Trước tiên bà Parker sẽ dẫn bạn đi xem những phòng đôi. Bạn không dám ngắt lời khi bà ta mô tả những điểm lợi của chúng và những công đức của một nhà quý phái đã từng lưu lại ở đó trong tám năm ròng. Rồi lúc đó bạn mới ấp úng lời thú tội rằng bạn không phải là bác sĩ mà cũng chẳng phải là nha sĩ. Cung cách bà Parker tiếp nhận khách là ở chỗ từ đó về sau bạn sẽ không bao giờ còn có cảm giác y như vậy đối với cha mẹ mình, những người đã từng quên không dạy dỗ bạn một nghề để được thích hợp với căn phòng của bà ta.

Tiếp đến bạn sẽ lên gác và ngó vào buồng hậu trên tầng hai với giá 8 đô la. Khi được bà ta thuyết phục rằng căn phòng đó đáng giá thuê là 12 đô la mà lúc nào ông Toosenberry cũng trả đủ tiền cho đến khi ông ta trả lại để về đảm nhiệm đồn điền trồng cam của cậu em trai ở bang Florida gần Palm Beach, nơi mà bà McIntyre luôn nghỉ đông lại với căn phòng đôi mặt tiền có buồng tắm riêng hẳn hoi, thì bạn mới thốt ra rằng bạn muốn một phòng rẻ tiền hơn.

Nếu như bạn mà thoát được sự khinh rẻ của bà Parker thì bạn lại được bà ta dẫn đi xem một căn phòng lớn của ông Skidder trên tầng ba. Căn phòng đó đâu có phải là không có người thuê. Ông ta viết kịch và hút thuốc lá suốt cả ngày. Nhưng không một ai đi lùng phòng thuê lại không được dẫn đến phòng ông ta chỉ để chiêm ngưỡng những tấm màn che. Sau mỗi lần đến thăm như thế thì ông Skidder lại sợ run bắn cả người lên cho rằng mình sắp bị đuổi khỏi đó và thế là ông ta lại phải trả thêm tiền thuê nhà.

Rồi thì, ôi, rồi thì, cứ thế nếu như bạn vẫn còn đứng một chân, bàn tay nóng hổi còn đang vân vê ba đồng đô la trong túi đến mức ẩm cả ra và cất giọng khàn khàn tuyên bố cảnh nghèo túng đáng khinh mà cũng đáng tội của mình thì chắc chắn bà Parker sẽ không bao giờ còn là người hướng dẫn cho bạn đi xem nhà nữa. Bà ta sẽ cất tiếng thật to gọi “Clara”, rồi xây lưng lại phía bạn và bước xuống nhà. Sau đó cô hầu da màu Clara sẽ tháp tùng bạn lên bậc thang có trải thảm để phục vụ cho tầng bốn và chỉ cho bạn xem Phòng Tầng Thượng. Phòng chỉ chiếm có độ mươi mét vuông ngay ở giữa nhà. Mỗi bên đều có một buồng đựng đồ tập tàng hoặc còn gọi là nhà kho.

Trong phòng có một cái giường nhỏ, một cái bồn rửa và một chiếc ghế. Một cái giá được dùng làm bàn trang điểm. Bốn bức tường trơ trọi dường như vây kín lấy bạn giống như hai mặt của đồng xu. Bàn tay bạn sờ lên cổ họng, bạn há hốc mồm, ngẩng đầu lên nhìn như nhìn lên từ dưới đáy giếng và… một lần nữa lại thở. Qua tấm kính nhỏ trên mái, bạn có thể nhìn thấy một hình vuông xanh bất tận.

- Giá thuê hai đô la – Clara thường nói, giọng nửa khinh khỉnh, nửa lơ lớ dân thành phố Tuskegee 1.

Một hôm cô Leeson đến lùng thuê một buồng. Cô ta mang theo một chiếc máy chữ được làm ra để cho một quý bà to lớn hơn nhiều kéo lê mới phải. Cô ta người bé nhỏ, và khi đã trưởng thành, mắt to tròn và tóc dài ra, lúc nào trông chúng cũng như muốn nói: “Trời ơi! Sao cô không lớn lên cùng chúng tôi hả?”

Bà Parker chỉ cho cô ta xem những căn phòng đôi.

- Trong phòng xép này, người ta có thể giữ được cả một bộ xương hoặc thuốc mê hoặc than…

- Nhưng tôi đâu có phải là bác sĩ hay nha sĩ – Cô Leeson nói, người run lên.

Bà Parker nhìn chằm chằm vào cô ta một cách khinh bỉ, thương hại và nghi ngờ, cái nhìn mà bà ta duy trì dành cho những người không phải là bác sĩ hoặc nha sĩ và dẫn đến căn phòng hậu trên tầng hai.

- Giá tiền thuê là 8 đô la hả? – Cô Leeson hỏi – Trời ơi! Tôi đâu có phải là Hetty nếu như tôi trông có vẻ còn trẻ con 2 Tôi chỉ là một cô gái lao động nghèo. Bà cứ cho tôi xem cả phòng đắt hơn và phòng rẻ tiền hơn.

Ông Skidder nhảy chồm lên và vung vãi mẩu thuốc lá khắp sàn nhà khi nghe thấy tiếng gõ cửa nhẹ.

- Xin lỗi ông Skidder – Bà Parker nói, nụ cười của quỷ nhằm vào khuôn mặt tái mét của ông ta – Tôi không biết là ông có nhà. Tôi có dẫn cô này đây đến xem những chiếc màn che của ông.

- Chúng đẹp đến mức, dùng vào việc gì cũng được – Cô Leeson nói mỉm cười y hệt như nụ cười của thiên thần.

Sau khi họ đi rồi, ông Skidder vột vàng xóa bỏ nhân vật nữ tóc đen, cao kều trong vở kịch mới nhất của ông (nhưng không được trình diễn) và thay vào đó là một nhân vật tinh quái, nhỏ bé với bộ tóc sáng, to sù và những nét mặt hoạt bát.

“Anna Held chắc sẽ nhảy chồm lên mất” – Ông Skidder tự nhủ vậy, rồi giơ cả hai bàn chân lên tựa vào những tấm màn che và biến mất trong đám mây khói thuốc trông như một con cá mực ở trên không ấy.

Bỗng có tiếng gọi báo hiệu ‘Clara!’ thông báo cho toàn dân thiên hạ biết được tình trạng của túi tiền của cô Leeson. Một con yêu tinh đen tóm lấy cô ta, bước lên bậc thang tối om om, tống cô vào mái vòm có le lói chút ánh sáng ở trên tận nóc nhà và bật ra những lời dọa dẫm và thần bí “Hai đô la đấy!”

- Tôi sẽ thuê! – Cô Leeson thở dài, thả người đến phịch xuống một cái giường sắt kêu cọt kẹt.

Hàng ngày cô Leeson đi làm. Đến tối cô mang về nhà toàn giấy trên có chữ viết và cô đánh vào máy chữ của mình. Thi thoảng không thấy cô làm việc vào ban đêm. Cô thường ngồi trên bậc thềm cao cùng với những người thuê phòng khác. Cô Leeson không có ý định thuê phòng trên tầng thượng đâu khi kế hoạch được vạch ra cho công việc sáng tạo của mình. Tính tình cô vui vẻ và tràn đầy những suy nghĩ kỳ lạ, dễ xúc động. Có lần cô để cho ông Skidder đọc cho nghe ba hồi kịch trong vở hài kịch (không được xuất bản), có đầu đề là ‘Không phải Trẻ Con; hay là Người Thừa Kế Tàu Điện Ngầm’.

Cứ khi nào có cô Leeson bớt chút thời gian ngồi trên bậc thềm độ một hay hai tiếng đồng hồ là đám quý ông thuê phòng kia thấy vui ra mặt. Nhưng cô Longnecker tóc vàng hoe, cao kều kia, là giáo viên trong một trường công thì cứ mở miệng ra là nói “Hừm, thật chứ!” khi ta nói điều gì, thì lại ngồi vắt vẻo ở bậc trên cùng và hít hít mũi coi thường. Còn cô Dorn, người mà Chủ Nhật nào cũng đi bắn vịt chuyển động ở Đảo Coney và làm việc trong một cửa hàng tổng hợp, thì lại ngồi trên bậc dưới cùng và cũng hít mũi coi thường. Cô Leeson ngồi ở trên bậc giữa và đám đàn ông cuống quýt ngồi vây quanh cô.

Đặc biệt là ông Skidder, người mà trong đầu đã đúc sẵn cô Leeson làm nhân vật ngôi sao trong một vở kịch riêng, lãng mạn (nhưng không nói ra) trong đời sống thực. Đặc biệt có ông Hoover đã bốn mươi tuổi rồi, người béo tốt, đỏ au và ngờ nghệch. Và đặc biệt nữa là có anh chàng Evans, người thi thoảng ho húng hắng, mong cho cô ta yêu cầu mình bỏ thuốc lá. Đám đàn ông đã bỏ phiếu bầu cô là người “vui tính chưa từng thấy”, nhưng những tiếng hít mũi khinh thường kia ở bậc thềm trên cùng và dưới cùng thì không thể làm lay chuyển được.

* * *

Tôi cầu mong bạn hãy để tấn kịch dừng lại trong lúc Chorus đi rón rén tới chỗ dãy đèn trước sân khấu và nhỏ những giọt nước mắt tiếc thương trước sự phì nộn của ông Hoover. Ôi, tiếng sáo dặt dìu thương thay cho sự béo tốt, nặng nề đến mức thảm họa thế kia. Nhẽ ra Falstaff 3 cũng đã có thể trút lên người anh chàng Romeo trơ xương sườn kia hàng muôn vàn tình yêu. Một tình nhân có thể đã thở dài, nhưng không được thở phì phò. Những anh chàng béo tốt được trả lại đoàn tàu của vị chúa tể Momus chuyên phỉ báng và khiển trách. Trái tim chung thủy nhất nằm ở phía trên cái bụng phệ trương ra đến ngoại cỡ kia đập một cách tuyệt vọng. Cút đi, Hoover! Hoover, độ tuổi bốn mươi, đỏ au và ngờ nghệch kia có thể bồng bế cô Helen đi. Hoover, độ tuổi bốn mươi, đỏ au và ngờ nghệch kia là phần cốt lõi của sự diệt vong. Hỡi ông Hoover, chẳng bao giờ còn có dịp cho ông đâu.

Khi những người thuê phòng của bà Parker ngồi như vậy vào một buổi tối mùa hè, cô Leeson ngước nhìn lên bầu trời và kêu lên cùng với tiếng cười vui vẻ khe khẽ:

- Trời, trên đó có Billy Jackson đấy! Tận dưới này tôi vẫn nhìn thấy anh ấy đấy.

Tất cả đều ngước nhìn lên, một số nhìn vào những ô cửa sổ nhà chọc trời, một số nhìn xem có khinh khí cầu nào do anh chàng William Jackson điều khiển không. (tên tắt và thân mật của William là Billy)

- Đó là ngôi sao – Cô Leeson giải thích, chỉ ngón tay nhỏ xíu của mình lên đó – Không phải là ngôi sao to nhấp nháy đâu, mà là ngôi sao xanh cố định ở gần đó kia. Tối nào tôi cũng nhìn thấy qua ô cửa sổ trên mái nhà của phòng tầng thượng của tôi đấy. Tôi đặt tên cho nó là Billy Jackson.

- Thật thế ư! – Cô Longnecker nói – Tôi lại không biết cô là một nhà thiên văn học cơ đấy, cô Leeson ạ.

- Ồ đúng đấy – Nhà chiêm tinh nhỏ bé nói – Tôi biết vô khối chúng, thậm chí còn biết chúng sẽ mặc kiểu ống tay áo nào vào mùa thu sau ở trên Sao Hỏa cơ.

- Thật thế ư! – Cô Longnecker nói – Ngôi sao mà cô nói đến là ngôi sao Gamma nằm trong chòm sao Cassiopeia 4 đấy. Nó lớn thứ hai và đường thiên đỉnh của nó là…

- Chà – anh chàng Evans nói – Tôi cứ nghĩ Billy Jackson là một cái tên hay hơn dành cho nó cơ đấy.

- Đại loại cũng giống như ở đây mà – Ông Hoover nói, thở thật mạnh để chống lại cô Longnecker – Tôi cho rằng cô Leeson có đủ quyền để đặt tên cho những vì sao như bất cứ nhà thiên văn học nào.

- Thật thế ư! – Cô Longnecker nói.

- Tôi phân vân không hiểu có phải đó là một ngôi sao đổi ngôi không – Cô Dorn nhận xét – Hôm Chủ Nhật tôi đánh trúng chín con vịt và một con thỏ ở trong khu vui chơi trên đảo Coney đấy.

- Nhưng ở dưới này trông anh ấy không rõ lắm. Chị phải ngồi ngắm anh ấy trong phòng tôi cơ. Chị có thể ngắm các vì sao thậm chí vào lúc ban ngày từ dưới đáy giếng. Đến đêm phòng tôi ở trông giống như một cái giếng mỏ than nên lại càng làm cho anh Billy Jackson trông giống như một cái kim bằng kim cương to mà Nàng Đêm đã đính vào chiếc váy kimono của mình ấy – Cô Leeson nói.

Rồi đến khi không thấy cô Leeson khệ nệ mang những tập giấy về nhà để đánh máy. Đến sáng ra, nhẽ ra cô đi làm thì lại đi hết từ văn phòng này đến văn phòng khác và để cho trái tim mình tan nát trước những lời từ chối lạnh lùng từ những cậu bé chạy giấy hỗn láo trong văn phòng. Sự việc đó cứ diễn ra tiếp tục.

Đến một tối cô mệt mỏi leo lên chỗ bậc thềm của nhà bà Parker vào đúng cái giờ cô thường trở về nhà sau bữa tối ở cửa hàng ăn, nhưng hôm đó cô không có hột cơm nào vào bụng.

Khi cô bước vào phòng lớn thì ông Hoover gặp cô và thế là ông ta tranh thủ cơ hội. Ông ta cầu hôn cô, rồi thân hình béo phệ của ông ta lảng vảng phía trên người cô như một cơn tuyết lở. Cô tránh sang bên và va phải thành lan can. Ông ta cố với lấy tay cô, nhưng cô giơ lên và đập nhẹ vào mặt ông ta. Cô lên từng bậc thềm một, kéo lê người dọc theo lan can. Cô đi qua cửa phòng ông Skidder lúc ông ta đang sửa bản thảo đạo diễn sân khấu cho vai Myrtle Delorme (đó là cô Leeson) trong vở hài kịch (không được chấp nhận) của ông ta nhằm ‘trình diễn động tác xoay tít một đầu ngón chân trên sân khấu từ chữ L cho đến bên phía của vị bá tước’. Cuối cùng cô cũng bò được lên cái thang có trải thảm và mở cửa phòng tầng thượng.

Cô yếu quá không sao thắp được ngọn đèn hoặc cởi bộ quần áo ra. Cô ngã ngay lên chiếc giường sắt con, cả tấm thân mỏng manh của cô cũng không hề làm trũng cả bộ lò xo giường đã hỏng. Và trong căn phòng tối om đó cô từ từ nhấc cặp lông mi nặng trình trịch và mỉm cười.

Cô mỉm cười chẳng qua vì Billy Jackson đang chiếu xuống người cô, thanh thản, rực sáng và không thay đổi qua tấm kính trên mái. Chung quanh cô không có trần gian. Cô bị chìm đắm trong cái hố đen ngòm, trừ cái khoảng vuông vức nhỏ bé với ánh sáng nhợt nhạt đóng khuôn hình một ngôi sao mà cô đã đặt tên một cách kỳ quái; úi dào, cũng vô ích. Cô Longnecker hẳn đã đúng; đó là ngôi Gamma trong chòm sao Cassiopeia, chứ không phải là ngôi sao mang tên Billy Jackson. Ấy vậy mà cô vẫn không để cho nó có cái tên là Gamma.

Lúc nằm ngửa, cô cố giơ cánh tay lên hai lần, đến lần thứ ba thì hai ngón tay gầy gò của cô đặt lên môi và cô thổi nụ hôn ra khỏi cái nơi tối tăm như hũ nút để gửi đến Billy Jackson. Rồi cánh tay cô thả xuống một cách mềm nhũn.

- Chào tạm biệt Billy nhé – Cô thì thào một cách yếu ớt – Chàng cách xa em hàng muôn vạn dặm nên thậm chí không nhấp nháy với em dù chỉ một lần. Nhưng chàng hầu như vẫn ở nguyên một chỗ để em có thể lúc nào cũng có thể ngắm chàng trong khung cảnh không có gì khác ngoài bóng tối, có phải không chàng?… Cách xa hàng muôn vạn dặm… Tạm biệt chàng nhé, Billy Jackson.

Đến mười giờ ngày hôm sau, cô Clara, một người giúp việc da màu, thấy cửa phòng vẫn đóng im ỉm, nên người ta đã phá cửa ra. Nào giấm, rồi đến tiếng đập vào cổ tay, thậm chí cả lông vũ đốt thành than, tất cả đều không ăn thua, nên ai đó đã chạy đi gọi xe cứu thương.

Chỉ một loáng sau, xe cứu thương đã đậu ngay cửa cùng với tiếng chuông kêu lanh canh, rồi một nhân viên y tế trẻ có năng lực trong bộ áo bờ-lu trắng, trông hoạt bát, tự tin, năng nổ, có bộ mặt nhẵn nhụi, vừa dễ thương, vừa nghiêm nghị, nhảy phắt lên những bậc thềm, dẻo như múa.

- Xe cứu thương đã đến số nhà 49. Có chuyện gì vậy? – Anh ta nói ngắn gọn.

- Dạ, thưa bác sĩ – Bà Parker khịt khịt mũi, cứ như sự rắc rối của bà ta còn to lớn hơn sự rắc rối xảy ra trong căn nhà – Tôi không biết có chuyện gì xảy ra với cô ấy. Chúng tôi không làm sao để cho cô ấy tỉnh lại. Đó là một thiếu nữ, một cô Elsie… vâng, cô Elsie Leeson. Từ trước đến giờ chưa bao giờ trong nhà tôi lại…

- Phòng nào? – Viên bác sĩ quát to, giọng nghe đến hãi, coi bà Parker là một người lạ mặt.

- Phòng trên tầng thượng. Nó…

Rõ ràng viên bác sĩ cấp cứu rất quen với những phòng trên tầng thượng rồi. Anh ta đi lên gác, cứ bốn bậc một lần. Bà Parker chậm rãi theo sau, vì cung cách đĩnh đạc đòi hỏi bà ta phải làm thế.

Khi lên đến bậc nghỉ đầu tiên, bà ta thấy anh bác sĩ đi xuống, hai tay ẵm nhà thiên văn học. Anh ta dừng bước và nói điều gì đó không rõ lắm, sắc như chiếc dao mổ. Bà Parker quỵ từ từ xuống, trông cứ như cả một bộ váy cứng queo rơi khỏi cái đinh treo ấy. Thậm chí về sau này, đầu óc và cơ thể của bà ta cũng như bị sụp đổ. Thỉnh thoảng những người thuê phòng tò mò đã hỏi bà ta là anh chàng bác sĩ kia đã nói gì với bà ta.

- Mặc xác nó – bà ta trả lời – Tôi mà tha thứ được những gì nghe thấy thì cũng đã thỏa đáng lắm rồi.

Viên bác sĩ cấp cứu rảo cẳng với gánh nặng trên tay qua một đám người tò mò đang háo hức nhòm ngó, thậm chí bọn họ còn lùi lại dọc theo hè, tỏ ra xấu hổ, vì bộ mặt của anh ta là mặt của người đang mang người thân trên tay.

Họ nhận ra là anh ta không đặt người bệnh lên giường có sẵn trong xe cứu thương, mà chỉ nghe thấy anh ta nói:

“Lái thật nhanh vào, Wilson” với người lái xe.

Tất cả chỉ có thế. Liệu đó có phải là một câu chuyện không? Trên báo chí vào sáng hôm sau tôi nhìn thấy một mẩu tin, trong đó câu cuối cùng có thể giúp các bạn (như nó đã giúp tôi) chắp vá sự kiện lại với nhau.

Mẩu tin đưa tin về một cuộc tiếp nhận vào bệnh viện Bellevue một thiếu nữ đã được lôi ra khỏi số nhà 49 Phố Đông, vì đã bị suy nhược do đói. Mẩu tin kết luận như sau:

Chú thích:

(1) Một thành phố ở đông bang Alabama.

(2) Nguyên văn: “I’m not Hetty if I do look green.” Đây là một câu chơi chữ vào thời đại của tác giả. Hetty Green được coi là người phụ nữ giàu nhất nước Mỹ cuối thế kỷ XIX (Caruri).

(3) Falstaff, tên một nhân vật béo phị của Shakespeare.

(4) Một chòm sao hình chữ W ở Bắc bán cầu giữa chòm sao Andromeda và chòm sao Cepheus.