Nguyễn Đình Toàn còn có bài thơ Khúc Ca Phạm Thái cũng rất nổi tiếng. Bài thơ ghi lại hình ảnh chàng tráng sĩ Phạm Thái yêu Trương Quỳnh Như, em ruột của người bạn thân là Trương Quang Ngọc, mối tình đó đã trở thành tình sử trong văn học Việt Nam mà Khái Hưng đã viết thành tiểu thuyết Tiêu Sơn Tráng Sĩ. Bài thơ với ngôn ngữ mang mang hào sảng, nói lên chí khí của người tráng sĩ mang gươm đi cứu nước, nhưng thất bại, phải dẹp bỏ cuộc tình riêng, giọng thơ hào khí ngất trời.

Phạm Thái (1777-1813) là một danh sĩ vào cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18, còn có tên là Phạm Đan Phượng (hay Phạm Phượng Sinh, Phạm Phụng), quê gốc ở Từ Sơn, Bắc Ninh (Gia Lâm, Hà Nội ngày nay). Năm 20 tuổi, Phạm Thái cùng Trương Quang Ngọc (Phổ Tỉnh thiền sư) và Nguyễn Đoàn tổ chức phong trào ‘phục Lê’, nhưng thất bại, bị truy nã, Phạm Thái phải trốn vào tu ở chùa Tiêu Sơn (Bắc Ninh) và có đạo hiệu là Phổ Chiếu thiền sư (hay Chiêu Lỳ). Vài năm sau, Phạm Thái được một vị quan ‘bảo lãnh’ đón về và rồi làm gia sư ở nhà một vị quan khác.

Ở đấy, Phạm Thái quen một người em gái của bạn mình, nàng tên là Trương Quỳnh Như – một nữ sĩ có tài sắc vẹn toàn. Thế là Phạm Thái và Trương Quỳnh Như bị ‘sa lưới tình’, cùng thư từ qua lại và hẹn hò yêu đương. Cha của Trương Quỳnh Như đồng ý, nhưng mẹ của nàng không đồng ý. Rồi trong khi Phạm Thái về quê để tìm người mai mối thì một công tử nhà giàu là Trịnh Nhị đến đòi lấy Trương Quỳnh Như. Bị ép gả, Trương Quỳnh Như tự tử, còn Phạm Thái đi lang thang làm thơ văn thất tình rồi mất năm 36 tuổi, tại Thanh Hóa.

Khúc Ca Phạm Thái của Nguyễn Đình Toàn hơi thơ giống bài Hồ Trường của Nguyễn Bá Trác. Cho nên trong những cuộc vui chơi với bằng hữu, những người thích thơ, biết làm thơ hay cảm thơ, mỗi khi ngồi uống rượu với nhau thường ngâm bài thơ này:

.

Khúc Ca Phạm Thái

Ta, tráng sĩ hề, lòng không mềm bằng kiếm

Ta, anh hùng hề, sự nghiệp có đẫy đôi mắt Trương Quỳnh Như

Chí nhỏ lòng kiêu, đổ thừa vận rủi

Tài sơ sức mỏi, trách vấy thời cơ

Lòng chua cay, uống mãi rượu giang hồ

Nâng chén lửa đốt tàn dần năm tháng

Hồn đau thương, những đêm trường bốc cháy

Ngựa ngông cuồng khua gót nhớ quan san

Trời mưa buồn hay nhỏ lệ nhân gian

Men ứa lạnh trên đầu tay giá buốt

Chợp năm canh gà chừ, tóc hồ điểm bạc

Thù nhà chưa trả chừ, nợ nước vai mang

Thẹn mặt làm ngơ chừ, tủi thân hồ hải

Gục đầu lên gươm chừ, máu đỏ chứa chan

Ta là sao tinh đẩu

Cao vút trời cô đơn

Sáng không đủ soi đường cho người chừ, đêm chưa đành tắt

Một minh` ta với lòng ta chừ, bão táp khôn nguôi

Biển động bốn phương chừ, sóng đau gào thét

Giấc mơ thù hận chừ, máu đỏ tay người

Cơn say dở khóc dở cười

Thành nghiêng núi lở đất trời là đâu

Chuông rung đã lọt tiếng cầu

Em ơi, tỉnh dậy, nghe sầu vào thơ

Ta yêu nàng ư?

Ta giết nàng ư

Ta thương nàng ư?

Ta khóc rồi ư?

Tóc nàng thơm chừ hồn ta ngây ngất

Mắt nàng là đèn hoa soi đêm tối hồn ta

Gót hương trầm dáng kiều thơm dịu ngọt

Xiêm y nồng nàn ngón nhỏ búp tiên nga

Nàng là thơ, ta là rượu mê hoa

Trời nâng giấc, ban ơn dày xuân mới

Ta nhớ nàng điên cuồng lên tiếng gọi

Quỳnh Như ơi!

Quỳnh Như ơi!

Ai đội mồ nàng lên

Thơ nàng buồn thành những chiếc gai êm

Mọc lên giữa linh hồn ta sầu tủi

Mây ngũ sắc kết nên lầu ngóng đợi

Sao Ngân Hà mở hội đón em đi

Thuyền trăng đây, ta xin chở em về

Trong lưng chén long lanh chừ, đau lạnh môi tê

Ta ôm nàng trong đôi tay xưng húp

Ta cắn xiêm nàng, vỡ nát chén si mê

Quynh` Như ơi

Hồn ta đây, mời em về ngự trị

Rồi thơ thần, ta giáng bút cho nhau

Rồi trải thơ làm gấm nệm tân hôn

Ta sẽ cưới nhau dưới muôn nghìn tinh tú

Xin đừng bạn bè

Xin đừng chí cả

Ta sắp gặp nàng

Ta sắp gặp nàng đây

Gió đã mách nàng đang về trên đài kiêu khai nụ

Ta nghe bước chân nàng vừa thoắt nở thành hoa

Rượu còn đầy vò, trăng còn sáng trên thơ

Xin đừng để ngai hồn ta trống vắng

Nào Tiêu Sơn, chuông chùa nào nín lặng

Hãy chiêu hồn cho đội mộ nàng lên

Nàng chết rồi ư?

Ta khóc rồi ư?

Em ơi, tám hướng sông hồ

Mười năm ngang dọc bây giờ là đây

Sự đời chừ đã trắng tay

Ngủ vùi một giấc cho đầy gối tham

Ta say hay ta tỉnh?

Nàng buồn hay nàng vui?

Ngọc châu pha vỡ tiếng cười

Lược gương xin chải ngậm ngùi cho nhau

Môi nàng là mật đắng

Tóc nàng là bão đau

Mắt nàng thành mộ tối

Hồn ta là đêm sâu

Áo bào hiên ngang hề, bụi đường mốc thếch

Chuông kinh cầu nguyện hề, lời đầy tên nàng

Trời rộng thênh thang hề, chim thiêng rã cánh

Canh khuya mòn mỏi hề đối bóng sầu tương

Tinh đẩu lu mờ hề thơ run hồn thép

Ngựa ghê đá sắc hề xa lắc biên cương

Rát mặt anh hùng hề nàng là gió mát

Xin tạ tình nàng hề lệ đau một hàng

Heo may đã nổi lá vàng

Buồn xưa chừng cũng động ngàn bay xa

Mộ nàng bao cỏ úa

Lòng ta mấy xót xa

Rưng rưng chén nhỏ trào tâm sự

Ta thương nàng hay ta thương ta?

Nguyễn Đình Toàn