Tối hôm ấy - tối thứ ba (chi tiết này rất quan trọng) - đâu vào khoảng 7 giờ, tôi đi lang thang trên đường Huỳnh Quang Tiên với ý định thăm viếng một người bạn thân thiết. Rủi thay khi tôi đến thì bạn vừa ra khỏi nhà chừng năm ba phút.

Tôi đứng dưới gốc cây, hút thuốc với vẻ mặt sầu tư của con người cô độc. Thời giờ còn dư nhiều quá, giết nó bằng cách nào bây giờ?

Hút thuốc được vài hơi, tôi sực nhớ tới nhiệm vụ của mình là phải... Đứng lâu một chỗ, coi kỳ quá, tôi rảo bước về phía mé sông Cầu Ông Lãnh. Quang cảnh hai bên hơi rộn rịp khác thường. Trẻ con đứng lố nhố, chỉ chỏ... Ngay cả những người lớn tuổi, những ông chủ nhà lầu, chủ biệt thự cũng ra ngoài sân, rời khỏi cổng, đi tới lui ngoài đường, nện từng bước khá mạnh, biểu lộ nỗi xao xuyến, bất mãn. Họ giận ai vậy? Thái độ dân chúng ra ngoài đường khiến tôi suy nghĩ tưởng tượng đến một biến cố... sốt dẻo vào giờ chót mà báo chí và các thông tín viên thạo tin nhứt cũng chưa biết đến.

Họ đều là người lạ. Người ở hai bên dòm tôi, dòm ngó qua lại. Tôi dòm họ, mỉm cười, nụ cười lạnh nhạt, theo kiểu xã giao mơ hồ.

Một bà trạc bốn mươi tuổi từ cổng biệt thự tiến tới như muốn chận đầu. Biệt thự ấy thuộc quyền sở hữu chủ của một ông chủ xuất nhập cảng danh tiếng ở đường Trần Hưng Đạo. Đích thị bà ta là vợ ông chủ.

- Xin lỗi thầy... Bà ta nói ngập ngừng.

- Chào bà.

- Dạ không có gì.

Tôi hơi thắc mắc. Nếu không có gì, tại sao bà ta đột ngột làm quen với tôi. Bà ta tiếp lời:

- Dường như thầy hơi quen với cái ông... thợ sắp chữ nhà in ở đằng kia hả?

Tôi xác nhận với tất cả dè dặt:

- Dạ, hơi quen. Thợ nhà in tôi quen nhiều người lắm. Chẳng hay bà muốn...

- Thì cái ông thợ chạy xe máy "xệp lết" ưa đi uống cà phê với ông đó.

- Dạ... ông ta gặp tai nạn?

Bà ta vung tay, đập mạnh xuống, suýt chút nữa đụng nhằm vai tôi:

- Ổng trúng số độc đắc!

Người thợ nhà in mà bà ta ám chỉ, tôi biết rồi: chính là anh Mộc, anh này nghèo lắm. Thường lệ cứ ba đôi tuần lễ, tôi ghé thăm anh một lần. Nhà anh Mộc cất trên bãi bùn, kiểu nhà sàn nhưng có lầu bằng ván thông. Việc xây lầu của anh ta rất dễ hiểu: nhà quá chật chội, không có đất để phát triển theo bề dài thì chủ nhơn tìm cách cho nhà phát triển theo bề cao với mớ vật liệu kiến trúc thuộc vào loại nhẹ. Tuy nhiên, đám con cái lủ khủ của anh Mộc thích ở tầng dưới để thỉnh thoảng chạy giỡn rồi té xuống bãi, uống nước bùn no bụng.

Tôi đứng im. Bà chủ xuất nhập cảng thúc hối:

- Ổng trúng số độc đắc rồi!

Tôi nghĩ thầm: Rõ ràng Thần tài đến viếng mọi người bất phân giai cấp, tuổi tác. Nhưng trúng số độc đắc là việc thế gian hy hữu. Nhiều người loan tin mình trúng số với mục đích đôi khi bất chánh. Tôi từng đọc báo thấy đăng người này trúng số, người kia trúng số nhưng tất cả đều xa lạ, ngoài phạm vi quen thân.

Lần này, nếu quả thật ông bạn Mộc quí hóa trúng số thì tôi được hưởng cái hên lây.

Tôi hỏi kỹ lại:

- Thưa bà! Ổng trúng thiệt hay trúng chơi?

- Trúng thiệt chớ! Trúng cá cặp, cặp đôi! Tôi nói dốc làm gì? Mới trúng hồi chiều. Ông nên lai "đằng" thăm ổng một chút.

Tôi bắt đầu sượng sùng. Thăm người bạn thân vừa trúng số cá cặp (một triệu nhân cho hai tức là hai triệu) quả là điều hơi tế nhị. "Thăm" trong trường hợp này có nghĩa là xin tiền, một kiểu xin vừa hợp lý, vừa khéo léo. "Thớt có tanh tao ruồi đỗ đến", "Bầu cư náo thị vò nhơn vấn, phú tại lâm sơn hữu khách tầm"... vân vân... hàng chục câu thơ, câu cách ngôn hiện lên trong ký ức của tôi.

- Mình thăm như vậy coi kỳ không?

Tôi hỏi thầm như vậy rồi bỗng nhiên tìm được câu trả lời:

- Chẳng có chi gọi là kỳ hết. Bạn thân của ta... cụ thể là chưa lãnh tiền! Nghe đâu theo thủ tục, muốn lãnh triệu bạc ấy, "đương sự" cần phải đợi vài ba ngày gì đó. Đi thăm viếng trong trường hợp này, hợp lý quá. Hơn nữa, mình giả bộ như chưa hay biết tin mừng quan trọng ấy. Lời thiên hạ đồn đãi lắm khi trật kia mà.

Bàn chân tôi từ từ di động. Thích thú quá. Tôi vái trời cho thiên hạ đồn trúng như sự thật. Dịp hy hữu để tôi dò xét, sưu tầm, khảo cứu về tâm lý của người vừa trở thành triệu phú.

Con đường hẻm hiện ra bên phải, tối om. Nói là đường hẻm chớ thật ra nó chỉ là một chiếc cầu ván ọp ẹp, nếu đi không quen ắt làm rớt guốc xuống bùn. Yên tịnh quá. Khung cảnh giống hệt như ngày nào anh Mộc chưa trúng số. Vài người ra vào, thưa thớt. Tôi nghĩ thầm:

- Các cha hồi nãy phóng tin vịt. Thần Tài chưa thèm viếng cái cầu ván này.

Đến trước cửa nhà bạn Mộc, tôi thấy mấy đứa con của bạn vẫn trần truồng như thuở nào! Con nít lên năm lên bảy ra đùa giỡn hồn nhiên, nhiều đứa hễ mặc quần áo chừng vài phút là đòi cởi ra lập tức cho cơ thể khỏi bực bội.

Tôi hỏi nhanh:

- Có ba ở nhà không?

Mấy đứa "con nhà triệu phú" mỉm cười:

- Ổng mới đi chợ.

Vì là chỗ quên thân, tôi mạnh dạn mở cửa, trèo lên cái cầu thang bằng cây, ngồi bẹp trên lầu chờ đợi.

Độ nửa phút sau, ở từng dưới tiếng vợ bạn Mộc hỏi:

- Ai đó? Anh Kỳ Phong hả?

Tôi đáp:

- Tôi đây. Anh đâu rồi chị?

- Nhà tôi đi "đốc tơ".

- Dạ bịnh gì vậy?

Tôi muốn nói luôn: Chắc trở thành triệu phú rồi mang bịnh vì thần kinh xúc động. Nhưng xung quanh tôi, chẳng có điều gì báo hiệu, chủ nhân là người triệu phú hợp pháp trong hiện tại. Mùi cá kho khô từ dưới bếp xông lên thơm thơm. Tôi ghé nhìn trộm qua kẽ hở của sàn gác. Vợ bạn Mộc đang nấu cơm với chiếc soong nhôm, thức ăn quá đơn giản. Ngoài nồi cá kho, trên bếp còn một mớ rau muống chưa luộc, vậy thôi!

- Anh đau bao tử. Bịnh mọi lần đó. Anh ngồi chờ, lát nữa ảnh về mà!

Bây giờ, tôi tin chắc trăm phần trăm rằng anh bạn Mộc không trúng số một triệu hoặc hai triệu như thiên hạ đồn đại. Nếu có, anh chỉ hưởng "lô" an ủi hai ngàn đồng hoặc trúng 100.000 đồng là cao nhứt.

Ngồi chờ lâu quá, tôi trải chiếu, nằm xuống. Bao nhiêu giả thuyết lần lượt nêu ra. Không có lửa làm sao có khói? Anh bạn Mộc vốn hiền lành, chẳng bao giờ dính dáng trong công việc làm ăn hoặc trong hệ thống tình cảm chòm xóm liên gia với bà chủ xuất nhập cảng. Nhứt định nguồn tin nó xuất phát từ một điểm hữu lý nào đó. Chẳng lẽ anh bạn Mộc lương thiện, hiền lành như cục đất lại loan tin ẩu với dụng ý làm "áp phe"? Vô lý quá. Chẳng lẽ bà chủ xuất nhập cảng và số người đứng loi nhoi ngoài đường khi nẫy lại phóng tin vịt để ám hại người lương thiện.

Mấy đứa bé chợt reo lên:

- Ba về! Ba về!

Bạn Mộc vào nhà, dựng chiếc xe máy vào vách. Tôi nghe anh hỏi vợ:

- Nẫy giờ, có ai kiếm tôi không?

- Có anh Kỳ Phong chờ trên gác đó?

Bạn Mộc reo to:

- Anh Kỳ Phong hả? Lại đây lâu mau rồi? Có chuyện gì lạ không?

"Chuyện gì lạ"! Ba tiếng nói mầu nhiệm ấy đáng lý ra phải thốt từ của miệng của tôi, đằng này anh bạn triệu phú hỏi ngược, làm như tôi là kẻ vừa trúng số cá cặp hai triệu. Thiệt ra, nếu là kẻ trúng số, chưa chắc tôi "có lòng tốt" để tìm anh Mộc nghèo nàn, xơ xác này để báo tin trước nhứt.

Bước chân anh nện rầm rầm trên cầu thang. Anh cố tình bước nhẹ để bảo vệ tài sản nhưng cả sàn gác mỏng manh yếu ớt đều rung chuyển.

Nhanh như chớp, tôi liếc xem gương mặt anh Mộc. Chẳng có gì lạ hết, vẫn nụ cười hiền hòa ngày nào. Nụ cười ấy đượm chất gượng gạo dưới vầng trán nhăn nheo.

Tôi hỏi:

- Đi đâu vậy? Đi "đốc tơ" hả?

Anh Mộc thở dài:

- "Đốc tờ" ăn hết năm chục đồng, biên thêm cái toa này đây... tốn kém thêm vài trăm.

Vừa nói, anh rút trong quần ra cái toa thuốc và một tờ nhựt báo! Tờ báo dò số hồi chiều chớ gì? Tôi lại cụt hứng vì báo ra trước khi xổ số. Kết quả xổ số in vào miếng giấy rời. Nhưng miếng giấy rời ấy đâu rồi?

Thế là tôi và bạn Mộc nằm xuống sàn gác. Bạn mở tờ báo, xem tin trong nước:

- À! Ngộ quá, trong đêm tân hôn, nàng dâu đá chàng rể té xuống giường.

Tôi hỏi lấy lệ:

- Ở đâu vậy?

- Ở Tân An. Còn nữa, bên Phi Châu người ta mới đào được bộ xương người xưa hơn 100.000 năm.

Tôi ngáp dài, thất vọng. Toàn những chuyện lạc đề. Trong giây phút, tôi muốn hỏi thẳng "Hồi chiều xổ số có ai trúng không? Số mấy ở sau chót trúng 100 đồng?" Nhưng tôi nghĩ rằng "điều tra" như vậy thiếu khéo léo. Người mà thiên hạ đồn đại trúng số đã thản nhiên chẳng chịu cung khai, báo tin cho bạn bè "chia" vui, lẽ đâu tôi lại hỏi trước, chất vấn một cách thiếu xã giao. Nhưng có chắc anh Mộc "bần cố nông" nằm mệt nhoài bên cạnh tôi đã trúng số không đã? Tôi mỉm cười, tự ban cho cái hân hạnh được nằm bên cạnh một nhà triệu phú "cá cặp đôi". Bỗng nhiên anh bạn Mộc ngồi dậy, cởi áo, sờ trong túi hồi lâu, rồi mở bóp, nói một câu rất xa khơi:

- Nãy giờ quên mua thuốc hút chớ. Hết thuốc mà đâu có hay.

Anh rút tấm giấy năm đông và trút bốp xuống. Đồng bạc xi kên lăn tròn. Nhập tấm giấy và đồng xi kên lại, anh gọi vợ:

- Mình mua gói thuốc đỏ về hút.

"Gói thuốc sáu đồng" thuộc vào loại khiêm tốn nhứt, rẻ tiền nhứt. Chẳng lẽ nhà triệu phú ăn xài tiện tặn đến mức ấy?

Tôi hỏi một câu chung quanh vấn đề:

- Cữ này làm ăn ra sao?

Anh bạn Mộc nói tỉnh táo:

- Việc làm ăn thụt lùi, so với mấy tháng trước. Còn anh?

Bị điều tra ngược, tôi đáp:

- Đại khái, qua ngày tháng... vậy thôi.

Anh bạn cau mày, im lặng. Hồi lâu, vợ anh đi ra đầu ngõ, mua gói thuốc đem về trao nó lên:

- Thuốc nè anh.

Vừa xé bao thuốc, anh vừa lẩm bẩm:

- Người như anh, cần phải gặp dịp khá... mới sống vui vẻ, đầy đủ như thiên hạ.

Tôi chụp lấy cơ hội:

- Dịp gì bây giờ? Tôi mua giấy số, mỗi kỳ một tấm.

Anh bạn Mộc đánh xạch-xạch, vào cái bánh xe của cái hộp quẹt nhôm. Lửa nháng ra, đổ sao nhưng vẫn không cháy. Anh vẩy mạnh, kéo tim lên. Năm bảy lần sau, ngọn lửa bốc... đen kịt màu khói dầu lửa.

Trao cái hộp quẹt máy cho tôi, anh nói lẩm bẩm:

- À! Mua vé số hoài, mỗi kỳ một tấm mà anh trúng được lần nào không?

Tôi trả lời thành thật:

- Trúng lai rai.

Đôi mắt anh bỗng sáng lên:

- Trúng bao nhiêu?

- Một trăm đồng, đôi ba tháng trúng một kỳ. Chưa bao giờ tôi trúng một triệu... như thiên hạ!

Bỗng nhiên, anh bạn Mộc nằm xuống im lặng rất lâu, rồi thở phào, mệt mỏi:

- Bữa nay ngày mấy rồi hả?

Tôi níu câu hỏi ấy để "đánh mạnh":

- Bữa nay... chiều thứ ba. Ngày "triệu phú đến nơi, chỉ mười đồng thôi, mua lấy cửa nhà, giàu sang mấy hồi".

Làn môi anh bạn như nhếch lên cười rồi đâu trở về đó, im lìm như môi của pho tượng bằng đá!

Anh nói:

- Tôi hỏi ngày "an nam" kìa!

Rồi liếc mắt lên tấm lịch, anh tiếp lời:

- Ngày 17. Thôi, để mời anh ngày 19 tới vui với vợ chồng tôi.

- Làm gi mà vui.

Anh bạn Mộc cau mày:

- Cúng ông bà.

Mấy đứa bé đùa giỡn ầm ĩ, rượt bắt nhau rồi bò lên cầu thang, lần lượt:

- Cho tiền mua kẹo ba! Cho đi ba.

Anh bạn gật đầu:

- Tụi bây bốn đứa. Ba cho mỗi đứa... năm cắc. Hai đồng bạc đây.

Anh ngồi dậy, móc bốp, trao tiền cho đàn con rồi nói khẽ với tôi:

- Tụi nó cứ lai rai như vậy hoài.

Đã đến lúc tôi ngồi dậy, chấm dứt cuộc điều tra về nhà triệu phú hụt!

Ngoài kia, gió thổi hiu hiu, xe cộ dập dìu qua lại dọc theo hai bên bờ sông cầu Ông Lãnh.

Chiếc đồng hồ reo kêu đều đều: tích tắc, tích tắc... Kiểu đồng hồ quá xưa, mấy đốm lân tinh ẩn hiện xanh lè bên ánh đèn chong leo lét. Tôi hỏi:

- Tám giờ rồi. Đúng không?

Anh bạn Mộc đáp:

- Đúng lắm. Tôi nhớ coi... mua nó đâu hồi bốn năm qua. Kiểu đồng hồ hơi xưa nhưng máy móc và chuông reo quá tốt, còn xài tới năm sau năm nữa là ít, chưa đem đi sửa hoặc chùi dầu lần nào hết. Cứ một tuần lễ, nó chạy chậm bốn phút rưỡi.

Tôi từ giã, xuống cầu thang. Vợ anh Mộc dọn sẵn mâm cơm cá kho, rau muống:

- Mời anh ăn luôn.

Tôi đáp:

- Dạ ăn rồi.

- Sao anh ăn sớm vậy? Chị Mộc hỏi.

Anh Mộc lại câu mày:

- Ngày 19, anh nhớ nghe...

Anh tiễn chân tôi ra tận đầu ngõ hẻm.

Tôi đi vài bước rồi ngoảnh lại. Anh Mộc ở trần, đứng vẫy tay.

Vài người còn đứng hai bên đường, giương mắt theo dõi phía anh bạn Mộc. Chờ khi anh vào khuất trong ngõ hẻm, họ đến gần tôi.

Qua ngang biệt thự của vợ chồng ông chủ xuất nhập cảng, tôi hơi ngạc nhiên vì họ đứng lẩn quẩn trước cổng. Tôi cúi đầu chào. Bà chủ hỏi dồn:

- Sao, ổng trúng cá cặp hả? Tôi chờ tin tức của ông nãy giờ.

Tôi nói không chút do dự:

- Thưa ông bà, chắc là chẳng trúng gì ráo. Tôi vừa thăm ổng, vợ chồng ổng tỉnh khô, cách ăn uống, con cái của ổng như mọi ngày. Xin lỗi, chắc bà con xóm này đồn đãi trật rồi.

Lần đầu tiên, ông chủ xuất nhập cảng ngỏ lời với tôi:

- Chắc chắn ổng trúng số độc đắc. Trúng thiệt mà.

Tôi cương quyết phản đối:

- Dạ, nếu có, chắc họ trúng chừng mười ngàn là tột bực.

Ông chủ lắc đầu:

- Trúng cá cặp hai triệu. Ông có hỏi không?

- Dạ tôi không dám hỏi thẳng việc trúng số. Chỗ anh em, hỏi vậy hơi kỳ quá. Mình dám mở miệng hỏi là khi nào họ khơi mào trước. Đằng này, từ vợ chồng đến con cái, ai nấy đều tỉnh khô.

Chập sau, tôi nói tiếp:

- Đã tỉnh táo mà còn có vẻ âu lo về sanh kế hơn mấy lúc khác. Nếu trở thành triệu phú, chắc chắn vợ chồng ông vui tươi, ăn uống hơi có cá thịt hơn mọi bữa. Đặt trường hợp tôi trúng cỡ một ngàn hoặc được an ủi hai mươi ngàn tôi hò hét, mua rượu về nhậu om sòm chớ làm sao giấu kín nỗi vui mừng cho được?

Ông chủ xuất nhập cảng mỉm cười:

- Ông nói sao chớ tôi tin chắc trăm phần trăm rằng ổng trúng số độc đắc, căn cứ vào thái đó tỉnh táo, âu lo, ăn uống kham khổ ấy. Nè, ông hiểu không? Điều này tôi xin lỗi... vì ông còn quá trẻ.

Tôi nhướng mắt, tò mò muốn cho ông chủ xuất nhập cảng nói hết ý kiến:

- Thưa ông, tôi sẵn sàng tôn trọng ý kiến của người lớn tuổi và đã thành công quá nhiều trên đường đời như ông.

Ông chủ xuất nhập cảng lại cười:

- Cám ơn, ông quá khen. Nhưng mà... theo kinh nghiệm, tôi thấy như vầy. Hễ trúng số một ngàn, mình hò hét, khoe khoang với anh em chòm xóm, niềm vui của mình được trọn vẹn, cởi mở. Còn nếu trúng một đôi triệu, mình trở nên con người khác... vừa lo lắng, vừa sợ sệt cho tương lai. Rồi đây hàng trăm người bà con xa, bà con gần tới thăm viếng, mình nhức đầu chưa biết đền ơn trả nghĩa mọi người chừng mấy trăm hoặc mấy "ghim" cho trọn vẹn. Lại còn hàng trăm kế hoạch làm ăn, kế hoạch nào cũng hay nhưng đồng thời cũng dở, không khéo chừng một năm sau tiền bạc tiêu tan ráo trọi, thiên hạ cười cho rằng "cốt khỉ hườn trở lại cốt khỉ".

Tôi gật đầu, gẫm lời nói của ông chủ xuất nhập cảng hơi có lý. Tôi chưa tin vội. Ông có gia sản đáng giá bạc triệu thật đấy, nhưng ông chưa ắt đã từng trải qua tâm trạng của người trúng số một triệu.

Đoán được nỗi thắc mắc của tôi, ông nói tiếp:

- Tôi biết ông chưa tin lời của tôi. Tôi cam đoan trăm phần trăm rằng ông bạn ấy đã trúng số độc đắc rồi đó. Người hàng xóm thấy rõ lúc ổng đang nghe "ra dô" dò số. Ổng la lên một tiếng rồi im phăng phắc không thèm tri hô tiếng thứ nhì. Sau đó, ổng hơi nhăn nhó mặt mày. Thôi, chào ông. Mai chiều, ông điều tra kỹ lại rồi cho biết tôi nói đúng hay sai... nếu khi nào ông có dịp qua đây.

Tôi về nhà đọc sách, uống cà phê, quên mất cái tin trúng số độc đắc nọ. Tôi cho rằng người hàng xóm thấy thấp thoáng con gà bay rối tri hô... con phụng hoàng. Vài hôm sau, nhân đọc tờ nhật báo nọ, tôi trố mắt bắt gặp bức ảnh ông bạn Mộc đang cầu chứng "một cột" với lời chú thích "nhà tân triệu phú" nơi mục tin vặt trong nước.

Ông chủ xuất nhập cảng nọ quả là ông thánh sống! Tôi muốn trở lại biệt thự để ngỏ lời khâm phục sát đất ông ta. Nhưng trở lại làm gì nữa. Ông ta chắc chắn đã đọc tờ báo ấy hoặc nghe những độc giả ở lối xóm đồn đãi rùm beng rồi.