NEIL GAIMAN tên thật là Neil Richard Gaiman, sinh ngày 10 tháng 11 năm 1960 ở Porchester, Anh. Ông là một tác giả đa tài, được mệnh danh là “ngôi sao nhạc rock” của văn học thiếu nhi thế giới. Không chỉ sáng tác truyện ngắn, tiểu thuyết, ông còn viết kịch bản điện ảnh. Trong sự nghiệp của mình, ông đã giành được vô số giải thưởng danh giá, từ giải Hugo, Nebula, Bram Stoker, đến huân chương Newbery và Carnegie. Ông là nhà văn đầu tiên giành được đồng thời cả huân chương Newbery và Carnegie cho cùng một tác phẩm Câu chuyện nghĩa địa (2008).

Hiện ông sống tại Mỹ, viết truyện tranh, tiểu thuyết, kịch bản phim và sản xuất một số mini-series trên truyền hình.

.

Một số tác phẩm của mà Nhã Nam đã xuất bản:

. Câu chuyện nghĩa địa

. Coraline

. Bụi sao

. Đại dương cuối đường làng

. Còn sữa là còn hy vọng

. Thần thoại Bắc Âu

Tặng Everett,

những câu chuyện cũ

cho một cậu bé mới.

LỜI GIỚI THIỆU

Chọn được một dòng thần thoại yêu thích cũng khó như chọn được một kiểu nấu ăn yêu thích (có tối bạn thích đồ ăn Thái, có tối khác bạn thích sushi, có tối bạn lại chỉ muốn những món ăn giản dị nhà nấu mà bạn vẫn ăn hồi bé). Nhưng nếu phải chọn thì có lẽ tôi sẽ chọn.

Lần đầu tiên tôi làm quen với Asgard và các cư dân của nó là hồi tôi còn bé, có lẽ chưa đến bảy tuổi, khi tôi đọc về những cuộc phiêu lưu của Thor Hùng Mạnh được vẽ bởi họa sĩ truyện tranh người Mỹ Jack Kirby, trong những câu chuyện được sáng tác bởi Kirby và Stan Lee, với lời thoại do em trai của Stan Lee là Larry Lieber viết. Thor dưới ngòi bút của Kirby rất mạnh mẽ và đẹp trai, Asgard của ông là một thành phố khoa học viễn tưởng cao vút với những tòa tháp hùng vĩ và những dinh thự đầy hiểm trở, Odin của ông đầy khôn ngoan và cao quý, Loki của ông là một kẻ đội mũ có sừng luôn mỉa mai và tinh quái. Tôi thích mê chàng Thor tóc vàng cầm búa của Kirby, và tôi muốn tìm hiểu thêm về chàng.

Tôi mượn cuốn Thần thoại của người Bắc Âu của tác giả Roger Lancelyn Green và đọc đi đọc lại một cách say sưa và bối rối: trong câu chuyện này, Asgard không còn là một Thành Phố Tương Lai kiểu Kirby nữa mà là một đại sảnh của người Viking và những tòa nhà trên vùng lãnh nguyên băng giá; Odin cha các thần không còn dịu dàng, khôn ngoan và hay cáu kỉnh nữa, thay vào đó đã trở nên tài ba, không dò thấu nổi và nguy hiểm; Thor thì vẫn khỏe như Thor Hùng Mạnh trong truyện tranh và cái búa của chàng vẫn mạnh mẽ như vậy, nhưng… phải nói thật là chàng không được thông minh cho lắm; còn Loki thì không xấu xa nhưng cũng chắc chắn không phải là người tốt. Loki rất… phức tạp.

Thêm vào đó, tôi còn học được rằng các thần Bắc Âu có một tận thế của riêng họ: Ragnarok, hoàng hôn của các thần, khi tất cả kết thúc. Các thần sẽ chiến đấu với người khổng lồ băng, và tất cả bọn họ sẽ chết.

Ragnarok đã xảy ra chưa? Hay là nó vẫn chưa xảy ra? Khi đó tôi không biết. Bây giờ tôi vẫn không dám chắc.

Chính vì thế giới và câu chuyện của họ có một điểm kết thúc, chính vì cái cách nó kết thúc và được tái sinh, mà các thần và người khổng lồ băng cùng tất cả bọn họ đã trở thành những anh hùng bi kịch, những kẻ phản diện bi kịch. Ragnarok khiến tôi lưu luyến với thế giới Bắc Âu, khiến nó trở nên thực và hiện tại một cách kỳ lạ, trong khi những hệ thống tín ngưỡng khác, được ghi chép cẩn thận hơn, lại có vẻ thuộc về quá khứ, như những thứ cổ xưa.

Là thần thoại về một nơi lạnh giá, với những đêm đông dài thật dài và những ngày hè vô tận, thần thoại của một dân tộc không hoàn toàn tin tưởng hay thậm chí là yêu quý các thần, tuy vẫn kính trọng và e sợ họ. Theo như những gì chúng ta biết thì các thần của Asgard có nguồn gốc từ Đức, họ tủa ra khắp Bắc Âu, rồi đến những vùng khác do người Viking thống trị - đến Orkney và Scotland, Ireland và miền Bắc nước Anh - nơi những kẻ xâm lăng để lại những địa danh đặt theo tên Thor hoặc Odin. Trong tiếng Anh, các thần đã để lại tên mình qua các ngày trong tuần. Các bạn có thể tìm thấy Tyr một tay (con trai của Odin), Odin, Thor và Frigg, hoàng hậu của các thần, trong các ngày Tuesday (thứ Ba), Wednesday (thứ Tư), Thursday (thứ Năm) và Friday (thứ Sáu).

Chúng ta có thể thấy dấu vết của những thần thoại và những tôn giáo lâu đời hơn trong cuộc chiến và câu chuyện về việc giảng hòa giữa các thần tộc Vanir và tộc Aesir. Tộc Vanir có vẻ là các thần thiên nhiên, gồm các anh chị em, ít hiếu chiến hơn, nhưng có lẽ cũng nguy hiểm không kém gì tộc Aesir.

Rất có thể, hay ít ra cũng là một giả thuyết khả thi, rằng có những tộc người thờ các thần Vanir và những tộc người khác thờ các thần Aesir, và những người thờ các thần Aesir đã xâm chiếm đất của người thờ các thần Vanir, và họ đã cùng thỏa hiệp và thích nghi. Gác thần tộc Vanir, như em gái và anh trai Freya và Frey, sống ở Asgard cùng tộc Aesir. Lịch sử, tôn giáo và thần thoại kết hợp với nhau, khiến chúng ta tò mò, tưởng tượng và phỏng đoán, như những thám tử sắp xếp lại chi tiết của một vụ án đã bị quên lãng từ lâu.

Còn rất nhiều câu chuyện mà chúng ta không có, còn nhiều điều chúng ta không biết. Những gì chúng ta có chỉ là một vài câu chuyện được truyền lại theo dạng truyện cổ, truyện kể, qua thơ hay văn xuôi. Chúng chỉ được chép lại khi Thiên Chúa giáo đã thế chỗ cho việc thờ các thần Bắc Âu, và một số câu chuyện chúng ta có đã được truyền lại vì mọi người lo rằng nếu chúng không được giữ gìn thì những điển tích ẩn dụ - cách các thi sĩ nhắc đến những sự việc trong các câu chuyện thần thoại cụ thể - sẽ trở nên vô nghĩa; ví dụ, nước mắt của Freya là một cụm từ thi vị để chỉ “vàng”. Trong một số câu chuyện, các thần Bắc Âu được miêu tả là người thường, hoặc vua chúa hay anh hùng thời xưa, để những câu chuyện đó có thể được kể trong thế giới Thiên Chúa. Một số câu chuyện và bài thơ nhắc đến hoặc nói bóng gió đến nhiều câu chuyện khác mà chúng ta không có.

Có lẽ điều này cũng giống như thể các câu chuyện về những vị thần và á thần của Hy Lạp và La Mã chỉ còn lại chuyện về các chiến công của Theseus và Hercules.

Chúng ta đã mất quá nhiều.

Có rất nhiều nữ thần Bắc Âu. Chúng ta biết tên của họ và một vài thuộc tính cũng như quyền năng của họ, nhưng những câu chuyện, thần thoại và lễ nghi của họ đã không được truyền lại. Tôi ước gì mình có thể kể lại chuyện về Eir, vì nàng là bác sĩ của các thần, hay chuyện về Lofn, người an ủi, nữ thần hôn nhân của Bắc Âu, hay chuyện về Sjofn, nữ thần tình yêu. Đó là còn chưa kể đến Vor, nữ thần thông thái. Tôi có thể tưởng tượng ra các câu chuyện, nhưng tôi không thể kể lại chuyện của họ. Những câu chuyện đó đã mất, bị chôn vùi hay quên lãng.

Tôi đã cố gắng hết sức để kể lại những thần thoại và những câu chuyện này chính xác hết mức có thể, và thú vị hết mức có thể.

Đôi khi trong các câu chuyện có những chi tiết mâu thuẫn lẫn nhau. Nhưng tôi mong rằng chúng có thể vẽ nên một bức tranh về một thế giới và một thời kỳ. Khi tôi kể lại những câu chuyện này, tôi cố tưởng tượng ra mình đang ở một thời cách đây đã lâu lắm, ở xứ sở nơi những câu chuyện này được kể ra lần đầu tiên, có lẽ là trong những đêm đông dài, dưới ánh sáng của bắc cực quang, hay ngồi ngoài trời giữa đêm khuya, dưới ánh nắng không bao giờ tắt của ngày hạ chí, với những khán giả nóng lòng muốn biết Thor đã làm gì nữa, và cầu vồng là gì, và họ phải sống như thế nào, và những bài thơ dở từ đâu ra.

Khi hoàn thành những câu chuyện này và đọc lại chúng theo thứ tự, tôi ngạc nhiên khi thấy chúng như một hành trình, từ băng giá và lửa cháy của buổi đầu vũ trụ cho tới lửa cháy và băng giá kết thúc thế giới. Trên hành trình đó chúng ta sẽ gặp những người mà chúng ta có thể nhận ra, như Loki, Thor và Odin, và những người chúng ta muốn biết thêm (tôi thích nhất trong số này là Angrboda, người vợ thuộc tộc khổng lồ của Loki, bà ta đã sinh cho y những đứa con quái vật và hồn ma của bà ta đã xuất hiện sau khi Balder bị sát hại).

Tôi không dám quay trở lại với những người đã kể chuyện mà tôi yêu thích, những người như Roger Lancelyn Green và Kevin Crossley-Holland, không dám đọc lại những câu chuyện của họ. Thay vào đó tôi dành thời gian với những bản dịch khác nhau của Edda văn xuôi của Snorri Sturluson, và với những khổ thơ của Edda Thơ, những từ ngữ đã có từ chín trăm năm trước và cổ hơn thế nữa, lựa chọn những câu chuyện tôi muốn kể lại và cách tôi muốn kể chúng, kết hợp các phiên bản khác nhau từ văn xuôi và thơ. (Ví dụ, chuyến du hành của Thor tới Hymir mà tôi kể là một phiên bản kết hợp: nó bắt đầu từ Edda Thơ, rồi có thêm các chi tiết từ chuyến phiêu lưu câu cá của Thor trong bản của Snorri.)

Cuốn Từ điển Thần thoại phương Bắc đã cũ nát của tôi, tác giả Rudolf Simek, Angela Hall dịch, là một cuốn sách đầy giá trị mà tôi liên tục tra cứu, giúp tôi mở mang tầm mắt và học được rất nhiều điều.

Tôi rất cảm ơn người bạn lâu năm của tôi là Alisa Kwitney vì đã giúp tôi biên tập. Chị là một người phản biện tuyệt vời, đầy chính kiến và thẳng thắn, nhiệt tình, nhạy bén và thông minh. Chị đã giúp tôi hoàn thành cuốn sách này, chủ yếu vì chị muốn đọc tác phẩm tiếp theo, và chị giúp tôi có thời gian để viết nó. Tôi rất biết ơn chị. Tôi cũng cảm ơn cả Stephanie Monteith, với cặp mắt tinh tường và sự hiểu biết về Bắc Âu, đã phát hiện ra nhiều lỗi mà tôi có thể đã bỏ sót. Đồng thời cảm ơn Amy Cherry ở Norton, người đã gợi ý tôi nên kể lại những câu chuyện thần thoại trong một bữa trưa vào dịp sinh nhật tôi cách đây tám năm, và xét trên mọi mặt thì là nhà biên tập kiên trì nhất thế giới.

Mọi lỗi sai, mọi kết luận vội vàng và mọi ý kiến kỳ cục trong cuốn sách này là của tôi và của riêng tôi, và tôi không muốn ai khác bị đổ lỗi vì chúng. Tôi mong tôi đã kể lại những câu chuyện này một cách chân thực, nhưng trong việc kể lại đó vẫn có niềm vui và sự sáng tạo.

Đó chính là niềm vui của thần thoại. Niềm vui đến từ việc được tự mình kể lại chúng - một điều mà tôi hết lòng khuyến khích các bạn cũng làm, các bạn đang đọc cuốn sách này. Hãy đọc những câu chuyện trong sách, rồi biến chúng thành của mình, và vào một đêm đông tối tăm giá buốt, hay một đêm hè mà mặt trời không chịu lặn, hãy kể cho các bạn mình nghe chuyện xảy ra khi búa của Thor bị đánh cắp, hay Odin đã làm cách nào để lấy rượu thi ca về cho các thần…

Neil Gaiman

Lisson Grove, London,

Tháng Năm năm 2016