáng bừng vẻ hiền hậu và dũng cảm - hắn đã nhập vai rất đạt. Hôm ấy Sơ-tiếc-lít nói chuyện với hắn bằng giọng khác hẳn, bời vì ngồi cạnh anh là một vi linh mục, khuôn mặt ông ta rất đẹp, có giọng nói sầu thảm và lời lẽ vô cùng chính xác.

- Trên đường tới căn phòng mới của anh, chúng ta sẽ bỏ lá thư này vào hòm thư, - Sơ-tiếc-lít nói. - Và anh hãy bỏ một bức nữa cho ông giám mục để gạt bỏ mọi nghi ngờ. Bức thư ấy anh hãy tự viết lấy Tôi sẽ không quấy rầy anh. Để tôi đi pha cho anh một cốc cà-phê nữa nhé.

Khi anh quay lại, Cờ-lao-xơ đang cầm một tờ giấy.

- “Trung thực có nghĩa là phải hành động, - hắn vừa cười vừa đọc, - niềm tin dựa trên cuộc đấu tranh. Tuyên truyền cho lòng trung thực và danh dự mà hoàn toàn ngồi bó tay là phản bội: phản bội cả con chiên lẫn chính mình. Con người có thể tha thứ cho thái độ thiếu trung thực của mình, nhưng con cháu thì không đời nào. Bởi vậy, tôi không thể tha thứ cho tình trạng ngồi bó tay của mình. Không hành động gì còn tệ hơn cả sự bội phản. Tôi đi đây. Ngài hãy tự biện bạch lấy. Cầu chùa giúp đỡ ngài. Viết như thế có được không, thưa ngài đại tá?

- Hay lắm! Anh cho biết, anh đóng kịch với chính mình phải không?

- Dĩ nhiên. Tôi sống hàng nghìn năm bởi vì trong khi làm việc với người này người nọ, tôi đóng kịch với chính mình: tôi không còn là người đứng trước ngài nữa, mà là một người khác chính tôi cũng không quen biết, một người dũng cảm, khóe mạnh đẹp đẽ và bất ngờ...

- Anh không thử viết văn xem sao?

- Không ạ. Nếu như tôi viết văn được thì tôi đã chẳng trở thành… - Cờ-lao-xơ bỗng ngừng bặt và liếc trộm Sơ-tiếc-lít.

- Nói tiếp đi, anh chàng lập dị… Chúng ta đang trò chuyện cởi mở với nhau kia mà. Anh muốnn nói rằng, nếu như anh biết viết văn, thì anh đã chẳng làm việc cho chúng tôi phải không?

- Có một cái gì đó gần giống như thế.

- Không giống như thế đâu, - Sơ-tiếc-lít sửa lại, - chính là anh muốn nói như vậy. Phải không nào?

- Đúng thế ạ.

- Cừ lắm. Với tôi anh nói dối chẳng ích lợi gì. Chằng ích lợi gì đâu. Anh uống uýt-ki đi, rồi chúng ta lên đường. Tối hẳn rồi, máy bay địch sắp ném bom đấy.

- Phòng ở cách xa đây không ạ?

- Ở trong rừng, cách đây chừng mười cây số. Ở đấy yên tĩnh lắm, anh sẽ đánh một giấc đến tận sáng mai.

Khi đã ngồi trong xe, Sơ-tiếc-lít hỏi:

- Lão già có nói gì đến cựu thủ tưởng Bơ-ruy-ninh* (Bơ-ruy-ninh Hen-rích, một chính khách phản động người Đức trong những năm 1930 - 1932 từng giữ chức thủ tướng Đức) không?

- Tôi đã viết trong báo cáo gửi ngài rằng lão ta lập tức thu mình lại. Tôi ngại không dám khai thác lão nữa...

- Anh đã làm đúng… Lão già cũng không đả động gì đến Thụy Sĩ à?

- Hoàn toàn im lặng. Thôi được. Chúng ta sẽ tìm cách khác. Điều quan trọng là lão ta đã nhận lời giúp đỡ một người cộng sản. Chà, cái lão giám mục này!

༺༒༻

Sơ-tiếc-lít giết chết Cơ-lao-xơ bằng một phát đạn bắn vào thái dương. Anh không nói cho hắn biết, như người ta thích diễn tả trên màn ảnh, vì sao và nhân danh ai anh giết hắn. Hai người đứng trên bờ hồ khi máy bay đồng minh bắt đầu kéo đến bắn phá. Đây là khu vực cấm, nhưng trạm gác - điều này Sơ-tiếc-lít biết rất rõ - ở cách đây hai cây số. Trong khi máy bay đánh phá, ai có thể nghe thấy một tiếng súng lục khô khan. Anh tính rằng Cờ-lao-xơ sẽ ngã từ trên bậc bê tông xuống nước - trước đây người ta vẫn ngồi câu cá ở chỗ này - do đó sẽ không để lại vệt máu trên bậc bê tông. Kể ra cái ấy cũng chẳng quan trọng bởi vì đêm nào chằng có mưa tuyết. Như thế thì một vết máu trên bậc bê tông giữa khu vực cấm chả có gì đáng ngại. Hay nói đúng hơn là hoàn toàn không có gì nguy hiểm.

Cơ-lao-xơ lặng lẽ đổ xuống nước như một bao cát, Sơ-tiếc-lít ném khẩu súng lục xuống chỗ hắn ngã (giả thuyết về việc tự sát do thần kinh căng thẳng tột độ được xây dựng một cách chính xác; hai bức thư do chính bàn tay Cờ-lao-xơ viết), anh cởi găng tay và đi qua rừng tới chỗ xe ô tô của mình. Từ đấy tới "An- đoóc-phơ" bốn mươi cây số. Giám mục Sơ-lắc sống ở xóm đó. Sơ-tiếc-lít tính rằng một tiếng sau anh sẽ tới đó, - anh đã dự kiến hết thảy mọi điều, kể cả khả năng đưa ra chứng cớ thời gian chứng tỏ mình không dính dáng đến vụ giết người vừa rồi…

༺༒༻

“Trung tâm gửi Uy-xơ-tác.

Đồng chí có biết về những cuộc tiếp xúc giữa bọn quốc xã với các nhà ngoại giao phương Tây ở Xtốc-khôm hay không? Và nếu có biết, thì cụ thể là gì? Đồng chí biết gì về Cơ-lai-xtơ, cộng sự của Ríp-ben-tơ-rốp, không?“

“Uy-xơ-tác gửi Trung tâm.

Theo tôi, hiện nay chưa thể có bất cứ sự tiếp xúc đáng kể nào giữa bọn quốc xã với phương Tây. Theo lệnh Hít-le, thống chế SS Him-le tuyên bố rằng hắn sẽ xử tử tất cả những tên phản bội nào dám tiếp xúc với Đồng minh. Tiến sĩ Cơ-lai-xtơ là kẻ thông tin của ghét-xta-pô ở Bộ Ngoại giao. Theo chỗ tôi được biết, trước tây hắn không hề có mối liên hệ đáng kể nào với phương Tây. Sứ mệnh của hắn ở Xtốc-khôm liên quan đến các vấn đề biên ban, và theo nguồn tin của tôi, hắn không được trao bất cứ nhiệm vụ nào về việc thiết lập mối liên lạc với các nước Đồng minh.

UY-XƠ-TÁC“

༺༒༻

Kẻ cầm đầu Cục an ninh SĐ của Đức quốc xã, Éc-nét Can-ten-bơ-ru-ne, nói giọng thủ đô Viên rõ rệt. Hắn biết rằng Quốc trưởng và Him-le tức giận về điều đó, bới vậy đã có thời kỳ hắn theo học một nhà ngữ âm học tài ba, để học cách nói giọng Đức chính cống. Nhưng ý đồ ấy chẳng ăn thua gì, vì hắn yêu thích thủ đô Viên, say sưa với nó, nên không thể bắt mình dùng thứ tiếng “chính thống“, thay thể cái thổ ngữ thành Viên vui tươi - tuy quả có hơi tục tĩu của mình, - dù chỉ mỗi ngày một giờ đồng hồ. Cho nên, gần đây Can-ten-bơ-ru-ne không sắm vai người Đức nữa, và hắn ăn nói với tất cả mọi người bằng cái giọng mà hẳn đã quá quen: giọng thủ đô Viên. Với cấp dưới, hẳn thậm chí không nói theo giọng thủ đô Viên, mà theo thổ ngữ In-xơ-brúc; giọng nói của những người Áo ở miền núi hết sức đặc biệt, và đôi khi Can- ten-bơ-ru-ne thích làm cho các nhân viên trong bộ máy của hắn cuống lên: họ rất sợ hỏi lại hắn một từ mà họ nghe chưa rõ và cảm thấy vô cùng lúng túng, hoang mang.

- Không phải Xi-bơ-lít, mà là Sơ-tiếc-lít, - Can-ten-bơ- ru-ne cười hô hố vào ống nói, - theo tôi, trong số nhân viên biên chế làm gì có ai là Xi-bơ-lít. Còn điệp viên của các anh thì tôi để ý làm gì. Phải rồi! Đúng, Sơ-tiếc-lít, và nếu tìm thấy thì lại tôi ngay. Cảm ơn. Tôi chờ“.

Hắn nhìn thượng tướng SS Muyn-lơ, kẻ cầm đầu ghét-xta-pô và nói:

- Tôi không muốn làm cho ngài khó chịu và nghi ngờ đối với những đồng chí trong Đảng và các cộng sự cùng các bạn chiến đấu của ngài, nhưng sự việc thực tế chứng tỏ mấy điểm sau đây. Một là, tuy gián tiếp, song dù sao Sơ-tiếc-lít vẫn dính dáng tới thất bại của chiến dịch Cờ-ra-cốp. Ông ta có mặt ở đó, nhưng vì những hoàn cảnh khôn khéo lạ lùng mà thành phố ấy vẫn nguyên vẹn, trong khi lẽ ra nó phải tan thành mây khói. Hai là, ông ta điều tra vụ quả tên lưa “Fau-2“ mất tích, nhưng không tìm thấy tên lửa đó, và tôi cầu Chúa để cho nó chìm nghỉm trong các đầm lầy ở vùng hội lưu giữa sông Vi-xơ-la với sông Vi-xơ-lô-ca. Ba là, hiện giờ ông ta vẫn đang điều tra hàng loạt vấn đề liên quan tới vũ khí trừng phạt và tuy rằng chưa thấy những thất bại rõ rệt song chúng ta cũng chẳng thấy công việc tiến triển hay có thắng lợi đáng kể nào. Mà điều tra không có nghĩa là chỉ gài vào những người trái quan điểm, mà còn có nghĩa là phải giúp đỡ những người đang suy nghĩ một cách chính xác và có triển vọng. Bốn là, ông ta có nhiệm vụ truy tìm chiếc đài phát di động đang hoạt động - căn cứ vào mật mã - phục vụ cơ quan tình báo chiến lược của bọn bôn-sê-vích, thế nhưng nó vẫn tiếp tục hoạt động ở vùng ngoại ô Béc Lanh như cũ. Thưa ngài Muyn-lơ, tôi sẽ rất vui mừng, nếu ngài lập tức phủ nhận mọi nghi ngờ của tôi mà không chờ người cửa tôi mang hồ sơ về ông ta đến. Tôi có cảm tình với Sơ-tiếc-lít, và tôi muốn ngài trao cho tôi các tài liệu minh chứng có thể bác bỏ những mối nghi ngờ bỗng nhiên nảy ra trong đầu tôi.

Muyn-lơ vừa làm việc suốt đêm qua, mới chợp mắt được một lúc, hai bên thái dương đang đau nhức, nên y trả lời nghiêm trang, chứ không quen đùa cợt như mọi khi:

- Tôi chưa bao giờ có bất cứ dấu hiệu nào để nghi ngờ anh ta. Còn sai lầm và thất bại trong công tác của chúng ta thì vị tất đã có ai dám bảo đảm là sẽ không mắc phải.

- Nghĩa là ngài cho rằng tôi lầm to chứ gì?

Câu hỏi của Can-ten-bơ-ru-ne rõ ràng pha chút gay gắt, cho nên, tuy mệt mỏi, Muyn-lơ cũng đã hiểu điều đó.

- Sao lại thế được... - y trả lời. - Cần phải phân tích mồi nghi ngờ vừa nảy ra ở tất cả mọi phía, nếu không thì người ta nuôi bộ máy của tôi để làm gì?... Nếu không, có thể coi chúng tôi như một lũ vô công rồi nghề, trốn tránh mặt trận. Ngài còn có bằng chứng nào nữa không - Muyn-lơ hỏi.

Can-ten-bơ-ru-ne im lặng, di di điếu thuốc lá trên môi, sợi thuốc rơi vào cổ họng làm y ho sặc sụa hồi lâu, mặt y tái xanh, gân cổ cuộn lên đỏ tía.

- Biết nói với ngài thế nào nhỉ, - Can-ten-bơ-ru-ne lau nước mắt tự nhiên chảy ra, trả lời. - Thậm chí tôi chưa biết nói với ngài thế nào. Tôi đã yêu cầu ghi âm những cuộc trò chuyện giữa ông ta với người của chúng tôi mấy ngày liền. Những người mà tôi tin tưởng tuyệt đối thường nói với nhau về tình hình bi đát hiện nay, về sự ngu ngốc của giới quân sự nước ta, về sự đần độn của Ríp-ben-tơ-rốp, về thằng khờ Gơ-rinh, về sự khủng khiếp đang chờ đợi tất cả chúng ta, khi bọn Nga tiến vào Béc Lanh. Thế nhưng Sơ-tiec-lít lại nói: “Toàn chuyện vớ vẩn, tất cả đều tốt đẹp tình hình phát triển bình thường“… Lòng ái quốc và lòng ái mộ với Quốc trưởng không phải thể hiện ở chỗ mù quáng lừa dối các bạn đồng sự của mình Tôi tự hỏi, liệu ông ta có phải là thằng ngốc hay không? Bởi vì ở nước ta cũng chằng ít những kê ngu ngốc luôn miệng nhắc lại một cách thiếu suy nghĩ các câu nói vô nghĩa của Gơ-ben. Không, ông ta không phải là thằng ngốc. Thể thì tại sao ông ta lại nói dối hoặc giả ông ta không tin bất cứ ai, hoặc giả ông ta sợ một cái gì đó, hoặc giả ông ta trù tính một kế hoạch nhất định và muốn mình hoàn toàn trong sạch. Trong trường hợp này, ông ta trù tính kế hoạch gì vậy? Mọi chiến dịch của ông ta phải có lối thoát ra ngoại quốc, tới các nước trung lập. Và tôi tự hỏi, liệu ông ta có từ đó trở về hay không? Và nếu trở về, thì ở bên ấy, ông ta có liên hệ với các phần tử chống đối hay những tên khốn kiếp hay không? Tôi không tài nào trả lời chính xác được, dù là khẳng định hay phủ nhận…

Tất cả những điểm Can-ten-bơ-ru-ne kể ra lúc trước đều được Muyn-lơ đánh giá không đáng một xu, bởi vì Can-ten-bơ-ru-ne chỉ là một tình báo viên nghiệp dư. Nhưng điều hắn vừa nói buộc Muyn-lơ phải thầm khen óc phân tích của viên thượng tướng. Cái điều vặt vãnh mà hắn vừa nói rọi vào Sơ-tiếc-lít từ một phía hoàn toàn bất ngờ.

Muyn-lơ hỏi:

- Đầu tiên, ngài cần xem hồ sơ về anh ta, hay là để tôi điều tra luôn?

- Ngài hãy cầm luôn đi, - Can-ten-bơ-ru-ne khôn ngoan đáp vì hẳn đã kịp nghiên cứu kỹ tài liệu rồi. - Bây giờ tôi phải tới gặp Quốc trưởng đây.

Muyn-lơ nhìn Can-ten-bơ-ru-ne dò hỏi. Y chờ đợi hắn kể một vài tin tức nóng hồi nào đó từ dưới hầm ngầm của Hít-le mang về, nhưng Can-ten-bơ-ru-ne không nói gì. Hắn kéo ngăn bàn bên dưới lấy chai rượu cô-nhắc “Na-pô-lê-ông“ ra, đẩy chiếc ly về phía Muyn-lơ và hỏi:

- Ngài uống đã nhiều chưa?

- Tôi chưa nhấp một ngụm nào cả.

- Thế sao mắt ngài đỏ ngầu?

- Tôi không ngủ, vì công việc về Pra-ha nhiều quá, người của tôi đã bám được vào đuôi các nhóm cộng sản bí mật. Tìh hình ở đó trong vài tuần tới chắc sẽ thú vị lắm.

- Cờ ruy-ghe sẽ là trợ thù đắc lực của ngài. Về mặt công vụ ông ta là một tay rất cừ, tuy rằng óc tưởng tượng hơi tồi. Ngài hãy uống đi, rượu cô-nhắc sẽ làm cho người sảng khoái.

- Ngược lại rượu cô-nhắc khiển tôi mệt mỏi và buồn ngủ. Tôi thích rượu vốt-ca hơn.

- Loại rượu cô-nhắc này không làm cho ngài buồn ngủ đâu Can-ten-bơ-ru-ne mỉm cười và nâng chiếc ly của mình lên. - Nào, cạn chén!

Hắn uống liền một hơi, và yết hầu của hắn đưa lên đưa xuống nhanh như yết hầu của những kẻ nghiện rượu nặng.

“Hắn uống ghê thật“, - Muyn-lơ nhận xét, miệng nhấm nháp từng ngụm nhỏ, - chắc hắn sắp rót thêm ly nữa cho mà xem Can-ten-bơ-ru-ne châm một điếu thuốc lá "Ca-rô", loại thuốc nặng và rẻ tiền nhất, rồi hỏi:

- Thế nào, ngài làm thêm ly nữa chứ?

- Cảm ơn, - Muyn-lơ đáp, - rất vui lòng. Loại cô-nhắc này quả là tuyệt diệu.