Mỗi lần về Phan thiết lại có cảm xúc khác nhau, pha trộn giữa nhớ nhung và chua xót.

Đón Nhiên ở cổng rào không phải là mẹ, mà là vú Mười. Lưng còng lệch hẳn gần chạm đến đầu gối. Vai áo vá một bên tay nồng mùi mồ hôi và thuốc bắc. Nở nụ cười khoe hết lợi, vú Mười thì thào:

- Bà ngủ rồi, mấy hôm nay không chợp mắt. Vừa cho uống thuốc là ngủ ngon giấc từ chiều đến giờ.

- Vú sắc thuốc gì cho mẹ uống mà ngủ được hay dữ thần?

- Thuốc bắc cũng không ăn thua, tui tìm mấy cái lá cỏ quanh nhà vậy mà hay cô à. Chùm bao, nhãn lồng, lá tía, đuôi chồn... từ nhỏ đến giờ tui toàn uống lá nớ, ngủ ngon mà giúp mình nhớ.

Nhiên phì cười:

- Có cỏ nào uống vào giúp mình quên không vú?

Một tia hờn giận lóe lên trong đôi mắt kèm nhèm đỏ quạch của vú Mười:

- Cô hay nói trây quá. Người ta cần nhớ chứ ai cần quên. Ai cũng sợ quên. Ai cũng muốn sống vì người thương, người yêu còn sống sờ sờ đó, quên hết đi, thì sống nữa mà làm gi?

Nhiên không trả lời, nắm tay vú Mười xiết nhẹ như làm lành. Tay vú nhăn nheo nổi cộm đường gân xanh chằng chịt. Bàn tay này suốt 80 năm sống đã hết bế ẳm mẹ Nhiên, đến Nhiên và những đứa cháu của Nhiên. Bàn tay này đã đưa võng cho Nhiên từ ngày Nhiên mới ậm ự khóc chào đời cho đến khi Nhiên biết khóc vì một người xa lạ.

Suốt 80 năm vú Mười đã sống với nhà ngoại, từ lúc còn con gái, tóc cũng đen mượt và mắt cũng lóng lánh như con gái vùng biển đến tuổi dậy thì, chỉ có cái bướu trên lưng là khác người. Đến năm 18 tuổi bà ngoại cũng gả được vú cho một người đàn ông tàn tật. Vú dọn ra ngoài bờ biển sống riêng đến khi có 2 con, vừa tròn Hai năm thì quay lại với bà ngoại, vì không chịu nổi ông chồng bê tha rượu chè và đánh đập vú tàn nhẫn.

Lúc đó cái bướu trên lưng vú cũng nặng dần, người đã nghiêng ngã dưới sức nặng của cực nhọc phận người. Và sau đó là sức nặng vì đau khổ những đứa con mang lại.

Vú nói với Nhiên:

- Tui ước gì tui vứt được cái lưng còng này đi. Ông trời bắt tui đổi bao nhiêu tui cũng đổi hết.

Nhiên thở dài:

- Lưng vú còng mà tâm hồn vú thẳng băng, không có còng. Ông trời có mắt mà vú.

Vú Mười nói mà như khóc:

- Ai cần cái tâm hồn thẳng băng hả cô? người ta vẫn sống khỏe với thân hình thẳng, khuôn mặt đẹp và tâm hồn còng đó thôi? Sao cô nói tâm hồn tui thẳng mà đời tui cong quẹo quá đổi?

Nhiên bậm môi, giấu đi ý nghĩ vụt đến, đời vú khổ vì vú đã yêu thương và hy sinh cả cuộc đời cho người chồng và đứa con có tâm hồn còng queo, khuyết tật. Những đứa con đến năm 30 tuổi vẫn chưa hết oán hận người mẹ còng, bòn rút từng đồng tiền còm cõi đi làm công của mẹ để sống nhởn nhơ sung sướng. Vậy mà vú Mười lần nào gặp cô cũng hớn hở khoe:

- Thằng út kỳ này hứa đón tui về sống chung cô à, phải gom góp đủ tiền cho nó xây lại cái nhà rồi con vợ nó sẽ cho tui về sống với cháu nội.

Cả nhà phải giấu tiền công của vú đi, gửi sổ tiết kiệm cho vú để mấy thằng con trai và con dâu không nhòm ngó. Nhưng mẹ lại thở dài não nuột:

- Vú chỉ có một niềm vui là được cho đi, được hy sinh vì người khác. Không còn niềm vui đó nữa, vú cũng có hạnh phúc gì!

Trong bóng tối chạng vạng, vú Mười vừa lảo đảo thấp cao đi sau lưng Nhiên, vừa rì rầm:

- Tui nói cái này cô đừng giận. Nhà này toàn đàn bà sống, không có hơi đàn ông, mà ai vào ở cũng bị bệnh là do khí âm nhiều quá cô à.

Nhiên nhướng mày:

- Lại chuyện gì nữa đây?

Vú Mười nhỏ giọng, gần như thì thào:

- Tui ở đây từ nhỏ với bà, tui biết. Xưa kia nhà mình đâu có âm u, ám chướng như vầy! Xưa lúc còn bà sống, lúc nào trong nhà cũng đầy kẻ ăn người ở, thợ thuyền, buôn lái ra vào tấp nập, vườn thì trải dài mướt mắt, cây trái trĩu cành, nhà trên nhà dưới xôn xao. Rồi từ khi bà ngoại ba chết chôn ở dưới gốc cây Trang leo kia....

Tới đây tự nhiên giọng vú mười mỏng như run rẫy:

-... và mộ hai cô...ở cuối vườn, cạnh cái giếng cũ.

- Sao chuyện này không ai nói cho con biết? Mộ Hai cô nào?

- Cô Bé và cô Xíu. Hai cô là con hai bà nhỏ khác của ông ngoại. Hai cô vừa hườm hườm trạc tuổi nhau, cùng sinh ra vào ngày trăng khuyết, cùng mỏng manh xinh đẹp, quấn quít bên nhau từ bé nên thân thiết còn hơn ruột thịt. Sau này lại chết cùng ngày trăng khuyết, chôn cùng mộ. Chỉ thêm một ngày nữa là trăng tròn mà hai cô không đợi được. Là vì người ta không đợi được, người ta đòi nằng nặc rước dâu vào ngày 14 trăng khuyết. Đêm đó, ngay đêm động phòng, cô Bé trốn về với cô Xíu, hai cô cột tay chung một sợi dây buộc tóc, cùng nhảy xuống cái giếng hoang cuối vườn. Một tuần sau người ta mới vớt xác lên được, hai cô vẫn còn nguyên tươi thắm nắm chặt tay nhau không rời!

- Sao có chuyện ghê ghớm vậy mà không ai kể cho con nghe. Mà yêu nhau chi cho dữ dội vậy Trời?

- Đất Bình Thuận là đất dữ, cô à! Đất dữ bao nhiêu con người dữ bấy nhiêu! Người ta sống đã dữ dội, bầm dập rồi mà yêu nhau cũng bầm dập dữ dội không kém! Hồn đất là hồn người mà.

Rồi vú nghiêm giọng, rầm rì:

- Mỗi đêm 14 trăng khuyết, vong trẻ lại được về thăm nhà. Mỗi năm vào ngày 14 tháng giêng, như đêm nay, có một chợ nhỏ họp lại cho người sống tìm gặp người đã chết. Năm nào tui cũng chọn ngày này để tìm gặp 2 cô mà hoài không gặp được.

- Vú đợi con nhe, đêm nay con đi với vú- không hiểu sao Nhiên nói nhẹ tênh như có gì đó thúc giục trong lòng.

Dưới ánh trăng mờ mờ mười bốn, xuyên qua những đốm lá xiên xẹo trên đường đất, vú mười nhìn Nhiên chăm chăm

- Bữa nay cô mặc áo bà ba trắng này, tui mới thấy lạ. tui để ý cô càng ngày càng giống cô Xíu như tạc, cũng con mắt to đen đó, cũng khuôn mặt tròn vành vạnh đó. May mà cô sinh ra vào ngày nguyệt tận, còn Cô Xíu sinh vào ngày trăng khuyết.

- Trăng khuyết thì sao mà nguyệt tận thì sao, hả vú?

- Xưa lúc cô vừa sinh ra, nhằm ngày nguyệt tận tháng 7 âm lịch, trông hao hao cô Xíu, bà ngoại sợ cô Xíu quay ngược đầu thai trở lại, nên có nhờ Thầy coi một quẻ. Tui còn nhớ lời Thầy nói, Trời đất tuy u u minh minh mà lại vô cùng kỳ diệu, vạn vật có sinh có diệt, có mở đầu, có cùng tận. Khi đến vô cùng vô tận là sự sống khởi đầu trở lại. Cô bé sinh ra vào đêm ngày nguyệt tận, điểm cuối cùng của đêm chính là điểm khởi đầu của ngày. Như vạn vật sẽ sinh sôi trỗi dậy. Bà đừng lo lắng gì nhiều!

Vú Mười kéo tay Nhiên đi nem nép vào một bên lề đường, những bước chân líu quíu như dính keo. Nhiên rời tay vú Mười, đi cách ra một khoảng giữa sân tối loang lỗ táng lá vú sữa.

Vú Mười giật nảy mình, hấp tấp kéo tay Nhiên gần lại:

- Coi kìa cô, cẩn thận. Chạng vạng giữa sáng và tối giờ này là của người âm bắt đầu rong chơi sáng đêm. Đường chính là dành cho ma, đường nhỏ mới dành cho người. Cô đừng đi vào đường của người ta mà mắc phạm!

Nhiên bước thong dong giữa đường, nơi bóng tối của táng lá không che rợp nổi, ánh sáng trăng non chảy lênh láng thành dòng mát rượi như sữa tưới lên tà áo lụa. Trong hơi gió lất phất có hương rờn rợn của sương đầu hôm và mùi hoa phai nhạt. Chợt một trận gió thốc lạnh tê tạt vào mặt Nhiên, lấp loáng trong trăng sượt ngang người như một hình ảnh ảo, môt khuôn mặt trắng nhợt nhạt tròn vành vạnh, hai hố mắt to đen, lướt ngang còn lại hơi thở nghẹn sâu dài. Nhiên đứng sững trong một thoáng, đầu óc tê dại trong một thoáng.

Nhiên giật mình, chung quanh lao xao những tiếng người rì rào, bóng tối và những ngọn đèn dầu bập bùng.

- Tới chợ rôi hả vú?

- Ờ, cô đi sát vào vú kẻo lạc mất. Trời tối, lại đông người.

Mà đông người thật, hầu hết đều ngơ ngác nửa như đi lạc, nửa như kiếm tìm, có những người tóc đã bạc trắng, có những cô bé má bầu bĩnh, mắt to đen tay còn ôm khư khư búp bê bằng nhựa mắt to, tóc xoăn vàng kiểu xưa.

San sát gian hàn vàng mã, áo quần, ngựa xe, hoa hương đèn và cả những món lặt vặt linh tinh đồ trang sức, dây buộc tóc.

Nhiên chần chừ dừng lại bên một hàng dây buộc tóc, trong ánh sáng hắt ra từ ngọn đèn dầu, màu hột đá trong veo và lấp lánh. Một giọng nói trầm nhẹ như gió thoảng sát bên tai:

- Cô thích dây buộc tóc này à?-Nhiên quay ngoắt lại, nửa khuôn mặt chìm trong bóng tối, nửa nụ cười héo hắt- đưa đây tôi buộc thử xem- không đợi Nhiên đồng ý, một bàn tay lạnh giá vuốt ve mái tóc Nhiên hất ngược lên, lộ ra cần cổ cao ba ngấn.

- Những người có cổ cao ba ngấn thế này rất kiêu hãnh. Cô biết không? Xưa tôi có người yêu như thế!

Bàn tay buộc tóc Nhiên run rẫy, chạm nhẹ vào làn da gáy, hơi lạnh buốt sộc thẳng vào tim Nhiên nhói như mũi dao mỗ mỏng và bén ngọt.

- Tôi muốn mua sợi dây buộc tóc này- Nhiên nhìn người bán hàng.

Vú Mười bước gần lại thì thầm:

- Không được mang thứ gì mua ở đây về nhà. Cô phải đốt hết cho người chết. Mình mua thêm ít vàng mã để đốt cho cô Bé, cô Xíu rồi đi về. Coi vậy mà trời sắp sáng rồi đó!

Người bán hàng chợt nhìn Nhiên chăm chăm:

- Cô này trông quen quá. Phiên chợ nào cũng có mặt. Lần nào cũng mua sợi dây buộc tóc này cho cô bạn đi cùng. Năm nay tôi chờ mãi sao chỉ thấy có một người?

Nhiên rùng mình.

- Tui mới đi lần đầu mà!

Vú Mười lật đật kéo tay Nhiên đi nhanh:

- Người giống người là chuyện bình thường mà cô.

Quanh bãi đốt vàng, từng cụm khói nhang mời ảo nghi ngút, loáng thoáng khuôn mặt người, lung linh vật vờ như khói và những giọt nước mắt lớn rơi xuống xèo xèo trên tàn than lửa. Những lời rì rầm lẫn tiếng thở dài rền vọng lại trong gió, u u minh minh, không tan…

Nhiên đốt từng món áo quần và giấy tiền rời rạc trong lời khấn vái rì rầm của vú Mười.

Vú Mười nắm vạt áo của Nhiên giựt nhẹ:

- Cô khấn đi cô Nhiên. Lần nào tôi cũng khấn mất hết linh thiêng.

Đầu óc Nhiên tối sầm, mù mịt, chợt một khúc nhac vọng đến dịu dàng:

“Ta nghe đời rất mênh mông

Trong chân người bước chậm chậm.

Hãy còn bước đi cho bình minh lên sớm

Cho đời chút ơn biết tà áo nọ

Em là phấn thơm cho rừng chút hương

Là lời hát ca cho trần gian

Dưới phường phố kia có người nhớ em

Nằm mộng suốt đêm trong thiên đường”

Vú Mười lẫm bẫm:

- Cô tụng kinh chi mà như hát!

Nhiên khẻ cười:

- Kinh tạ ơn vú à. Ông này đắc đạo, đắc cả đường đời, ổng nói “dù đến rồi đi, tôi cũng xin tạ ơn người”…

Chợt Vú Mười kêu khẻ trong họng:

- Cô coi kìa!

Giữa nền trời nhạt ban mai chưa kịp hửng sáng, một rẻo mây trắng lấp lánh vút cao lộng lẫy như tà áo lụa dịu nhĩu một góc trời.

- Mây vẫy cá, người đi xa.

- Vú Mười lẫm bẫm thành kính- có Người về, và có Người đi rồi cô ạ!

Và cả không gian bỗng chợt hồng lên nhẹ bẫng.

Lê Mai Uyên