Nửa thế kỷ trôi qua. 50 năm nhìn lại. Tôi vào trường năm 1959, và rời trường năm 1966, sau 7 năm ròng rã từ lớp Dệ Thất đến Đệ Nhứt. Tôi rời Việt Nam năm 1967 sang Úc theo chương trình Học bổng Colombo Plan.

Thắm thoát đã hơn 50 năm, nửa thế kỷ trôi qua với bao nhiêu thăng trầm của cuộc đời. Tôi viết lại tùy bút nầy chỉ để cùng chia xẻ với các thầy cô và bạn bè những kỷ niệm cũ vui buồn lẫn lộn của tuổi học trò. Bây giờ bọn chúng tôi được coi như "bô lão", thất thập cổ lai hy, đã hai màu tóc, thời gian đi qua khắc nghiệt, để lại những tàn phá đau thương... nhưng tất cả chúng ta có chung một mái trường thân yêu nắm giữ chúng ta, một truyền thống, một tinh anh Petrus Ký mãi mãi vững mạnh không nhạt nhoà.

Hình 1. Tác giả ở hành lang chính, tháng 6 năm 2016

Đồng phục của PetrusKy là quần kaki xanh đậm và áo sơ mi trắng bỏ vào quần. Lúc còn học đệ thất đê lục tôi thấy rất bình thường.. Nhưng khi lên đến đệ tam đệ tứ tôi cảm thấy bộ đồng phục nó "quê" làm sao. Nhứt là cái quần kaki xanh đậm đi ngoài đường ai cũng nhận ra được mình là học trò Petrus, không giấu ai được. Chuyện đồng phục lại còn nguy hại hơn nữa cho những lúc chúng tôi "cúp cua", tức là" trốn học không hợp lệ", để đi coi cinema thường trực ở các rạp Đại Đồng, Vĩnh Lợi. Giá vé rất rẽ (5 đồng) và vì thường trực nên vô ra lúc nào cũng được.

Hai đứa chúng tôi, Chinh và tôi, rất thân nhau ngay từ đệ thất. Hai đứa đi xe đạp. Có khi tôi chở nó ngồi trên sườn xe đạp phía trước và để sách vở sau yên xe.

Thi tuyển vào đệ thất, trường chỉ nhận 400 học sinh trong số người thi khoảng 4000. Chình rất giỏi đậu thi tuyển hạng nhì, nhưng tôi đậu hạng 9 nên cũng không đế nỗi tệ lắm.

Hình 2. Giấy gọi đi thi tuyển vào lớp đệ thất năm 1959.

Cô Nguyễn Thị Khả và Cô Phạm thị Thiên Hương

Tất cả học sinh lớp đệ thất, đệ lục thời đó ai cũng nghe tiếng Cô Nguyễn Thị Khả dạy toán và Cô Phạm thị Thiên Hương dạy sữ địa. Hai cô nỗi tiếng khảo bài rất dữ, trò nào không thuộc bài là bị đi "cấm túc" và viết thư về cho cha mẹ. Về toán của Cô Khả, định lý hai tam giác bằng nhau và hai tam giác đồng dạng ai cũng phải thuộc lòng. Nếu tên nào ấm úng thì bị Cô Khả dùng tay đang cẩm phấn nhéo tai đến đỏ hỏn. Lẽ tất nhiên tôi rất may mắn, không bao giờ bị hình phạt nầy, mà lại còn thich được Cô kêu lên bảng đen sữa bài.

Hình 3. Cô Khả và Cô Thiên Hương

Danh sách thầy cô dạy năm đệ thất E được đăng trong hình (4). Hình (5) đăng kết quả năm đệ thất E (năm 1959 - 1960).

Thông Tín Bạ giữa gia đình và trường học cho bậc Trung Học đệ nhứt cấp đăng trong hình 6.

Hình 4. Danh sách thầy cô dạy lớp đệ thất E năm 1959-1960.

Hình 5. Kết quả cuối năm lớp đệ thất E

Hình 6. Thông Tín Bạ

Cô Bùi thị Tuyết Hồng

Cô Hồng dạy Anh văn chúng tôi lớp đệ tam. Nghe đồn Cô vừa đậu xong cử nhân ở Sorbonne Paris và được Ông Hiệu Trưởng Lược bổ nhiệm. Cô Hồng rất trẻ và đẹp một vẻ đẹp khỏe mạnh Tây phương. Sự hiện diện của cô tăng thêm nét tươi sáng cho Trường và niềm vui cho chúng tôi, ít nhứt là cho tôi.

Cô có mua một chiếc Chevrelet hai ngựa. Nhưng mua xe cũ nên thường hay chết máy, cô đến trường trễ. Chúng tôi cứ xấp hàng đợi ở hành lang, nói chuyện làm ồn khiến các lớp kế cận không học đươc và thầy giám thị phải cho ra về. Cô Hồng chỉ dạy ở Petrus Ky một năm rồi thôi. Cô còn dạy ở Gia Long và Taberd và các trường tư ở Saigon. Tôi mất tin tức Cô từ sau năm đó.

Hình 7. Cô Bùi thị Tuyết Hồng

Hình 8. Tin Chia buồn về Cô Hồng

Cuộc sống thăng trằm, cuộc đời trôi nổi. Tôi vẫn không nãn lòng tìm hỏi thăm tin tức Cô Hồng. Sau năm 1975 Cô Hồng giúp đở rất nhiều đồng bào tị nạn ở các trại định cư Đông Nam Á, nhờ có sự can thiệp của chồng là ông Frans Van Dongen, Đại sứ Hòa Lan tại Indonesia, thời đó.

Tôi lưu lạc qua Anh và qua Singapore làm việc. Vẫn không có tin Cô Hồng. Sau cùng khi về lại Úc làm việc tôi liên lạc đươc với ngườì em trai cũa cô Hồng đang sống tại Mỹ. Cô Hồng lúc đó đang sống với chồng về hưu tại một chateau gần biên giới Pháp Đức. Tôi có diện thoại nói chuy ện với Cô. Nhưng Cô không nhớ tôi là ai vì dạy quá nhiều học sinh. Cô Hồng nhờ con trai là Charles gửi hình Cô cho tôi và nói bây giờ Cô già rồi. Cô thường liên lạc với Brigitte Bardot hoạt động cho Hội Bảo Vệ Súc Vật nuôi trong nhà. Cuối năm 2009 thì tôi đươc tin Cô Hồng qua đời tại Chedigny, Pháp, hưởng thọ 75 tuổi.

Cô Nguyễn thị Sáu

Bà Sáu dạy chúng tôi Anh văn năm đệ ngủ. Bà rất phong cách và lịch sự. Bà rất thuơng tôi. Tôi không bao giờ dám làm phật lòng bà. Có lần Bà Sáu nói "tôi thich chú Tâm nên gọi là Chú, khi tôi không vui thì gọi là Cậu". Tôi không nhớ là đã có lần nào Bà gọi tôi là Cậu không.

Thầy Nguyễn Ngọc Đính

Thầy Đính dạy tôi Lý Hóa đệ nhứt, năm cuối cùng thì Tú Tài 2 và ra trường. Một con người hào hoa phong nhả, nói giọng Huế, chữ viết bay bướm tuyệt đẹp. Cuối năm 1966, Thầy xin tôi cho thầy các tập vở của tôi để dạy lại cho lớp sau vì tôi giữ tập rất sạch và đẹp.

Sau nầy thầy định cư ở Canberra, úc. Tôi có dịp đi Canberra thường ghé thăm Thầy và cùng nhau thưởng thức rượu wine đỏ nổi tiếng của Úc.

Thầy Phạm Mạnh Cương

Thầy Cương dạy môn Việt văn lớp đệ tứ năm 1962. Thầy cho chúng tôi làm rất nhiều bài luận về văn chương Việt Nam. Thầy là một nhạc sĩ nỗi tiếng với bài Tango Thu Ca. Trong khi chúng tôi làm bài luận thì thầy Cương ngồi gỏ gỏ bàn soạn nhạc, vừa gỏ bàn vừa bức tóc nên đầu thầy rất hói.

Sau mấy chục năm trời biển dâu, lần đầu tiên tôi gặp lại thầy vào tháng giêng năm 2010. Sáng hôm đó tôi đi dạo đường Lê Lợi thì bắt gặp một người đi ngược chiều giống hệt Thầy Cương. Không sao lầm được tôi chận lại hỏi và nhận ra Thầy. Thầy cũng vừa từ Canada về Saigon và muốn gặp lại anh em trường Petrus Ký. Tôi liền móc nối liên lạc với các bạn và ngày sau đã có cuộc họp mặt uống cà phê. Tiếp theo là tiệc Tri Ân Thầy Cô ở nhà hàng Kim Đô.

Hình 9. Tâm và Thầy Phạm Mạnh Cương

Thầy Cam Duy Lễ

Thầy Lễ dạy toán lớp đệ nhứt. Tôi không có học với Thầy Lễ. Thầy Lễ vừa qua đời năm 2016. Trước đó mấy năm khi sức khỏe còn tốt, lần nào tôi về Saigon đêu có gặp Thầy Lễ ăn uống, do Trần Hữu Chinh tổ chức. Thầy Lễ rất thương Chinh, nên mỗi lằn gặp nhau Thầy Lễ đều nói " Tâm mầy ráng về chơi Saigon thường để Chinh nó tổ chức ăn uống gặp anh em cho vui!" Câu nói làm tôi vô cùng xúc động. Chúng tôi chụp chung với Thầy Lễ trong buổi tiệc Tri Ân Thầy Cô năm 2010 (Hình 10).

Hình 10. Tâm Chinh và thầy Lễ năm 2010

Trần Hữu Chinh

Như dã nói, tôi và Chinh thân nhau từ năm đệ thất và tình bạn ngày càng thắm thiết cho đến năm ra trường 1966. Theo chương trình Colombo Plan, Chinh đi du học Tân Tây Lan và tôi đi Uc.

Trong suốt 7 năm ở Petrus Ký tôi đều đứng hạng nhứt môn Anh văn. Chinh và tôi chia nhau hạng nhứt môn Toán và Lý Hoá, nhưng từ lớp đệ nhị đến đệ nhứt thì hai đứa tôi không còn học chung nhau nữa. Mặc dù vậy chúng tôi vẫn đi chơi và học thi Tú Tài 1 và 2 với nhau. Khi ra trường năm 1966 Chinh lảnh phần thưởng danh dự về Toán, còn tôi về Anh Văn.

Khi học đệ thất nhà Chinh ở đường Thành Thái nên tôi thường đến chở nó đi học. Hai đứa thuờng ăn xôi 5 cắc một gói và trả tiền bằng tờ giấy 1 đồng bạc xé đôi. Về sau, khi lên đệ tam bà cụ tôi mua cho một chiếc xe velosolex, nên hai đưá có cơ hội đi đây đi đó nhiều hơn.

Chính vì đi đây đi đó mà một chuyện đã xãy ra, thành một kỷ niệm để đời cho chúng tôi. Một hôm tôi chở Chinh đi vào đường Lê Lợi thì không may đụng xe velosolex vào một bà bán xôi gánh hàng đi vượt ngang bùng binh Saigon. Bà ấy bị bể thùng kính còn Chinh thì bị gẩy mẻ một cái răng cửa và tôi thì trầy chảy máu đầu gối. Chuyện xãy ra it nhứt đã hơn 41 năm rồi. Đến nay đã thành một kỷ niệm không bao giờ quên cho Chinh và tôi. Còn nhiều kỷ niệm khác nữa...Chuyện hai đứa "mạo hiểm" đi xuống Mỷ Tho để Chinh tìm gặp "người yêu" và bị dọa đánh nhau. Chuyện đi thăm người đẹp Gia Long...

Đoạn Kết

Hơn 50 năm nhìn lại, nửa thế kỷ trôi qua! Ngôi trường cũ vẫn còn đó. Tôi vẫn còn nhận ra lớp đệ thất E của tôi năm nào.. Hành lang chính của trường trang nghiêm và huy hoàng vào ngày lãnh thưởng cuối năm. Niềm danh dự được nghe gọi tên và bước lên lảnh những gói quà thưởng to lớn trong tiếng vổ tay vang động của bạn bè, phụ huynh...

Truyền thống và tinh anh Petrus Ký mãi mẵi sinh tồn và vững mạnh. Tôi kết thúc bài viết với vài tấm hình của các thầy cô ngày xưa (Hình 11 và 12), và buổi hội ngộ với các bạn ở quán Cà Phê Sỏi Đá Saigon năm 2010 (Hình 13). Hình 14 kỷ niệm 50 năm ra trường tổ chức tháng 6, năm 2016, tại quán Đồng Viên Saigon.

Hình 11. Thầy cô ngày xưa

Hình 12. Thầy cô ngày xưa

Hình 13. Quán Cà Phê Sỏi Đá

Hình 14. Họp mặt tháng sáu năm 2016 tại Saigon, kỷ niệm 50 năm ra trường

Cám ơn: Tác gỉả chân thành cám ơn hai bạn Lê Đình Dũng (1959-1966) và Nguyễn Văn Tân (1959-1966) đã cung cấp những tài liệu quý gíá cho bài viết.

viết xong 15/3/2017

Nguyễn Thế Tâm (Petrus Ký 1959-1966)

sữa 28/3/2017