Đêm trừ tịch năm Dậu bước sang năm Tuất. Trời rét căm căm.

Dân làng Thượng hầu hết đã đi ngủ sớm, đợi dậy đón giao thừa. Chỉ còn ít người ngồi ngủ gật trước hiên nhà, chờ vớt bánh chưng.

Từ trong vườn hậu nhà viên tiên chỉ, bỗng có một bóng đen chui giậu ra ngõ nhìn trước ngó sau rồi rảo bước đi nhanh về phía cuối làng.

Gió thổi vi vu ngõ tối, bụi tre xao động phát ra những tiếng ken két như tiếng nghiến răng. Bóng đen cắm đầu chạy, thoắt đã ra tới cánh đồng. Ngoài đó có một bãi hoang rậm rạp, gò đống ngổn ngang, cách giậu tre cuối làng Thượng chừng trăm thước.

Do dự mươi khắc, bóng đen chạy thẳng đến khu gò vắng. Hình dáng thoáng nổi trên mô đất cao, dáng đàn bà trẻ.

Ngay lúc đó, từ trên gò, một bóng trai tráng chạy vụt xuống:

- Liêu! Sao lâu thế? Làm anh nóng ruột quá!

- Anh! Khổ quá! Mãi lão ta mới ngủ.

- Lên gò cho kín đi em! Anh trải chiếu rồi!

Chàng trai vừa dứt lời, chợt trên gò mơ hồ như có tiếng chó tru. Cô gái lẩm bẩm:

- Tiếng chó sủa... Sao lại có tiếng chó sủa?

- Chó làng bên đấy. Gò làm gì có chó!

- Có ông thạch cẩu...

Chàng trai cười khì như chế nhạo rồi nắm tay cô gái kéo thốc lên gò. Trên gò có một tòa miếu cổ bỏ hoang. Ngói vỡ, tường xiêu, không cửa, chẳng biết từ đời nào, hương khói vắng lạnh. Nhiều người trong làng bảo đó là cái nhà mồ vì cái nó giống cái long đình... Ngôi miếu mồ hoang phế này đứng ngay cạnh gốc cây si um tùm, rễ phủ loà xoà cả lên nóc.

Trong miếu mồ này có một con chó đá mình mẩy rêu phong, to bằng chó thật.

Chàng trai kéo cô gái vào hẳn bên trong. Chàng là cậu giáo dạy tư ở làng, chưa vợ, tên Sinh. Còn nàng là Liêu, vợ lẽ viên tiên chỉ già làng Thượng. Liêu vốn là con gái út một nhà nho lỗi thời, nhà nghèo mắc nợ, phải gả cho viên tiên chỉ. Cả hai mới phải lòng nhau hơn tháng nay, tình đang say, nhân đêm ba mươi Tết lén hẹn hò. Sinh đến trước, mang theo cả tấm chiếu manh trải sẵn bên con chó đá mốc rêu.

Cửa miếu hướng Đông, gió bấc thổi bên ngoài, bên trong tương đối kín gió. Sinh ôm Liễu vào lòng như muốn truyền hơi ấm cho nàng.

"Gừ... gừ!" - Bỗng lại nghe có tiếng chó quanh đó. Liễu sợ sệt bảo người yêu:

- Tiếng chó gừ! Anh ơi... em sợ!

- Chắc có con chó hoang, chó đói nào quanh đây!

- Hay... ông thạch cẩu!

Sinh cười khà trấn an. Giây lát tiếng đôi nam nữ lại vang lên trong bóng

tối, thầm thì, đầy xúc cảm yêu đương. Đột nhiên Liêu duỗi chân về phía chó đá, kêu lên:

- Ơ… thạch cẩu đâu rồi?

Sinh cũng khua chân, kêu "lạ nhỉ?!”, đoạn nhảy phắt dậy, moi diêm đánh lên soi thử. Miếu trống trơn.

- Chó đá đâu rồi? Rõ vừa thấy đây?

Đôi nam nữ cùng nhìn nhau, nghi hoặc. Gió thổi rạp lửa diêm, soi rõ hình cặp trai gái khoả bán thân tràn trề sinh lực. Út Liễu dòm quanh, bất chợt ré lên:

- Kìa! Chó kìa!

"Gừ! Hộc!" - Từ cửa miếu, một bóng chó lù lù đi vào, há mõm nhe nanh vẻ hung tợn hết sức, nhác trông đúng con chó đá!

Giáo Sinh, Út Liễu vùng rú lên khủng khiếp...

Đúng giờ giao thừa, cả nhà viên tiên chỉ dậy đón năm mới, không thấy Út Liễu bèn đốt đuốc kéo nhau đi tìm khắp làng.

Lên tới gò thạch cẩu, ai nấy kinh hồn khi thấy xác đôi nam nữ nằm dưới chân con chó đá, máu loang sũng nền gạch vỡ!

Cả hai đều bị đứt lìa cổ họng, mình mẩy đầy dấu vuốt thú cào cắn. Soi quanh miếu mồ, tuyệt không một vết chân chó, chừng coi mõm thạch cẩu mọi người đều khiếp đảm vì thấy bê bết máu tươi.

Viên tiên chỉ già chỉ kêu được một tiếng, ngã lăn ra và... không bao giờ còn dậy đón giao thừa nữa!

Từ năm Tuất quái gở đó, dân làng Thượng không ai dám bén mảng tới gò thạch cẩu nữa. Ngay đám mục đồng cũng chẳng dám dắt trâu lên gò cho ăn cỏ!

Khu gò đồng ngày càng hoang rậm. Năm sau, đúng vào đêm trừ tịch, dân làng Thượng nhiều người nghe văng vẳng có tiếng chó tru ngoài gò, lẫn tiếng người rú thê thảm vọng về.

Ai cũng sợ, cho là oan hồn giáo Sinh, Út Liễu kêu khóc, thành ma trành hầu thạch cẩu tinh!

Từ đó, vùng gò hoang thành cấm địa. Người ta còn đồn rằng, vào những đêm mưa thâm tối trời hay thấy bóng người bóng chó đánh đu rê si bay bổng lên tận ngọn…!

Như thế đúng một giáp 12 năm trôi qua. Một hôm, vào tháng chạp, có một đám Khách ngót 40 người tới làng Thượng, xin gặp nhóm chức việc, bô lão, kỳ hào vì chuyện quan trọng.

Tất cả tụ tập tại đình. Chú Khách đứng đầu đám là một lão trạc sáu mươi tuổi, tướng đạo mạo, đeo kính trắng, râu dài, có vẻ quí phái. Lão mặc xường xám dài, nghiêm mặt trình với đám chức việc, bô lão làng Thượng:

- Chúng tôi nghĩ trên đời này không gì hơn sự thành thực! Chúng tôi lặn lội từ quê nhà sang đây cốt để thưa với quí xã một chuyện quan trọng, đó là, theo di chúc tổ tiên, chúng tôi sang Nam để lấy kho vàng của gia tộc đã yểm tàng cách nay nhiều thế kỷ! Người Hoa chúng tôi để của theo phép riêng, không thể lấy được nếu không biết phép! Vậy chúng tôi xin bàn với quí vị: kho vàng này sẽ chia đều bốn phần, chúng tôi hai, làng Thượng một, còn một để nộp cấp trên. Xin các cụ cho biết ý kiến?

Cả làng sửng sốt. Lý trưởng ngơ ngác:

- Nhưng kho vàng ở đâu?

Lão Khách điềm đạm đáp:

- Ở ngay đây! Chúng tôi có thể lấy lên nếu quí vị thuận điều vừa nói!

Cả làng nhìn nhau. Không ai lạ gì lối để của người Tàu, thiên hạ đừng hòng đụng tới! Nên, xem chừng ai cũng thích đề nghị của lão Khách. Một cụ già hỏi:

- Tại sao các ông không bí mật đến lấy đi?

- Xưa nay thường vậy! Nhưng chúng tôi nghĩ khác! Họ chúng tôi gặp tai biến, di chúc thất lạc, giờ mới tìm được, tôi là trưởng tộc nghĩ: lộc trời đừng hưởng trọn mới bền, nên muốn xử đường đường chính chính! Vả lại di chúc cũng dạy chúng tôi phải tặng nước Nam một nửa gọi là đền công giữ của!

Làng Thượng bàn nhau thuận hết, vội sai người lên trình cấp trên. Thế rồi huyện, tỉnh cùng cho người về thị chứng, ký cả vào giấy giao ước, ghi rõ từng điều.

Đâu đấy xong xuôi lão Khách mới cho hay: kho vàng chôn trên gò thạch cẩu, ngay dưới ngôi nhà mồ. Lão Khách trầm lời nói:

- Có phải cách nay một giáp đã có kẻ bị chó đá cắn chết trong nhà mồ không? Đó chính là thạch cẩu giữ mồ, chó đá được yểm phù thiêng sẽ cắn chết kẻ nào đến lấy kho vàng. Đôi trai gái kia bị cắn vì đã làm ô uế linh cẩu. Có phải 12 năm nay, cứ đêm trừ tịch là có tiếng chó tru không? Linh cẩu biết sắp có con cháu chủ kho vàng sang lấy của nên tru gọi đó! Linh cẩu còn muốn thoát khỏi nhà mồ, rất may đêm không ai tới đó, nếu tới sẽ bị nó cắn chết tươi!

Cả làng Thượng lúc đó mới hay gò miếu đó là nơi yểm kho vàng, chó đá giữ kho! Ai nấy đều ghê thay phép Tàu để của, nhưng tất cả đều mừng vì sắp được chia vàng.

Lão Khách khởi sự đào vàng đúng đêm 30 Tết.

Theo lệnh lão, dân làng Thượng không ai được tới gò thần, trừ một ban đại diện có cả các chức việc trên tỉnh, huyện và một số tuần đinh.

Khoảng 8 giờ tối, bọn lão Khách bày biện lễ tam sinh đem tới trước nhà mồ. Đuốc thắp sáng rực, lão Khách đứng đọc chú hô thần xong mới sai gia nhân, tuần đinh phát cỏ, lùm bụi lấy lối vào. Lễ vật đặt ngay trước mõm chó đá. Răng chó đá còn sỉn vết máu 12 năm trước!

Dưới ánh đuốc, lão Khách xoã tóc, đọc chú hô thần cẩu, coi hết sức quái gở. Bỗng lão hú lên một tiếng dài, quơ cái chày vồ đập “bốp", chó đá vỡ tan thành nhiều mảnh. Thì ra chó rỗng!

Lão thở phào, trỏ ngay chỗ chó đá vừa đứng xưa nay, hô:

- Thạch cẩu đã giải linh về âm cảnh, cửa kho vàng đã mở, đào chỗ này cho mau! Phải thấy vàng đúng giao thừa, nếu không, vàng về mỏ hết!

Tuần đinh, gia nhân lão Khách xách cuốc, thuổng, móng, vồ vào, bắt đầu đào xới! Toàn trai tráng lực lưỡng, đào rất nhanh. Nhưng mới được chừng thước sâu, bỗng chạm đá. Hì hục nạy được phiến đá lên, lại gặp một tảng nhựa thông, thơm khét, xúc đi xong, lại gặp một tầng gạch cổ rắn hơn đá. Lão Khách sai nạy từng viên ném sang bên, tầng gạch sâu ngót 3 thước. Nạy hết gạch thấy hiện rõ một cái nhà mồ ngầm rộng, dài, cao cỡ 3 thước, soi đuốc vào, trong có một cỗ quan tài và mấy cái chum lớn quàn đó.

- Vàng! Vàng đây rồi!

Lão Khách gọi các chức sắc đại diện xuống. Mặt rạng rỡ, lão nói lớn:

- Xin sửa soạn quang thúng sẵn! Nào, bắt đầu mở nắp quan tài, nắp chum! Theo di chúc, trong chỉ có vàng ròng!

Một bô lão kêu lên:

- Ôi chao! Của đâu lắm thế! Một nhà vàng, ít nhất vài tấn!

Tuần đinh, gia nhân xúm vào mở nắp trước những cặp mắt mở to.

Nắp vừa mở, lão Khách giơ đuốc soi dòm vào, bỗng hét lên, ngã vật xuống, bất tỉnh nhân sự.

Không ai hiểu chuyện gì xảy ra. Chức việc bô lão lật đật tiến lại sát bên dòm cũng buột miệng kêu "Ôi thôi! Chết tôi rồi!” và cùng lăn quay ra đất.

Thì ra, quan tài rỗng! Cạy qua mấy cái chum, tất cả cũng đều rỗng tuếch!

Lát sau lão Khách được cứu tỉnh, mặt mày thiểu não, trỏ cỗ quan tài, dãy chum, lắc đầu, giọng thê thảm:

- Thế là xong! Phúc nhà tôi hết rồi! Để lâu quá kỳ hạn, vàng đã tiêu về mỏ hết, còn đâu?! Bao công trình lặn lội, uổng cả!

Dân làng và các chức việc, bô lão cũng tiếc ngẩn ngơ, song thấy lão Khách đau khổ quá, đành kiếm lời an ủi cho nguôi.

Mọi người chán nản trở về làng. Lão Khách cùng gia nhân quyến thuộc xin lưu lại nghỉ ngơi qua cái Tết.

Nhưng sáng mùng ba, bỗng đám lão Khách biến sạch!

Viên Lý trưởng cho họ ở trọ nhà, sáng dậy, sai mời lão Khách uống trà mới phát giác chạy vào buồng lão, chỉ thấy mấy viên gạch xếp chồng trên giường và một phong thư. Vừa lúc mấy chủ nhà cho trọ khác trong làng cũng vừa kéo nhau tới.

Mọi người bóc thư ra coi. Trong có mấy hàng chữ Hán, đại ý: "Cám ơn quí ông đã cho tá túc trong những ngày đào kho vàng tổ phụ. Cám ơn đã giúp đỡ và xin lỗi vì chúng tôi đã buộc lòng phải giữ kín kho vàng đến phút chót. Nhân năm mới, xin “mừng tuổi" quí ông hai viên gạch, huyện, tỉnh mỗi cơ quan hai viên, còn một viên tặng mấy vị cho ở nhờ và anh em có công đào mỏ”.

Vẫn chưa ai hiểu ý tứ ra sao?! Bèn kéo nhau ra gò thạch cẩu thì thấy cảnh huyệt mồ đào bới vẫn y đó, song toàn bộ số gạch xây cất nhà mồ nạy lên đã mất sạch!

Bèn chạy ùa về nhà viên Lý trưởng. Lý trưởng lấy một viên gạch đập vỡ ra, mới hay chỉ là vỏ gạch nung già rắn hết sức, trong toàn vàng ròng sáng lóe. Ước lượng mỗi viên gạch vàng phải nặng đến cả chục cân!

Mọi người chết lặng hồi lâu, Lý trưởng mãi mới lắp bắp:

- Tàu… để… của!

Từ đấy, không ai còn nghe tiếng chó quái tru hú vào đêm trừ tịch nữa.

.