Xin bạn đọc lưu ý, Nhà xuất bản Tri thức trân trọng giới thiệu cuốn sách Độc giác (Unicornis, Nxb Medio, Budapest, 2006) của Hamvas Béla, do dịch giả Nguyễn Hồng Nhung dịch một cách đầy đủ và mạch lạc.

Chúng tôi tôn trọng, nhưng không nhất thiết đồng tình với quan điểm, cách tiếp cận và lí giải riêng của tác giả về các vấn đề được đề cập đến trong cuốn sách.

Chúng tôi mong độc giả đọc cuốn sách này như một tài liệu tham khảo với tinh thần phê phán và khai phóng.

Xin chân thành cảm ơn!

HAMVAS BÉLA (1897-1968) – Nhà triết học, nhà văn hiện đại lớn nhất của Hungary

Hamvas Béla sinh ngày 23.03.1897 tại Eperjes (nay thuộc Slovakia) trong một gia đình có người cha là mục sư truyền giáo. Năm 1898 vì nghề nghiệp của cha, gia đình ông chuyển đến Bratislava.

Năm 1915, sau khi tốt nghiệp trung học, Hamvas Béla tình nguyện gia nhập quân đội, sau một năm, bị thương, ông trở về nhà và bắt đầu đọc Kant, Rimbaud, Dostojevski, Schopenhauert, nhưng trước hết ông đọc Nietzsche.

Thời kì này ông viết trong tập tiểu luận Patmosz như sau:

“…Tác phẩm Phê phán thời gian của Kierkegaard rơi vào tay tôi. Không xã hội, không nhà nước, không thi ca, không tư tưởng, không tôn giáo, những gì hư hỏng và đầy rẫy dối trá. Đúng vậy, tôi nghĩ. Nhưng điều này cần phải bắt đầu từ một khi nào đấy. Tôi bắt đầu đi tìm chấm đen này. Hạt nguyên tử, hay sự dối trá đầu tiên…

Tôi quay trở lại từ giữa thế kỉ trước đến Cách mạng Pháp, đến thời kì Ánh sáng, đến chủ nghĩa duy lí, từ thời Trung cổ đến những người Hi Lạp, đến những người Heber, Ai Cập, đến người mông muội. Sự khủng hoảng đâu đâu tôi cũng bắt gặp, nhưng sự khủng hoảng còn nói lên một cái gì đó sâu sắc hơn. Chấm đen này còn ở phía trước, phía trước nữa. Tôi đã vấp phải lỗi lầm đặc thù của người châu Âu, đi tìm chấm đen bên ngoài con người mình, thực ra nó nằm trong bản thân tôi…

Năm 1919, cha ông vì từ chối không tuyên thệ trung thành với nước Slovakia nên cả gia đình bị đuổi khỏi Bratislava và chuyển đến Budapest.

Từ 1919-1923 ông học khoa Hung-Đức tại Đại học Pázmány Péter, và có 3 năm làm nhà báo tại báo Tin tức Budapest và Szózat.

Từ 1927-1948, ông làm thủ thư tại thư viện thành phố. Thời gian này ông viết các bài nghiên cứu, tiểu luận, phê bình cho 25 thể loại tạp chí, trong đó có những tạp chí nổi tiếng như Athenaeum, Nyugat.

Hamvas Béla cùng Kerényi Károly thành lập nhóm Đảo, một liên minh tinh thần lấy từ truyền thống Hi Lạp cổ. Nhóm này đã tụ hợp rất đông đảo các nhà văn, nhà triết học có tên tuổi của Hung như: Szerb Antal, Németh László, Kövendi Dénes, Dobrovits Aladár, Molnár Antal và nhiều người khác.

Năm 1935-1936, nhóm Đảo cho ra đời 3 ấn phẩm gồm các bài viết của các tác giả, rồi tan rã. Hamvas Béla đã ghi lại những kinh nghiệm cay đắng trong cuốn Hyperion Hungary:

“Tôi ở đây giữa mọi người, trên trái đất này, mọi ý định của tôi đều không có kết quả, mọi từ ngữ của tôi vô ích, moi kế hoach của tôi tan vỡ, tôi đã thất bại, không ai nhận ra tôi, tôi trở nên thừa thãi, và không được chấp nhận”.

Trong những năm 1930-1940 ông viết gần ba trăm tiểu luận. Đối với ông viết là thực hành yoga.

Ông lấy người vợ thứ hai, một bạn đời tinh thần rất quan trọng, bà Kemény Katalin (1909- 2004), người sau khi Hamvas Béla mất, đã cùng Dúl Antal, một đại diện của hậu thế rất ngưỡng mộ ông, cùng chăm lo việc xuất bản các tác phẩm của ông.

Trong thời kì Thế chiến II, Hamvas Béla ba lần bị gọi vào quân ngũ, nhưng không ngăn cản đươc công việc dịch thuật của ông, như tác phẩm của các tác giả: Lão Tử, Böhme, Hêraclit, Khong Tử, Henoch.

Năm 1943-1944 ông viết tập I tác phẩm Scientia Sacra (Minh triết thiêng liêng), cuốn sách đánh dấu giai đoạn sáng tác thứ hai của nhà văn. Với cuốn sách này, ông gia nhập trường phái truyền thống với những nhân vật ưu tú nhất của thời đại: Julius Evola, René Guénon và Leopold Ziegler.

Hamvas Béla cắt nghĩa: Truyền thống là sự trường tồn phi thời gian của tinh thần. Các tác phẩm của Hamvas - đầu tiên và độc nhất - lập ra một vũ trụ truyền thống, bằng sự tạo dựng nền tảng linh hồn nhận thức ra tinh thần.

Trong thời kì chiến tranh, tập tiểu luận triết học đầu tiên ra đời: Câu chuyên vô hình (1943).

Ngay thời đó ông đã bắt đầu một công trình lớn có nhan đề: Đại sảnh các vị tiền bối cổ, kéo dài đến tận những năm 60 của thế kỉ trước. Tác phẩm của ông là một công trình dịch thuật những cuốn sách cổ thiêng liêng quan trọng nhất, có chú thích cẩn thận.

Năm 1944, từ mặt trận nước Đức, ông trốn về Budapest. Căn nhà trên sườn núi Buda của ông bị trúng bom tan thành tro bụi.

Hamvas Béla trong một tiểu luận của tập Slentium đã viết như sau: “Trong những năm đen tối tôi đã bị mất tất cả của cải vật chất trên thế gian của mình… Một kẻ nào đấy đã tước toàn bộ quyền sở hữu của tôi. Da tôi cũng tuột theo, nhưng thế là tốt… Một sự tồn tại kiểu này chỉ có thể thực hiện sau khi thanh toán toàn bộ quyền sờ hữu. Hiện thực bắt đầu từ đây”.

Từ đó trở đi Hamvas Béla không bao giờ có nhà riêng và ông không bao giờ tích góp sách vở nữa.

Sau chiến tranh Hamvas Béla viết cuốn Những nghiên cứu nhỏ của nhà in Đại học gồm ba mươi bài, ông bắt tay vào viết 100 cuốn sách và bắt đầu thu thập tài liệu để soạn dịch tuyển tập Năm nghìn năm minh triết.

Ông tham gia hoạt động trong Hội Triết học và Mĩ học.

Từ 1945-1948 Hamvas Béla cùng Szabó Lajos và Tábor Béla thành lập một nhóm trí thức cấp tiến, được gọi là “Những buổi trao đổi thứ năm hàng tuần”, với mục đích phanh phui, phân tích và đánh giá toàn bộ các tình huống về tinh thần cùa thời đại, với sự tham gia của nhiều nhà văn có tên tuổi khác như Várkonyi Nándor, Weöres Sándor.

Nhưng đến năm 1948, trong những văn bản tranh luận, một nhà triết học Hungary khác, lúc bấy giờ nghiêng về triết học maxit - Lukács György (đồng thời là Bộ trưởng Bộ Văn hóa của Hungary dưới chế độ cộng sản) đã góp phần đình chỉ việc ấn hành cuốn sách Cách mạng trong nghệ thuật của Hamvas Béla viết chung với vợ - Kemény Katalin.

Bắt đầu từ đây Hamvas Béla bị tước tất cả các quyền biên tập, viết và xuất bản tác phẩm. Cũng năm 1948 ông bị buộc phải thôi việc, và tên ông bị liệt vào danh sách B - những người bị chính quyền theo dõi gắt gao.

Hamvas Béla buộc phải xin một giấy chứng nhận làm nghề nông, với nơi làm việc là vườn cây của anh rể. Từ 1948-1951 ông làm vườn, trồng hoa quả, và cuốn tiểu thuyết được coi là kiệt tác vĩ đại có một không hai của văn học Hungary cũng như văn học thế giới Karneval ra đời trong thời kì này.

Ngoài ra ông còn viết những tác phẩm nổi tiếng khác như Unicornis, Silencium, cuốn Biên bản bí mật, cuốn Magia sutra.

Từ năm 1951-1964 ông làm thủ kho tại khu công nghiệp xây dựng-nhà máy nhiệt điện ở Inot, Tiszapalkony, Bokon.

Bên cạnh công việc thủ kho này, ông học tiếng Heber, Sanskrit, dịch kinh Veda, Sankhya Karik, Sepher Jezirsh, Kathaka upanisad, Buddha… Trong thời gian này Hamvas Béla hoàn thành các tác phẩm: Patmosz, Đại sảnh các vị tiền bối cổ, tác phẩm Szarepta và Đêm giao thừa.

Năm 1964 ông về hưu. Trong ba năm cuối đời Hamvas Béla hoàn thành nốt các tác phẩm khác trong đó có Scientia Sacra tập II nổi tiếng.

Ông viết chủ yếu là tiểu luận, một thể loại tự do, như một thí nghiệm thể loại. Mọi sáng tác của ông đều viết dưới dạng tiểu luận. Kể cả tiểu thuyết Karneval ông cũng viết như một tiểu luận vĩ đại.

Ngày 7.10.1968 ông mất sau một cơn chảy máu não.

Cho đến tận những năm 70 của thế kỉ XX. tác phẩm của Hamvas Béla chủ yếu chỉ lưu truyền dưới dạng bản thảo đánh máy. Bắt đầu từ những năm 80 trở đi, dần dần tác phẩm của Hamvas Béla được ra mắt công chúng, nhưng vẫn bị kiểm duyệt, ví dụ tiểu thuyết Karneval (1985) bị cắt xén trước khi được in.

Năm 1990 Hamvas Béla được truy tặng giải thưởng Kossuth.

Năm 1996: Giải thưởng Di sản Hungary.

Năm 2001: Giải thưởng Vì Nghệ thuật Hungary.

Ngày nay Hamvas Béla được đánh giá là một trong những nhà văn, nhà triết học vĩ đại nhất của châu Âu thế kỉ XX, và của nền văn hóa Hungary.

LỜI NGƯỜI DỊCH

Bạn đọc đang cầm trên tay cuốn tiểu luận triết học đặc sắc của Hamvas Béla, gồm ba tác phẩm riêng biệt được tập hợp lại như một tuyển chọn. Hai tiểu luận đầu: Niềm Cảm Hứng và Một Trăm Cuốn Sách được viết riêng thành hai tập sách mỏng, và tiểu luận thứ ba: Độc Giác vốn nằm trong một tác phẩm khác của Hamvas Béla, nhưng có hình thức và nội dung khá độc đáo, cũng có thể được coi như một tập sách độc lập.

Ba tác phẩm này có chung đặc điểm: nội dung cực kì súc tích và rất có ích cho những ai muốn tìm hiểu về những vấn đề tâm linh một cách tổng quát. Chúng nằm trong số những tiểu luận hay nhất và khó đọc nhất của Hamvas Béla.

Trong tiểu luận thứ nhất Một Trăm Cuốn Sách theo ý kiến riêng của tác giả, đây là những cuốn sách: “… mà từ đó, nếu tất cả những cuốn sách khác chẳng hạn bị mất, người ta vẫn có thể xây dựng lại những trào lưu, những khuynh hướng chính của văn học nhân loại”, và: “Giữa một trăm tác phẩm này có những cuốn ít nhất cần luôn luôn xuất hiện trong hộc bàn dưới ánh đèn đêm, để con người, nếu không thể hơn, nhưng trước khi ngủ cần đọc ít nhất một từ thôi, và mang theo mình vào bóng tối của đêm ít nhất một cái gì đó từ nội dung đích thực của sự sống người”.

Từ tiêu chí này, đúng như tư tưởng nhất quán trong toàn bộ các tác phẩm của ông, Hamvas Béla đặc biệt nhắc đến tất cả những cuốn sách cổ chính của văn hóa nhân loại, dù được viết theo các ngôn ngữ khác nhau ở các quốc gia khác nhau như: Rigvéda, Upanisad, Mahabharata, Tử Thư Ai Cập (Pert em heru), Kinh Thánh…). Hamvas Béla phân tích cực là súc tích nội dung của các tác phẩm ấy, ông giúp người đọc lựa chọn sách dựa trên những tiêu chuẩn văn hóa tri thức cơ bản nhất. Với các tác phẩm ma người sáng tác là một cá nhân, Hamvas Béla chỉ ra nhưng đặc trưng bút pháp nổi bật của mỗi tác giả.

Tất nhiên đây chỉ là một trăm cuốn sách được lựa chọn đến khoảng giữa thế kỉ XX nên văn học thời hiện đại gần như vắng bóng. Tuy nhiên sự bất tử của văn hóa nhân loại phần lớn lại nằm trong các văn bản cổ, và về điều này, không ai có thể phân tích rõ và hay như Hamvas Béla.

Tiểu luận thứ hai: Niềm Cảm Hứng vẫn được coi là một tiểu luận hay nhất và khó đọc nhất của Hamvas Béla, nhất là đối với người đọc châu Âu. Bởi vắng thiếu tri thức về các tôn giáo phương Đông nên họ thường không hiểu bài tiểu luận này nói về điều gì, tuy Hamvas Béla viết hết sức giản dị, dùng nhiều ví dụ cụ thể.

Tác giả muốn phân tích một nguyên lí cơ bản về mối quan hệ giữa con người và vũ trụ trong khái niệm tất cả là MỘT, đấy là: “Trong mọi trường hợp đó là một trạng thái đòi hỏi sự toàn tâm toàn ý của con người khi hòa vào sự Đồng Điệu một cách có ý thức với các vòng siêu nhiên”.

Và điều kiện cơ bản để làm được điều này là con người phải hiểu về (cái gọi là) Nền Tảng Cơ Bản: “Đấy là sự nhạy cảm, để ngỏ về hướng siêu nhiên. Đấy là nền tảng cơ bản. Nhưng đừng để nhầm lẫn, cần nói ngay, đây cũng là trạng thái cuối cùng của con người trong MỘT, và hai điều này có quan hệ với nhau như cái đầu tiên và cái cuối cùng, là bản năng khởi hành và mục đích, là thiên đường và Jeruzsálem Mới, là vườn và thành phố, là thời hoàng kim và chân phúc. Trở thành trẻ sơ sinh và trở thành nhà thông thái là như nhau - theo Lão tử nói. Nhưng cũng cần nói thêm sự đồng điệu không chỉ đạt được trong buổi ban đầu và cuối cùng của mọi thời gian. Nền tảng cơ bản (état primordial) có trong tất cả mọi người, trong tất cả mọi giây phút, tại nơi đây. Nền tảng cơ bản có thể hiện thực hóa trong bất kì khoảnh khắc nào”.

Từ đây cho đến hết bài tiểu luận, chúng ta có thể từ từ hiểu được ý đồ của tác giả muốn nói đến điều gì: đó là cách thức HÀNH ĐỘNG của con người sau khi đã nhận biết một cách TỈNH THỨC về ý nghĩa nội dung một kiếp sống người. Bởi vì khẩu hiệu quan trọng nhất của tư tưởng của Hamvas Béla là cần HIỆN THỰC HÓA những điều con người đã tự thức tỉnh trong bản thân mình.

Cách thức hành động này chính là nội dung của các khuynh hướng tâm linh dẫn dắt con người vào các thực hành tôn giáo, tự chuyển hóa và rèn luyện tâm tính, học hỏi và trau dồi kiến thức để ngày càng nâng cao hơn tri thức SỐNG của mình. Và: Hiện thực hóa sự tỉnh táo là một quá trình kĩ thuật. Một quá trình kĩ thuật-niềm cảm hứng.

Tác giả cho chúng ta biết tại sao cần thực hành sự tỉnh táo - chính là thực hành niềm cảm hứng? Bởi nội dung đời sống người cần luôn luôn được nâng cao lên trong các sáng tạo tinh thần như văn hóa-nghệ thuật: Hướng của niềm cảm hứng (ekstazis) không đi theo vòng quay tròn tự nhiên mà vuông góc với đời sống. Trong vòng quay cao hơn của đời sống thực ra luôn luôn mang tính chất cảm hứng, thăng hoa, là chất liệu để sáng tạo nghệ thuật, là tư tưởng, là việc trải qua niềm vui tạo dựng tác phẩm, là việc đọc, là sự học tập, là tình yêu, sự chiêm ngưỡng, là âm nhạc, vũ điệu, là sự hành hương, là lời cầu nguyện.

Nói tóm lại: đời sống người chân chính và xứng đáng phải là một đời sống tinh thần thiêng liêng đồng điệu làm một với vũ trụ hài hòa. Chỉ lúc đó con người mới có sự tươi, tỉnh, có niềm HẠNH PHÚC trần thế mà nó phải vượt lên chính bản thân mới gây dựng được cho mình và giữ gìn, truyền tải lại cho CỘNG ĐỒNG người chung sống với nó.

Một lần nữa, trong tiểu luận Niềm Cảm Hứng Hamvas Béla lần lượt nhắc lại nội dung của các cuốn sách cổ, thông qua các tín ngưỡng khác nhau của các nền văn hóa địa phương khác nhau nhưng chung một gốc gác truyền thống của văn hóa nhân loại. Sự khác nhau này thể hiện ở các tên gọi khái niệm trong các văn bản cổ của các dân tộc khác nhau (Ấn Độ, Do Thái, Hồi Giáo), nhưng nội dung không hề bài trừ nhau, và mục đích của sự thực hành niềm cảm hứng giống hệt nhau, vì: “… điều kiện của tinh thần trong sạch đã hiện thực hóa và việc từ bỏ mọi sự méo mó biến dạng chính là một quá trình cảm hứng cao nhất, là trạng thái phẳng lặng như gương, là trạng thái của con người khi tham gia vào sự truyền thông của thế giới Thấp nhất và Cao nhất. Đây là sama¯\overline{a}dhi - thiên thượng, cái Patandzsal gọi là nirvikalpa-jña¯\widetilde{n}\overline{a}na”.

Sau cùng, người đọc trải qua các phân tích và chứng minh của tác giả để hiểu ra một nhiệm vụ duy nhất: “Tính chất của niềm cảm hứng có quy tắc và bầu khí quyển thường xuyên của nó là sự thiền định”. Và cuối cùng hiểu ra nội dung cơ bản của vấn đề bài tiểu luận nêu lên: “Sự thật hóa ra chỉ có nghĩa chừng này: bằng quyết định có ý thức bước ra khỏi sự mờ mịt nhiễu nhương, sự bất an phân tán khêu gợi thèm khát sống, và tồn tại trong sự trong sạch không che đậy cội rễ của bản chất. Tất cả các dạng của kĩ thuật cảm hứng, ý nghĩa của yoga cũng như của Sufi, Orfika, Zen hay Mahajana, Kabbala đều có một không hai, bởi nó không truyền bá tri thức sự vật mà nó là sự dạy dỗ từ các tri thức xác thực thông qua kinh nghiệm thu thập từ đời sống của các cá nhân”.

Đây là một bài tiểu luận rất khó đọc và khó có thể hiểu vẹn tròn, nhưng nó kích thích trực giác tâm linh có sẵn trong mỗi cá nhân nhằm thôi thúc họ tự suy nghĩ, thức tình và chuyển hóa bản thân theo những mức độ nhất định mà họ đạt được.

Tiểu luận thứ ba: Độc giác (Unicornis) có một hình thức thể hiện hết sức độc đáo, như những lời đối thoại, trong đó mỗi câu, mỗi trích đoạn đều thể hiện tư tưởng đặc trưng của Hamvas Béla. Ông nêu quan niệm cá nhân về tất cả những gì liên quan đến thế giới tinh thần của con người: quyền tự do, sự sáng tạo, các mối liên quan của con người với nhau và với các sức mạnh siêu nhiên.

Hamvas Béla quan tâm đến bản thân con người như một chủ thể sáng tạo: “Chừng nào kẻ sáng tạo còn có cảm hứng, sự vật còn đó, nếu kẻ sáng tạo hết quan tâm, sự vật hỏng rữa. Cái ta gọi là lực tương tác lẫn nhau (gravitáció) chính là trọng lực cá nhân trong sự vật”. Chủ thể sáng tạo này làm nên chiều kích đời sống của một con người thực sự, đó là một cuộc sống người bình thường (chứ không phải tầm thường) trong một đời sống tinh thần cao cả: “Bí mật của một Con Người Lớn không phải sự rồ dại, mà ngược lại, là sự khỏe mạnh. Đấy không phải một kẻ ngoại lệ mà là một con người phổ quát và bình thường. Ngoại lệ là những kẻ khác. Rồ dại là kẻ không giống người ấy. Đời sống Lớn là đời sống của một người bình thường, còn đời sống của đám đông là nhà thương điên và rạp xiếc. Bí mật của một Con Người Lớn: đấy là người duy nhất không có bí mật. Đấy là người mang tính phổ quát, tự nhiên, giản dị và mang tính người thực chất.

- Ở những kẻ khác chỉ toàn là những điều bí mật, giấu giếm, rối loạn, ngoại lệ, che đậy, bê bối, đặc quyền, đặc tính, méo mó, điên rồ, như trò hề rạp xiếc. Chỉ từ một Con Người Lớn tôi biết ai là người thực chất”.

Tập tiểu luận này viết ra trong một hoàn cảnh khá đặc biệt: Hamvas Béla bị bắt buộc phải từ bỏ vai trò một người trí thức trong xã hội, không được phép sáng tác và xuất bản, nhưng ông vẫn tự duy trì hoạt động viết như một cách thiền định, tập yoga, để giữ cho đời sống tinh thần của mình thức tỉnh và minh bạch.

Đọc Độc giác người đọc làm quen với các quan niệm hết sức sâu sắc và đầy tính chất triết học của ông về tất cả những gì liên quan đến nhạn thức, hoạt động, hành vi của con người đối với đời sống cá nhân và cộng đồng. Đặc biệt đọc tiểu luận này người đọc hiểu rất rõ ràng quan niệm của Hamvas Béla về HÀNH VI của con người khi rơi vào những tình huống, môi trường xã hội khác nhau. Triết lí về đạo đức sống của ông không tách rời với hành vi hiện thực hóa đời sống của chính ông từ kho tàng tri thức của ông.

Một tập tiểu luận triết học pha đẫm chất văn chương, hay đúng hơn những áng văn tuyệt đẹp mang những ý nghĩa triết học sâu sắc? không thể trả lời nổi vì cả hai tính chất này quyện lấy nhau trong từng câu văn không hề giống ai của tác phẩm.

Đọc, bỏ xuống để trầm ngâm suy nghĩ, cầm lên đọc tiếp vì không thể bỏ dở, và luôn luôn có cảm giác mình chưa thể hiểu thấu suốt những gì tác giả viết, Độc giác là một tiểu luận không hề dễ đọc chút nào, nhưng sẽ để lại dấu ấn mãi với người đọc, dù chỉ bằng đoạn văn cuối cùng tác giả dùng giải thích tại sao mình chọn hình tượng con vật thiêng một sừng để diễn đạt ý tưởng: “Unicornis là con vật có một sừng.

Con vật hai sừng có hai mắt, hai chân, hai giới tính, hai đặc tính. Con vật một sừng có con mắt giữa trán, một giới tính, androgen, lingam, joni, trái tim. Con vật một sừng là loài vật siêu việt trong khu rừng thiêng.

Ở Trung Quốc người ta gọi nó là Kì Lân. Mẹ của Khổng Tử trước khi trở dạ sinh ra ông đã mơ thấy con kì lân. Con vật một sừng đầu tiên nhảy vọt ra từ trung tâm của trái đất. Người ta hiếm khi thấy nó. Người ta kể rằng Tyanai Apollonius một lần đã gặp nó. Mózes viết: Thượng Đế đưa họ ra khỏi Ai Cập, sức mạnh của ngài như của con vật một sừng.

Một là cái không bao giờ nhắc lại. Chỉ có một lần. Duy nhất một lần. Lần đầu tiền và lần cuối cùng. Không thể nắm bắt và không thể xác định. Sự huyền bí. Người lính canh của sự im lặng là con vật một sừng lặng câm sống trong khu rừng thiêng câm lặng, trên ngưỡng của những sự bí ẩn, là sinh linh cuối cùng, là dạng hình cuối cùng của sự sống tận cùng là MỘT.

Nhưng vô ích là một và duy nhất. Nếu bạn ở bên nó, bạn biết, đây là một và toàn bộ và đây là duy nhất, là tất cả. Vô ích lần đầu tiên và lần cuối cùng. Nó luôn luôn từng có và sẽ có. Vô ích không nắm bắt được. Nó là thứ duy nhất có thể nắm bắt, nó là hiện thực, là hiện tại, là kinh nghiệm và là cái cụ thể, và ngoài nó ra chỉ còn ảo ảnh.

Vô ích là sự thần bí, bởi sự thần bí này có trong tôi và trong bạn, nó quấn lấy chúng ta và nó là cái chúng ta tiếp cận, cái chúng ta ăn, cái chúng ta thấy và hít vào bằng mũi của chúng ta, và vô ích bí mật, nó là cái ai cũng biết, và vô ích bị cấm, nó là cái từ đó có chúng ta. Đấy là Unicornis - con vật một sừng.

Có thể gặp con vật một sừng trên đường phố của các thành phố, lúc đó nó khoác bộ mặt thần hộ mệnh các số phận. Những lúc đó nó ngồi trên cổ con người, trong tay là chiếc roi da và xua đuổi con người. Con người luôn vội vã trên các đường phố vì bị nó lùa, xua.

Có thể gặp con vật một sừng trên khuôn mặt lũ con trẻ, bọn thiếu nữ, các thánh, lúc đó nó là thiên thần. Những lúc đó nó nắm tay con người và dắt đi một cách hiền từ. Khi con người từ bỏ trái đất, nó sẽ là thủ lĩnh linh hồn, đi trước và chỉ đường. Chiếc sừng độc nhất chiếu sáng như một ngôi sao.

Có những linh hồn ngồi trên nó, và con vật một sừng đưa họ đi trên lưng, đưa qua các vương quốc của thế giới bên kia, qua các cánh rừng, các ngọn núi, các dòng sông, ánh sáng từ cái sừng độc nhất ngày càng tỏa sáng rạng ngời, dấn vào không gian và chỉ đường”.

(Budapest. 2018.március.21)