TÔI GẶP Liên Hing lần đầu tiên ở tửu quán Đông sơn. Tôi nhìn anh ta mà không biết chán: đó là một người nhưng khác hẳn với những người tôi thấy xung quanh tôi. Liên Hing cũng như phần nhiều những người ‘‘khách’’ đã lăn lộn lâu ở đất An-Nam – có cái bụng phệ ra một cách tư bản. Nhưng Liên Hing không có đôi mắt Tàu hay Á đông chút nào, đôi mắt như bơi trong sự huyền ảo, trong sự lờ đờ, trong mộng. Đôi mắt của chàng, trái lại, là cái biểu tượng linh hoạt của cuộc đời Âu Mỹ. Trông cách chàng ta ăn uống, lối chàng ta cầm can, và nhất là cách chàng ta tiếp chuyện thì ta phải tin rằng chàng đã bớt vẻ ‘‘tàu’’ nhiều lắm, và nhiễm nhiều phong tục sang trọng và gọn gàng của người Tây.

Sau khi một người bạn chung của chúng tôi đã giới thiệu hai chúng tôi với nhau, thì Liên Hing cũng như một người Tây lịch thiệp, chàng nói chuyện một cách liên tiếp, niềm nỡ và vui vẻ.

Chỉ có một điều này lạ, là chàng có cái ‘‘khuynh hướng’’ muốn nói về mình nhiều. Đối với người Âu tây, thì nói đến mình nhiều quá trong một câu chuyện ban đầu với kẻ sơ giao, là một điều không được lịch thiệp lắm, nhưng Liên Hing, người mà tôi sắp đi sâu vào trong cái đời thân mật của anh ta – người ấy có quyền nói đến mình – nói một cách oai nghi đường bệ vì cái thân thế của anh ta là một truyện đáng cho mọi người biết tới và lấy đó làm một điều ngẫm nghĩ.

Một khi người ta đã biết Liên-Hing rồi, người ta sẽ không lấy làm ngạc-nhiên chút nào về việc chàng ta hay có cái khuynh-hướng nói đến mình, vì anh ta là một người đã sống, theo cái nghĩa mạnh mẽ và đầy đủ của chữ này. Cuộc đời chỉ là một cuộc phiêu lưu. Người nào đã phiêu lưu nhiều, đã lên ghềnh xuống thác nhiều, đã dạn dầy với gió sương, đã nếm nhiều mùi vị, người ấy là kẻ đã đắc thắng, và người ấy, khi trở về giữa chúng ta, có thể kể lại những cuộc phiêu lưu nguy hiểm của anh ta, bằng một giọng tự đắc:

— ‘‘...Xưa kia, tôi đã tầng...’’

‘‘ Tôi đã tầng...’’ đó là lời nói của kẻ đã sống.

Sống không phải là để thực hiện những câu đạo đức khô khan của các bực thánh hiền. Mà cuộc đời cũng không phải là chỗ khoe mồm mép của cái đám người mà ta quen gọi là quân tử, trượng phu.

Sống, chỉ là để lăn lóc, để say đắm, để đau khổ, để thí nghiệm đến cái năng lực cuối cùng của con người ta, để tận hưởng đến cái hương vị sau trót của cuộc sống.

Sống nghĩa là không sợ gì cả.

Phải nằm vào thâm tâm của mọi vật, lún mình ở trong sự đau thương, trong tội lỗi, nhắm mắt mà say hưởng cái thú vị thần-tiên của cuộc đời.

‘‘ Tôi đã tầng…’’ đã tầng lăn lóc và đau khổ, nghĩa là đã tầng sống.

‘‘ Người đã tầng...’’ là người đáng cho ta thờ phụng, kính yêu, và có quyền nói đến mình luôn, vì cái thân thế của họ là cái kiểu mẫu đầy đủ của cuộc đời.

Mọi người đã xúm lại quanh Liên Hing, chờ nghe một cách thành kính, câu chuyện đương hứa một sự đam mê, một sự ly kỳ hiếm có. Nhưng Liên-Hing đã vất cái điếu thuốc tàn... và đứng dậy, bằng một giọng ngà-ngà say, nỏi:

- Các anh có muốn nghe chuyện tôi, thì hãy theo tôi đi tới chỗ khác... ở đây là một khách sạn,ở đây không phải là chỗ người ta đến để kể những câu chuyện thân mật, những câu chuyện riêng, âm u như ngọn lửa đêm đông.

CHÚNG TÔI cả thảy là ba, đi theo cái người mà bây giờ đối với chúng tôi còn là một sự bí mật. Chúng tôi đã ra ngoài thành phố, và lần vào một xóm nhà tranh lác đác. Chúng tôi đi trên một con đường quanh co mà sạch sẽ, đã lâu không ai nói một chuyện gì, nhất là Liên Hing Trăng vừa mọc thì gió cũng theo lên ở trên những đầu ngọn tre. Tôi có cảm tưởng là như đi trên con đường đưa về Dĩ vãng. Một vừng trăng và một ngọn gió ở trên chòm tre bao giờ cũng như làm cho tôi bâng khuâng, nhớ tiếc cái quãng đời trong trắng lúc còn thơ ấu. Những đêm như đêm này, giữa một mùa hạ nung nấu, đã đưa lại sự mát mẻ và sự vui thích cho biết bao tâm hồn. Lòng ta như muốn tan chảy ra trong ánh trăng êm ái. Và ngực ta dưới hơi gió nhẹ, khoan khoái muốn phồng lên như một cánh buồm.

Đời tôi đã biết bao lần muốn căng thẳng như cánh buồm kia, nhưng một sự thực tế nặng nề đã bắt tôi cắm neo lại, cắm neo bên vợ con, bên một cảnh gia đình trăm năm không thay đổi.

Liên Hing đưa cái ‘‘can’’ chỉ một ngôi nhà gạch, và nói như một người tỉnh mộng:

-‘‘Nhà tôi đấy.’’

Rồi chàng bước vào trước, chúng tôi cùng im lặng theo sau. Bóng trăng thâu qua giàn hoa lý, rơi xuống thềm, thành từng chấm lốm đốm trắng. Trong một vườn rộng, có lẽ rộng lắm, tôi nghe có tiếng chim vọng lại. Lúc ấy, vào độ lúc sắp chín giờ có lẽ tiếng chim kêu trong đêm khuya, ấy là tiếng con ‘‘mò-ho’’ mà ở vùng này người ta hay nói tới. Nghe tiếng Liên Hing, một người đàn bà khoác vội áo chùng dài, chạy ra đon đả tiếp chúng tôi. Liên Hing quay lại phía chúng tôi và nói:

-Nhà tôi.

Rồi lấy giọng thân mật, chàng nói với vợ:

-Mình chắc chờ tôi nhiều lắm. Mình đã ăn cơm chưa?

-Ai hơi sức mà chờ mình! Mình không phải lo giùm cho tôi: đến bữa, là tôi xin cứ ‘‘xực’’ cẩn thận.

Bà Liên Hing nói giọng Sài gòn, một thứ giọng nhẹ nhàng, lạnh lẽ và rất ngỗ nghĩnh. Bà có một vẻ mặt tươi và dịu như ánh sáng của một cây nến. Cái hình thù của bà, thì hơi thô nhưng không nặng nề. Trái lại, bà gọn gàng và nhanh, hoạt như một người đầm.

Chúng tôi bước vào một gian nhà cao rộng, bài trí rất tân thời. Có điều này rất ngộ là những hoa tím bò qua cửa sổ, leo thẳng vách, trổ ngay ở bên cạnh một bàn đèn thuốc phiện. Phải, một khay đèn thuốc phiện rất xinh, rất gọn, và có lẽ rất quý giá. Tôi cười bảo Liên Hing:

-Tiên sinh cũng là bạn quen của Phù-dung tiên-nữ...

-Không quen lắm, nhưng mỗi khi có một ông khách quí như hôm nay, thì lại thỉnh tiên cô xuống.

Đoạn, Liên Hing châm ngọn đèn lên và mời chúng tôi:

-Chúng ta lại quây quần cả đây cho vui.

Chúng tôi mới hiểu tại sao Liên Hing mời chúng tôi về cho được đến chỗ này, để mà kể chuyên, cái câu chuyện cả một đời người.

Ngọn đèn á phiện đốt bằng dâu olive lại càng thêm mát mắt và như tăng vẻ dịu dàng âm-u trong gian phòng bây giờ đã trở nên thân mật. Vì tất cả chúng tôi đã nằm vây lấy bàn a-phiện, cả bà Liên Hing cũng ngồi cạnh chúng tôi. Với một vẻ thật thà rất sống-sượng và dễ thương, bà Liên Hing vào buồng lấy ra một xấp ảnh nhỏ mà bà vừa chụp hồi chiều, và phân phát cho chúng tôi xem. Cái cử chỉ ấy, hơi đột ngột, làm cho bà Liên Hing vui trẻ được lại hơn mười tuổi. Những ảnh ấy chụp bà khi ăn bận quần short, khi trèo cây, khi hái quả, khi lội nước, khi cưỡi ngựa. Bà để cho người ta chụp, như một đứa trẻ con dễ bảo. Trong một phút, tất cả chúng tôi cũng như những đứa trẻ con khác: chúng tôi cùng xúm giành nhau xem và bình phẩm một cách ngây ngô đến buồn cười.

Trong lúc ấy, ông Liên Hing nhìn vợ, lại nhìn chúng tôi cười và nói:

- Nhà tôi là người có chút ít máu Pháp ở trong mình. Cho nên bà ấy bạo dạn lắm và không chịu thua kém tôi về một điều gì. Tôi mặc short, thì bà ấy cũng mặc short, tôi cưỡi ngựa, thì bà ấy cũng cưỡi ngựa, tôi lái ô-tô thì bà ấy cũng lái ô-tô. Ngay như một việc hút thuốc phiện này, tôi hút năm điếu, thì bà cũng hút năm điếu. Tôi đi ngủ thì bả cũng đi ngủ, tôi không ngủ được thì bà cũng không ngủ được. Thượng đế hình như ví tôi mà tạo ra bà ấy, hay trái lại, vì có bà ấy mà mới có Liên Hing ở đời này. Chả thế, sao hai chúng tôi giống nhau thế, về tinh thần đã vậy, mà về vật thể cũng vậy: bà Liên Hing cân 71 kílô thì tôi cũng nặng chừng ấy. Một gia đình nặng 142 kí-lô kể cũng không phải là một sự thường trong thế gian, có phải thế không các bạn?

Chúng tôi chỉ phá lên cười rất to. Hai vợ chồng Liên Hing lại càng rống lên cười to hơn chúng tôi nữa.

Nhưng bỗng chúng tôi lặng im như bị hãm lại.

Bà Liên Hing đã thu cất mấy tấm hình, và ông Liên Hing đỡ lấy cái hộp thuốc ở nơi tay thằng nhỏ vừa ở phố về. Ông lấy dao mở hộp thuốc ra và nằm hí hoay tiêm. Tiêm xong điếu thứ nhất, ông giơ cao cái dọc tẩu lên và nói:

-Ở ngoài Bắc ta, cái điếu đầu tiên gọi là điếu thông tẩu và điếu thứ hai mới là điếu danh dự. Nhưng ở đây là xứ nhiệt đới, người ta làm việc gì cũng nóng nảy, hấp tấp, cho nên cái điếu danh dự đã là ngay điếu đầu tiên, Vậy thì tôi xin các ông cử cho tôi một...

Chúng tôi không hẹn nhau, cùng đáp một lúc:

-Bà Liên Hing, điếu thuốc danh dự phải về bà Liên Hing.

Ông Liên Hing toan cãi lại, thì bà Liên Hing đã vội đỡ lấy điếu thuốc của chồng, và nói rất có duyên:

-Thưa các ông, chắc các ông cũng đã biết cái chuyện tội lỗi đầu tiên của những thủy tổ loài người. Bấy giờ, thế giới chỉ mới có hai người, ông Adam và bà Eve và đương ở trong vườn Eden. Chúa cho phép hai người được ăn hết cả hoa quả ở trong vườn, nhưng trừ cây ở giữa vườn là cây thiện và cây ác. Nhưng bị rắn cám dỗ, một hôm bà Eve vẫn hái quả cấm ở trong vườn tự mình ăn và đưa cho chồng cùng ăn nữa. Chính Eve là người đưa sự tội lỗi lại cho chàng Adam. Nay tôi là con cháu của bà Eve, tôi cũng làm như bà Thủy tổ của tôi: tôi mó đến quả cấm, (thuốc phiện chẳng phải là một thứ quả cấm ư?) tự mình ăn trước và sẽ đưa các ngài sau, các ngài là con cháu của Adam. Vậy tôi xin vui lòng phạm tội trước hết.

Nói xong, bà Liên Hing ngậm chặt lấy dọc tẩu và kéo một hơi dài, thành thạo như một kẻ thực thụ. Chúng tôi cùng kêu lên:

- Bravo! Bà Liên Hing thật xứng đáng là con cháu của Eve. Bà Liên Hing vạn tuế! Chúng tôi hôm nay, cũng xin vì bà Liên Hing vui lòng phạm tội.

Ồng Liên Hing cười một cách đắc thắng và nói:

-Nhưng các ngài chắc cũng biết cái đoạn kết cục câu chuyện thảm sầu ấy. Bà Eve liền bị Chúa phạt... từ đấy người đàn bà mỗi tháng chịu một cái hình phạt mà các ngài đã biết, và khi sinh nở phải chịu đau đớn nhiều. Nhưng chưa hết, chúa còn buộc rằng: người đàn bà phải để cho người đàn-ông cai trị. Tôi xin các ngài làm chứng cho tôỉ: bà Liên Hing đã phạm tội như Eve, vậy bà cũng phải chịu hình phạt như Eve, nghĩa là phải để cho tôi luôn luôn quản trị. Những sự bình quyền mà bà ta đòi tôi lâu nay, xin bãi bỏ hết.

Mọi người đều cười một cách hả hê. Bà Liên Hing cũng mỉm cười, nói với chồng:

-Dạ, ông đừng phải lo ngại: tôi sẽ là kẻ tôi mọi của ông hết đời hết kiếp.

Mọi người cũng lại cười,

Ông Liên Hing quay lại phía chúng lôi:

-Vâng thì bây giờ đến lượt chúng ta phạm tội.

Mọi người gật đầu. Và cái đầu dọc tàu lần lượt đi từ người này qua người khác. Khi nó đi đã được vài vòng, thì Ngô, một ông bạn của chúng tôi, nói với Liên Hing:

-Đêm cũng sắp khuya rồi. Vậy xin chủ nhân trả xong nợ với khách là những người một đêm mà có lẽ ngày mai, ngày kia chủ nhân không còn gặp nữa.

Liên Hing, hút xong điếu thuốc lá, gạt tàn, hớp một hớp trà, lại hớp thêm hớp nữa, và cất giọng nói, vào đề một cách mau lẹ và đột ngột.