hững năm hậu bán của thế kỷ trước, tôi rất quen thuộc với một Phan Bá Thuỵ Dương của tình yêu, của lãng mạn, của thiên nhiên, của chiến tranh và thân phận làm người…Một vóc dáng khác thường trong những cảnh ngộ rất thường.

Bước qua thế kỷ 21 này, nhân đọc “Lời Gọi Cỏ May” (tuyển tập thơ văn của Phan Bá Thuỵ Dương, nxb Little Saigon 2012), tôi chợt bắt gặp một con người khác trong thơ anh. Một bóng dáng ngàn năm thơ thẩn đi tìm chính mình, đi tìm khuôn mặt ngàn đời bất biến bất dịch của mình từ trước khi sinh đến sau khi sống. Một hành trình cho dù vận dụng cả thời gian lẫn không gian cũng khó bề đo đếm!

Không biết trước hay trong hành trình, Phan Bá Thuỵ Dương chợt phát hiện sự tráo trở của chữ nghĩa văn tự. “Vất kinh thư”, “Chôn kinh thư”…chỉ là cách diễn đạt. Thực ra anh đã lăn lộn trên văn tự, dẫm đạp lên văn tự rồi bỏ văn tự lại sau lưng, nương theo tự nhiên giới, trở về cái khởi thuỷ không văn tự. Có điều, nương theo bóng trăng thì vầng trăng chơi trò cút bắt:

ném công án, vất kinh thư bất ngộ

theo đường trăng-

trăng khi tỏ khi lu

(Liên Khúc Vô Thường)

Nương sông về biển mong tìm cõi an nhiên, thì càng mơ mơ hồ hồ trước thiên nhiên vô tận:

huỷ công án, chôn kinh thư khải ngộ

nương sông ngòi biển cả tới an nhiên

nửa u hoài, nửa chợt nhớ, chợt quên

bỗng tan tác cùng tiên thiên, tự ngã

(Liên Khúc Vô Thường)

Hành giả thời xưa khi ngộ tánh thì thỏng tay vào chợ, đánh bạn với bợm nhậu và phường thọc huyết heo. Vì ta là Phật mà tụi nó cũng là Phật. Còn Phan Bá Thuỵ Dương khi thỏng tay vào chợ thì:

bụi khói mê man,

chênh chếch nắng gầy

lời phố thị chập chờn như ảo giác

(Liên Khúc Vô Thường)

Thiên nhiên không thoả hiệp với ai, nhưng cũng chưa hề lừa dối ai. Chẳng qua cái “cơ” và cái “duyên” chưa có vận hội trùng phùng, hoặc không cần thiết phải trùng phùng. Chính ở cái mấu chốt “không cần thiết” này, Phan Bá Thuỵ Dương đã khám phá một cảnh giới ngoài dự liệu. Đó là, ngàn xưa hay ngàn sau cũng vậy thôi. Lầu xanh hay đạo tràng cũng vậy thôi. Hữu dụng hay vô dụng cũng vậy thôi. Bồ đề hay kẽ chợ cũng vậy thôi. Sở đắc hay vô sở đắc cũng vậy thôi. Cả cái “ta” lẫn cái “người” đều đã hoà đồng trong đại ngã từ vô lượng kiếp, thì cần gì phải biết ta là ai? người là ai? Chi bằng cứ một mình đánh chén, để khỏi uổng phí từng cái chớp mắt đáng giá ngàn vàng của cuộc chơi. Còn hành trình cứ phó mặc đôi chân, mọi cảnh ngộ cứ phó mặc cho tự nhiên giới:

rượu độc ẩm hề, chân lạc loài đưa

mây biến dịch, mưa chắt chiu giọt nhỏ.

(Liên Khúc Vô Thường)

Tôi nhớ trong “Đạo Đức kinh” có một câu đại khái như vầy: “Kẻ khéo buôn bán thì trông vào nhà không thấy hàng hoá. Người trí thì trông như khù khờ”. Quả thật, nhìn vào thơ Phan Bá Thuỵ Dương, tôi cũng không thấy hàng hoá. Và thường khi cũng…có vẻ khù khờ.

TRẦN YÊN THẢO ° tháng 3.2013)

Thi phẩm tiêu biểu của PBTD:

• túy mộng du du hề

1- bài cho Tường Linh

chung trà chén rượu u minh

thảo trang đường trúc, một mình quạnh hiu

Ngủ Hành đá dựng xiêu xiêu

có hay tâm tịnh, sắc chiều mang mang?

hỏi người mài kiếm dưới trăng

ngựa xưa ẩn mật hoá thân bao giờ

chim hồng đã mỏi cánh chưa?

2- bài cho Trần Tuấn Kiệt

cõi trần thế lỡ đam mê sa đọa

mải rong chơi người lạc lối quay về

đồng cỏ thấp bập bềnh con nước nổi

thôi - sá gì bụi ám áng Kinh Thi

đã biết nhược mộng chỉ là bào ảnh

sao rượu nồng chưa lắng nỗi cuồng si?

3- bài cho Hà Thượng Nhân

về đâu cánh vạc Chân Như

có qua thủy mộ huyết hư chập chờn

người đi sấm vỗ hoàng hôn

nhịp khua long trượng động hồn lửa thiêng

nhập dòng sinh hoá vô biên

biển mê bến ngộ đôi miền tịch lương

bay đi - lão hạc vô thường!

• bên hồ câu tuyết

ta ngồi đây một mình câu tuyết

tuyết tả tơi bay gió lạnh lùng

hồ ảm đạm buồn bên cành chết

nổi chìm bóng lẻ trước mông lung

• bóng thời gian

cho Đỗ Hồng Ngọc

biển lặng sóng nước xanh như mắt ngọc

liểu vờn bay như suối tóc người tình

cơn nắng hồng –

giọt nắng mới lung linh

thuyền ai đó mái chèo khua bỡ ngỡ

ôm khổ hạnh én lần qua đất nhớ

gió về đâu nghiêng ngả khóm phi lau

gió về đâu mà bụi khói xôn xao

mây lờ lững trên đỉnh trời vàng vọt

cành lá biếc vừa đâm chồi nảy lộc

ai báo xuân cho lau cỏ rộn rang

nhịp trống nào xa

khoan nhặt mênh mang

nghe phảng phất bóng thời gian vời vợi.

Văn nghệ sĩ nhìn về tác giả: PHAN BÁ THỤY DƯƠNG

Bài thơ như một chân kinh, kết hợp thi từ, thi ảnh xúc tích, thông qua kỹ thuật lão luyện. Ý thơ bóng bẩy, lắng sâu. Liên khúc vô thường vang vọng gần xa, dư âm bàng bạc như khứ, như lai, như nhiên, như thị, hàm chứa một tĩnh thức giữa thời đại còn đầy rẫy nghiệp chướng, tai ương.

© DIÊN NGHỊ: trích Nhận định về bài thơ LKVT

Đối với PBTD, dường như lãnh vực Văn học Nghệ thuật chỉ là một vườn hoa, còn anh thì luôn coi mình như là một cánh bướm, một cánh chuồn chuồn, khi vui thì đậu, khi buồn thì bay…

© DU TỬ LÊ: trích PBTD: Bông Hồng Trong Tháng, ns Tiền Phong 1971.

Người như dòng thác đỉnh trời

Nước tung trắng cả nửa vời non cao

Ta vừa trong giấc chiêm bao

Gặp người chiến sĩ áo bào điểm sương

Người về có thấy bên đường

Hàng phong lan đã nhớ thương mà gầy...

© HÀ THƯỢNG NHÂN: trích Bài Tặng PBTD

Ai bảo trời xanh đọa má hồng

Để cho người ngọc lỡ sang sông

Yêu thương đã hết duyên tình cạn

Lá thắm phai rồi sao vấn vương”

© HOÀNG TRÚC LY: Bài Tặng PBTD

Nhàn tản nghêu ngao, khéo vẽ chuyện trên trời dưới đất

Trích tiên tại thế, vấy bụi trần hụp lặn kiếp đam mê!

Nay quỳnh tương đối ẩm, mai hương sắc giao kề

Lỡ ngồi ôm góc núi, ngẩng mặt cười nhân thế

Ánh dương quan rực rỡ, sao lại lạc đường về...

Đã toan gác bút vùi tâm sự

Lại ngứa tay vào chữ nghĩa thơ

Trích tiên còn áo phong phanh bụi

Nên chén kim bằng cứ ngẩn ngơ.

© PHƯƠNG TRIỀU: Bài Tặng PBTD

Uống vơi chén rượu, nhìn gương

Thấy ta cằn cỗi thịt xương của trời

Ẩn tàng dấu tích một đời

Còn trên giấy trắng những lời di ngôn...

© TRẦN THIỆN HIỆP: Bài Tặng PBTD

Không bao giờ tự nhận mình là thi sĩ, nhưng chất thơ, hồn thơ của anh lại lãng mạn, trữ tình, chứa đựng nhiều hệ lụy hơn ai hết. Lời thơ của anh như những phím nhạc ngân lên từ bờ bến yêu thương, êm đềm như lời ru, tiếng hát được dàn trải điêu luyện với những thi ảnh, thi ngữ rất tinh khôi…

© TRẦN TUẤN KIỆT: trích TCNB & TTTT PBTD

Góc núi thiền sư thơ thẩn - Lang thang tìm cội mai già

Bàn đá cờ bày một ván - Chờ người xa tít cõi xa

Vớt rêu phơi trên đầu gậy - Khều mây kiếm chút nắng vàng

Vách đá trơ vơ cành gẫy - Với tay hứng giọt sương tan...

© TRẦN VĂN SƠN: trích Phương Sen Bài Tặng PBTD

Thuở trăng xuân thắm vườn xuân cũ

Trăng với người chung đọc cổ thư

Trăng soi sáng cả trần gian đấy

© TƯỜNG LINH: trích Một Góc Xuân, Bài Tặng PBTD