Số mệnh gắn bó tôi với những gì thuộc về quá khứ xa xưa. Khi nhìn thế giới hiện tại, tôi không thể nhìn bằng con mắt của người đương đại, mà chỉ nhìn thấy những lớp quá khứ ẩn dưới từng khuôn mặt, từng con đường, từng gốc cây… Do đó, tôi chọn cho mình một thực tại đã cũ kỹ so với thế giới ngoài kia, thực tại ấy được phác lên thành những cuốn tiểu thuyết dã sử hay những bài thơ đượm không khí cổ điển của Á Đông mà tôi vẫn ở sâu trong đó.

Mỗi khi một cơn gió thoảng qua, hay một cơn mưa rào chợt đến, hay ngẩng đầu ngắm trăng hết tròn rồi khuyết trên bầu trời…, tôi lại nghĩ, thứ duy nhất níu kéo chúng ta với quá khứ chính là sự kết nối với thiên nhiên này. Trăm năm, ngàn năm trước, với khoảnh khắc tương tự của thiên nhiên, chẳng phải cũng có người bâng khuâng như tôi hay sao? Những lúc như thế, tôi thoáng thấy hiện về trong tâm trí những cảnh tượng của quá khứ đã bị chìm lấp sau bao cơn đại hồng thủy của lịch sử.

Ý tưởng viết “Thiên địa phong trần” là sự cộng hợp của nhiều cảnh tượng “thoáng hiện” như thế!

Tên truyện “Thiên địa phong trần” lấy tứ từ câu thơ đầu tiên trong “Chinh phụ ngâm khúc” của Đặng Trần Côn, để gợi đến một thời loạn lạc. Trong loạn lạc, vạn vật đều bị hủy hoại, những hi vọng đều vỡ vụn, những phận người bị giằng xé, tất thảy chỉ còn hư vô và nỗi lòng trống rỗng. Loạn lạc! Viết về thời loạn, càng viết, tôi càng không biết chắc rằng có lúc nào trong chuỗi lịch sử liên miên bất tuyệt mà chẳng hề loạn hay không. Loạn như thể trạng thái mặc định của đời người, là bố cục cho một cuộc diễn trong đó các số phận đều được đẩy đưa để góp phần tạo nên cái loạn ấy. Bi kịch nằm ở chỗ, có những người đủ tỉnh táo để nhận ra, nhưng lại không thể thoát nổi số mệnh.

Trong rất nhiều cuộc loạn lạc, tôi chọn Việt Nam vào cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19, khi những thế lực chính trị xung đột với nhau gay gắt, khi những phẩm cách của con người trái chiều nhau đến cực đỉnh, khi sự thật bị che đậy bởi tin đồn và thứ lịch sử của kẻ thắng cuộc tô vẽ nên, khi nỗi đau chỉ có thể gửi gắm nơi văn chương và nghệ thuật chứ không thể biến thành hành động. Tôi chọn thời đại này, không phải vì lý do cao xa nào khác, mà đến từ lý do cá nhân: Tôi yêu thích những câu thơ và áng văn của Nguyễn Gia Thiều, Nguyễn Khản, Ngô Thì Chí, Nguyễn Du…; tôi cảm thấy đau lòng với nỗi oan ức của các quý tộc bất hạnh như Lê Duy Vỹ, Lê Chiêu Thống…; tôi xót xa cho những rực rỡ đã mất đi sau một cơn tao loạn…

Nguyễn Gia Thiều thốt lên trong “Cung oán ngâm khúc”:

“…Cầu thệ thuỷ ngồi trơ cổ độ

Quán thu phong đứng rũ tà huy

Phong trần đến cả sơn khê

Tang thương đến cả hoa kia cỏ này.

Tuồng ảo hoá đã bày ra đấy

Kiếp phù sinh trông thấy mà đau

Trăm năm còn có gì đâu

Chẳng qua một nấm cỏ khâu xanh rì…”

Sự tang thương ấy thực là ám ảnh. Một người đã trải qua những gì để viết nên áng thơ đau thương đến thế… Tôi tò mò về cuộc đời của Nguyễn Gia Thiều, một bậc phong lưu dường ấy lại là một võ tướng được sủng ái, vừa là một kiến trúc sư đại tài thời Lê mạt lại vừa là một thiền giả, tại sao một vị vương hầu lại phải mượn lời người cung nữ để bày tỏ nỗi lòng mình?... Ấy thế mà, con người đặc biệt trong một thời đại nhiều biến động như thế, lại không để lại bất cứ một dấu vết gì về hành tung của mình trong thời cuộc, chẳng lạ lắm sao! Đó quả thực là nghi vấn lớn, và cũng là khoảng trống để tôi tự do kể câu chuyện về cuộc đời của ông trong cuộc chính trị phức tạp thời Lê Mạt bằng ngòi bút của mình.

Trong bộ truyện này, tôi đã để Nguyễn Gia Thiều bị cuốn vào cuộc chiến tranh giành ngai vị và những âm mưu trong cung cấm. Nhiều chi tiết, tôi phục dựng từ những mảnh lịch sử vỡ vụn về bối cảnh thời vua Lê – chúa Trịnh, có những chi tiết do tôi viết lại theo những gì hiện ra trong tâm trí. Và đương nhiên, vì là một câu truyện dã sử, nên những gì viết trong cuốn sách này chỉ là thực tại được nhìn dưới con mắt của tôi và đã được khúc xạ qua màng lọc tâm trí của tôi. Ai oán trách tôi thì tôi cũng đành chịu vậy!

Bây giờ, mời tha nhân hãy dự vào cuộc phong trần đầu tiên - “Khúc Cung Oán”!

“Khóc vì nỗi thiết tha sự thế

Ai bày trò bãi bể nương dâu

Trắng răng đến thuở bạc đầu

Tử, sinh, kinh, cụ làm nau mấy lần.

Cuộc thành bại hầu cằn mái tóc

Lớp cùng thông như đúc buồng gan

Bệnh trần đòi đoạ tâm toan

Lửa cơ đốt ruột, dao hàn cắt da.”

(Trích “Cung oán ngâm khúc” – Nguyễn Gia Thiều)

Tác giả:

.

Hà Thủy Nguyên tên thật là Nguyễn Thị Phương Thảo, sinh năm 1986, Hà Nội, là người sáng lập và quản lý Book Hunter Club – “một nhóm hỗ trợ và trao đổi về các vấn đề học thuật và sáng tạo: vốn là nền tảng căn bản để tạo nên một cách tư duy đúng đắn và phù hợp với hiện trạng cuộc sống”.

Từ năm 16 tuổi, Hà Thủy Nguyên đã xuất bản tiểu thuyết dày 1.000 trang có tên “Điệu nhạc trần gian” (NXB Phụ nữ, 2005), và sau đó là các tác phẩm “Cầm Thư Quán” (NXB Phụ nữ, 2008), “Thiên Mã” (NXB Kim Đồng, 2011), “Bên kia cánh cửa”.

Bên cạnh việc sáng tác văn chương, Hà Thủy Nguyên còn viết kịch bản cho các phim “Vòng nguyệt quế”, “Blog nàng dâu” (đạo diễn Mai Hồng Phong), “Rubic tình yêu” (đạo diễn Nguyễn Quang), “Nếp nhà” (đạo diễn Vũ Trường Khoa)…