Phần tóm lược dưới đây chỉ nhằm cung cấp cho bạn đọc một tấm ‘’bản đồ’’ của các lý thuyết văn học lớn trên thế giới từ đầu Thế Kỷ 20 đến nay, chủ yếu để giúp bạn đọc dễ theo dõi các bài viết về lý thuyết và phê bình văn học đăng tải trên Tiền Vệ. Khi đọc, xin bạn đọc lưu ý cho một điểm: Không có một lý thuyết nào có thể được tóm lược một cách trung thành và trung thực, do đó, tấm ‘’bản đồ’’ này chỉ nên được sử dụng như một cơ sở để tham khảo, từ đó, đọc thêm, hơn là để đánh giá các lý thuyết ấy.

Với mục đích ''giới thiệu’’, tôi chỉ chọn một số những lý thuyết chính và có ảnh hưởng nhất mà thôi. Ðó là:

Hình thức luận của Nga (Formalism)

Phê Bình Mới của Anh và Mỹ (New Criticism)

Cấu trúc luận (Structuralism)

Hậu cấu trúc luận/ Giải cấu trúc (Poststructuralism/Deconstruction)

Các lý thuyết Mác-xít (Marxist Theories)

Thuyết người đọc (Reader Theory)

Phân tâm học (Psychoanalysis)

Nữ quyền luận (Feminism)

Thuyết lệch pha (Queer Theory)

Chủ nghĩa hậu thực dân (Postcolonialism)

Chủ nghĩa hậu hiện đại (Postmodernism)

Chủ nghĩa tân duy sử (New Historicism) và Chủ nghĩa duy vật văn hóa (Cultural Materialism)

Về tài liệu tham khảo, tôi chỉ ghi những tác phẩm chính, mới và dễ tìm nhất, chủ yếu bằng tiếng Việt và tiếng Anh.

Nguyễn Hưng Quốc